Toevallig heb ik een paar weken terug een presentatie over dit onderwerp gehouden. ;)
Citaat:
Wat is de huidige situatie van het islamitisch onderwijs in Nederland?
Al in de jaren zeventig is vanuit de islamitische gemeenschap in Nederland geprobeerd islamitisch onderwijs te realiseren. Pas in augustus 1988 zijn de eerste twee islamitische basisscholen van start gegaan. Nu, 15 jaar later, zijn het er 40. Ook zijn er inmiddels twee middelbare scholen gestart. Zoals te zien is op het kaartje, zijn de meeste scholen te vinden in de Randstad en in Noord Brabant.
Waarom en hoe zijn islamitische scholen ontstaan?
De behoefte eigen scholen te stichten komt voort uit een verminderd vertrouwen in het Nederlandse onderwijs bij groepen ouders. De resultaten van allochtone leerlingen bleven achter en de doorstroming naar het voortgezet onderwijs stagneerde. Ook waren de ouders van mening dat hun kinderen te snel 'verwestersen' en vervreemden van hun eigen cultuur en vooral van hun eigen godsdienst.
Verschillende gemeenten hebben geprobeerd de vestiