Groot hoe-schrijf-jij-topic.

In de breedste zin van het woord.

Waar begint het concept, op wat voor momenten? Hoe werkt dat hele proces van bedenken en schrijven?

Is het zo dat je, als je op de fiets naar huis zit, ineens hele ballades op zou kunnen zeggen? Of ga je achter je computer zitten met het idee van 'zo, nu ga ik een gedicht schrijven. Waar zal ik de inspiratie eens vandaan halen?'. Of nog anders? Schrijf je altijd in hetzelfde geelgeruite schriftje dat je op je tiende van je oma hebt gehad, typ je altijd op dezelfde, zachtjes pruttelende laptop, heb je een groot whiteboard waar al je gedichten hun begin vinden?
Wat inspireert jou? Iemand die jou ontbijt op bed brengt, een mooi boek, mooie muziek, een begrafenis, het aanmaken van nieuwe fora, lange wandelingen, hard sporten, bepaalde emoties die je hebt, onverwerkte gebeurtenissen, weer wat anders?
En als je dan schrijft - waar begint een gedicht mee in je hoofd? Een concept of plot? Een zin, een ritme, een beeld, een melodietje?

Om alles samen te vatten: hoe schrijf jij? En het zijn heel veel vragen in een keer, en je hoeft niet alles heel lang in een keer te antwoorden, maar dit topic is gewoon voor wat je ook maar kwijt wil over het hoe, zolang het maar gedicht-gerelateerd is. Voor de vaste DoP-ers, maar zeker ook voor degenen die net beginnen met dichten, of degenen die hier net komen, of degenen die wel willen dichten maar niet weten hoe.

Liefs.

[ZitriN]

Ik heb vrijwel altijd een gedicht om een woord heen of een zin. Meestal komt dit ineens in me op, maar de meeste van die dingen vergeet ik. Ik vind de krant ook heel inspirerend, als een woord me opvalt en ik dan daar over na ga denken. Daarna is het gedicht vaak puzzelen. Als ik zo'n zin of woord heb, komen daar vanzelf andere ideeën, mooie zinnen en een sfeer bij. Daarna heb ik een "idee waar het gedicht over zal gaan" en daar kan ik meestal heel makkelijk een gedicht omheen maken. Doe ik standaard op mijn laptop. Vaak komen de zinnen vanzelf en kom ik er achteraf pas achter dat er goede dingen in zitten. Ik dicht wel over persoonlijke dingen, maar dat is niet om het "van me af te schrijven". Dichten is voor mij echt een hobby, een puzzel en geen uitlaadklep.

[Vogelvrij]

Ik begin meestal ook met een woord of een zin of iets anders kleins. En dat laat ik dan een paar dagen in mijn hoofd rondzingen, totdat ik er een gedicht van maak (of totdat ik mijn goede idee vergeten ben, zoals nu ). Dat kan overal zijn: in bed, op de fiets, onder de douche... Of direct op mijn laptop, daar werk ik het daarna sowieso uit, kijk ik hoe de zinsafbrekingen moeten enzovoorts.

[Geel]

pssst ZitriN, uitlaaTklep.

---

Voor mij is dichten meestal wel een uitlaatklep.Ik dicht dan ook het best als ik geëmotioneerd ben. Niet echt op het moment dat ik geëmotioneerd raak, maar nadat de 'piek' voorbij is, maar wel voordat het 'gevoel' helemaal weg is. Dus eigenlijk precies zoals een uitlaatklep moet werken. Maar soms dicht ik ook wel als ik niet geëmotioneerd ben. Ik merk dan wel dat dat een stuk moeilijker gaat. Dan komt het er altijd op neer of ik op dat moment - wanneer ik wil gaan dichten - de goede woorden weet te vinden in mijn hoofd. Maar meestal als ik zo probeer te dichten komen de woorden niet zo makkelijk.

En hoe het dan gaat, als ik eenmaal aan het dichten ben? Dat vraag ik mezelf ook nog steeds af. Ik vind het proces van beginnen met dichten en een gedicht op 'papier' krijgen een raar proces. Iets waar ik geen grip op heb. Bij mij gaat het ongeveer zo: Ik heb het gevoel dat er iets in me zit wat naar buiten moet. Het begint met heel veel verschillende ideeën, daar denk ik dan over na, en op een gegeven moment springt één idee naar boven. Het rare is dat ik op dat moment niet weet wat dat (die?) idee precies inhoudt. Ik begin dan gewoon te schrijven, zonder er echt over na te denken wat ik schrijf. (Ja, soms denk ik wel na over hoe ik een zin moet opbouwen, maar niet veel meer.) En na een paar minuten is het afgelopen en heb ik een gedicht voor m'n neus. Dat is als ik 'geëmotioneerd' dicht.

Als ik mezelf 'dwing' om te dichten, dan gaat het ook ongeveer zo. Het verschil is dan dat er een idee in m'n hoofd moet zitten op dat moment.

[Geel]

O ja. Ik kan ook nog heel lang zitten broeden op een gedicht. Dan denk ik onbewust steeds na over het feit dat ik een idee nodig heb om over te dichten. En op een gegeven moment komt dat idee naar boven en dan heb ik een gedicht!

En, over 'strokes of inspiration' gesproken. Die gaan bij mij zowat altijd verloren. Als ik een geniale zin of een paar zinnen heb, dan denk ik 'wow, wat zou het zonde zijn als ik die vergeet'. En vervolgens vergeet ik die dan, omdat ik ze nooit opschrijf.

[Em.]

Vroeger tekende ik. En soms dat verstilde de wereld om me heen voor één hoofdbeweging, een stukje schouder en was ik even ademloos.

Daarna draaide het weer door en deed ik er niets mee.

Zo is het bij dichten ook. Ik ben altijd, al-tijd bezig met gedichten, ergens in het achterhoekje van mijn hoofd. En soms -blub- dwarrelt er een zin, een regel, een woord, vaker gewoon een opmerkelijkheid (laatst heb ik er één onthouden, dat mensen vroeger werkten door veel en hard te bewegen, maar dat hard werken nu meer zoiets is als muisstil zitten en niet praten) door me heen. En dan vergeet ik die weer. Bijna altijd. En onthoud ik ze, kan ik er meestal toch niets mee. Oh! En wat ik ook heel vaak heb, dat ik nadenk over ideeën voor verhalen, beginstukjes, mezelf een verhaal ga vertellen en dan over de zinnen nadenk. En dat terwijl ik geen verhalen schrijf. Is het niet onlogisch?

En als ik wilde tekenen zette ik meestal een paar random lijnen op papier en ging ik kijken wat het werd. Vaak een gezicht, een meisjesgezicht. Daar begon ik dan mee, omtrekdingen, kijken hoe ik het in ging vullen, krassen, strepen, kwam er iets leuks uit, dan probeerde ik dat concept nog een paar keer.

En als ik wil dichten (dat moet! trouwens op een kompjuter, echt niet dat ik mijn arme handjes aan schrijfwerk verspil en schrift die geen copy-paste kennen!) dan begin ik meestal random. Gewoon. Woordjes. Standaard. En zo bungelde ze aan draden van verdriet tot de horizon uiteenboog, en haar gedachten binnenliet ofzo. Nu heb ik tijdens dat typen 'm al stiekem aangepast, na verdriet wilde ik eerst wat anders, leek me niet tof, dus toen maar horizon ect. En dan is het nog vrij snel en random en niet uitgewerkt. En zo begin ik dan. Met ruwe lijnen. Kijken wat het wordt. Een enkele keer met een licht idee in m'n hoofd, een neus, een hoofd, de vage omtrek ervan, maar verder niets.

En een héél enkele keer wilde ik precies iets tekenen, en dan ging ik het natekenen of probeerde het te tekenen. Bij gedichten probeer ik dat ook wel eens, maar dan loop ik vaak heel snel vast. Ik moet 'vrij' zijn, daarom heb ik ook niet zoveel met strakke rijmschema's ect. Het gedicht dicht zich pas als ik dichtende ben!

Oja! En emoties blokeren bij mij het gedicht eerder dan dat ze 'm helpen. Als ik HEEL HEEL HEEL boos ben, dan ga ik iets schrijven als AAARGHHHH VAL TOCH ALLEMAAL DOOD STELLETJE STOMME MENSEN AAAAH. Dus. ;/ Gevoel wilt mij nog wel eens blokeren. Mijn állerbooste gedicht schreef ik toen ik vrij vrolijk was, maar oké, de één-na-booste was toen ik wel nog een beetje boos was. Niet heel erg, want toen schreef ik hatelijk onsamenhangende verhaaltjes. En daarvóór, bij nog bozer, ging ik gewoon huilen en schreeuwen.

[Vogelvrij]

Ja precies, met zo'n dingen begint het meestal, zoals het voorbeeld van Em., een waarneming, iets opmerkelijks. Daar heb ik dus niet per se een gevoel voor nodig. Al komt het soms wel voor dat ik iets meemaak waar ik een gedicht over wil schrijven, maar dan is het wel wat Geel zegt, het moet al wel voorbij zijn, zodat je erop kunt reflecteren en het niet alleen maar 'Argh, val toch allemaal kapot' wordt.

Ik begin meestal met een metrum, woord of een beeld. Het liefst allemaal tegelijk, en dan ook nog iets wat past. En dan komt een eerste zin, of ik begin bij de laatste zin en dan ga ik schuiven en krassen en strepen en draaien en uiteindelijk heb ik een stapel woorden. Die ik ga herschrijven. Ik schrijf al mijn gedichten minstens drie keer op, omdat ik aan ze moet wennen en omdat ik wil dat ze ook na drie keer opschrijven nog draaien.
Vaak komt uit het eerste schrijven ook niets. Maar dan heb ik wél intussen een goed woord bedacht dat ik kan gebruiken, of een goede zin, of een leuk deuntje of zo. En daar kan ik later dan iets mee doen.
Geforceerd schrijven levert bij mij trouwens wel vaak mooie dingen op.

[Dingaantouwtje]

Ik schrijf vanuit een eindzin of een melodie. Simple as that.

[Geel]

Hoe je kun je nou vanuit een deuntje of een melodie schrijven? Hoe gaat het dan? Hoor je dan in je hoofd 'lalalal la lalal padum lalala la la lala' en denk je dan 'ha! da's een mooi gedicht!' Of zo? Want ik snap dat niet. Waarschijnlijk komt dat omdat ik zelf totaal niet muziekaal ben.

[Em.]

Geel schreef:

Hoe je kun je nou vanuit een deuntje of een melodie schrijven? Hoe gaat het dan? Hoor je dan in je hoofd 'lalalal la lalal padum lalala la la lala' en denk je dan 'ha! da's een mooi gedicht!' Of zo? Want ik snap dat niet. Waarschijnlijk komt dat omdat ik zelf totaal niet muziekaal ben.

Hier nog één. Ik ben ook minduisent muzikaal en ik heb nooit zomaar deuntjes in mijn hoofd (behalve van populaire liedjes) en daar kan ik dan echt totaahaal niets mee.

Ik zal mijn best doen om uit te leggen hoe dat gaat Bij mij dan.

Kijk, het is zo. Je hoort een liedje en dat liedje heeft een melodie, een ritme, een sfeer, een gevoel, een onderwerp, een begeleidingsinstrument, dat soort dingen. En die dingen samen die... ja, het is een beetje moeilijk te omschrijven als je niet wil vervallen in boomknuffelachtige dingen, maar die vertellen een verhaal. En het leuke van liedjes is dus dat ze een ritme hebben, waar dan woorden bij komen, die beelden oproepen en dan komen geuren en gevoelens en als ik die dan beschrijf, kan er een gedicht komen. Het is eigenlijk nog wat gecompliceerder, maar dat kan ik niet zo uitleggen.

[Dingaantouwtje]

Ik heb het vooral met de liedjes in de stijl van Jochem Meijer. Dat grenst aan een versje en als ik daar een gedicht op maakt (dus een tekst die je ook op het melodietje kan zingen). Meestal niet op de originele melodie, maar ik heb mijn eigen melodie dan al lang en breed gemaakt.

[Geel]

Ik begrijp er nog steeds niets van, maar ik ben blij dat het bij jullie zulke mooie gedichten oplevert!

[Dingaantouwtje]

Ik zal, als ik thuis ben, even een vocaroo-toelichting geven.

[ZitriN]

Em. schreef:

Hier nog één. Ik ben ook minduisent muzikaal en ik heb nooit zomaar deuntjes in mijn hoofd (behalve van populaire liedjes) en daar kan ik dan echt totaahaal niets mee.

Dit ja, maar ik merk ook dat ik mijn gedichten zo schrijf, dat ze voor mij geheel kloppen met het metro, en voor anderen niet uitkomen. Dat komt dan omdat ik voor mezelf lange zinnen met een extra lettergreep bijvoorbeeld zo snel voorlees dat het voor mij klopt. "als in; deze zin loopt niet, dan lees ik m wat sneller voor en dan loopt het voor mijn gevoel wel."

Als mensen bij mij zeggen dat het gedicht goed loopt, is het ook een toevalstreffer.

[Ratatouille]

Ik schrijf meestal voor iemand, of over iemand. Persoonlijke gedichtjes over een gebeurtenis. Soms om iets te verwerken, soms omdat ik het gewoon kwijt moet. Gedichtjes geef ik vaak aan anderen, om te laten blijken dat ik er voor diegene ben.

Ook schrijf ik heel veel 'zomaar'-gedichten. Een gedicht dat 'zomaar' in me opkomt, of een regel of strofe waar ik verder opbouw. Soms heb ik ook het gevoel dat ik iets móét opschrijven, maar dan komt er niks en dan blijf ik heel lang hangen bij niets. Andere keren zet ik muziek op, pianomuziek, en dan laat ik mijn vingers lopen over het toetsenbord op de maat van de muziek. Dan wordt het soms mooi, soms niet, soms komt er niks en soms heel veel.

Ik heb niet één ding of inspiratiebron, ik schrijf niet op een metrum, rijmschema of een ritme, ik ben een 'vrijheid-blijheid'-dichter.

Ik reageer even hier, want ik vind dat het hier beter kan en tegen de offtopicheid en zo

Duckdoggy schreef:

nee idd, gedichten hoeven niet te rijmen, maar daar ben ik wel n beetje fan van
ik dicht juist wel omdat ik iets kwijt wil, als ik me ergens kwaad of ongerust over maak verwerk ik dat meestal in een gedicht, zoals me mss wel ooit hebt gemerkt
ik laat heel soms wel ns n gedicht liggen idd, maar dan ga ik het daarna veranderen en blijft er niets meer van het origineel over en dat vind ik dan weer zo zonde

Duckdog, volgens mij krijg je nou ineens heel veel tips en dingen tegelijk over je heen. Dat moet je niet zien als wat-dicht-je-slecht of zo, maar gewoon als opbouwende kritiek om je te helpen nog beter te worden
Want wat je zei over rijmende gedichten, dat ben ik met je eens. Ik zie ook graag rijm in een gedicht. Maar er zijn verschillende soorten rijm. Kijk, je hebt bijvoorbeeld dit soort rijm. Gewoon recht op de man af, kedèng, rijm aan het einde van de regel. En wat je bij dat soort rijm vaak krijgt, is dat het een beetje gedwongen wordt. Dan ziet iedereen precies aankomen wat je gaat zeggen en het irriteert ontzettend. Kijk maar. Dat is één van de gevaren van rijm. Maar wat ik eigenlijk een groter gevaar vind, is dat de rijm ten koste gaat van het ritme. En dat zie ik nogal terug in jouw gedichten. Want ritme is in mijn ogen toch echt wel ongeveer het belangrijkste van een gedicht, een paar rare, conceptuele dingen daargelaten.
Ik weet niet of en hoe goed je het concept ritme snapt, dus dat komt nu. Het wordt alleen wel een beetje moeilijk zonder microfoon
Kijk, een woord heeft een bepaald ritme. Dat is de afwisseling tussen lange en korte klinkers en de klemtonen. 'Stationshal' heeft bijvoorbeeld hetzelfde metrum (=beklemtoning, zeg maar) als 'betonrot'. 'Katarina' heeft hetzelfde metrum als 'sinaasappel'. 'Tekort' heeft hetzelfde metrum als 'gedoe'. Snap je dat? En zo gaat dat ook met zinnen. Het metrum en ritme (dat is niet helemaal hetzelfde, maar ik kan het verschil niet zo goed uitleggen) van een zin is heel belangrijk voor een gedicht en hoe dat aansluit op de andere zinnen in je gedicht. De precieze regels voor wanneer-het-loopt en wanneer-het-niet-loopt ken ik niet - dat is een kwestie van uitproberen - maar kijk eens naar het verschil tussen dit en dit. Het tweede is totaal geen gedicht, want het loopt niet, het doet niets. Al rijmde het, dan was het nog geen gedicht.
Eigenlijk moet je een gedicht een beetje kunnen neuriën, vind ik. Hm-hm-hm-hm-hmhm-hmhm, hm-hm-hmhmhm-hmhm. Jan-tje wou eens pruimen plukken, och als ap-pe-len zo groot, of wat het dan ook precies was. Snap je? Zonee, leg ik het nog eens verder uit als ik een microfoon heb, zoja, jeuj

[Vogelvrij]

Nou, ik vind ritme eigenlijk helemaal niet belangrijk in een gedicht. Althans, ik besteed er zelf nauwelijks aandacht aan. Een zin heeft automatisch ritme, dus een gedicht ook, maar ik ben er niet echt bewust mee bezig. Of nou ja, ritme is natuurlijk ook een kwestie van 'of iets lekker loopt', dat is op zich wel belangrijk, maar bij ritme denk ik er eerder aan dat het regelmatig moet zijn, zoals bij een metrum of zo, jambes en trocheën en weet ik veel wat, dat hoeft toch allemaal niet meer, in deze tijd met het vrije vers

Ja, dat is zo: gedichten waarbij met het ritme 'creatief is omgesprongen' kunnen ook mooi zijn. Maar dan nog moet het lópen.

En ik vind dat iedereen die dicht in ieder geval moet wéten hoe het moet en dat toch ook moet kunnen, een lopend gedicht maken met een vast ritme. En er zullen hier vast wel wat mensen zijn die zeggen 'maar dat kan ik niet en ik dicht toch!' en dat zal ook vast wel, maar het is wel belangrijk. En die mensen weten waarschijnlijk in ieder geval wel hoe het werkt en alles.

[Geel]

Ik snap niet precies wat je bedoelt, maar ik kan wel zeggen dat ik waarschijnlijk heel moeilijk een gedicht met een vast metrum in elkaar zou kunnen flansen. Maar als je bedoelt dat iedereen een gedicht moet kunnen maken dat loopt, ik denk dat ik dat wel kan.

Maar verder ben ik het eens met wat Vogelvrij hierboven zegt,.

[Vogelvrij]

Nou ja, ik ben het wel met Etmakas eens dat het handig is als mensen enige kennis van theorie hebben. Aan de andere kant, juist kinderen die totaal geen weet hebben van wat ze doen, schrijven soms de prachtigste gedichten... En vaste ritmes vind ik persoonlijk juist heel erg afleiden, omdat het alleen nog maar van 'papadampadampadam' in je hoofd gaat en je helemaal niet meer op de inhoud let.

[Geel]

Ik ken de theorie wel - en weet dus ook hoe het zou moeten - maar ik denk niet dat ik het zou kunnen, een gedicht met een vast ritme of een vast metrum. Eerlijk gezegd denk ik daar absoluut niet over na tijdens het dichten.

Oh, ik ben eigenlijk juist begonnen met dichten (okee, niet helemaal begonnen, maar ergens vlak voor ik wat meer ging dichten dan eens per maand wat zinnen onder elkaar zetten) door gewoon gedichten te maken met heel vaste metra. Later ging ik die ook gewoon uittekenen voor ik een gedicht maakte. Dat doe ik nu nog. Maar, fijn als het voor anderen anders beter werkt natuurlijk . Al denk ik nog steeds dat het heel nuttig is om te kunnen.

En wat ik nog steeds aan Duckdog wil laten zien, is dat het voor een gedicht belangrijk is dat het loopt en dat er een zeker ritme inzit. Vogelvrij, ik vind dat jouw gedichten (niet dat ik er heel veel heb gelezen. Drie of vier of vijf of zo?) zeker wel een ritme hebben. Misschien gaat dat onderbewust of zo. Weet ik niet.

[Em.]

Ik kan dus echt niets met dingen als jambe en trocheus en en en, de laatste term die ik voor morgen (po gedichten ofzo ;x) moet weten, omdat het gewoon onmogelijk is om het ritme te achterhalen. Nou ja, ik kan twee dingen: zinnen met juiste (denk ik) beklemtoning uitspreken/uitgesproken horen worden, en NIET kunnen achterhalen wat nu wel/niet beklemtoond is. En ik kan overdreven klemtonen leggen, maar NIET meer weten waar ze dan moeten. Het is bijna knap, maar ik doe het goed en hoor het niet, of ik hoor het wel en doe het niet meer goed.

Maar zolang ik mijn regels maar niet achterlijk lang maak, moet het maar goedkomen.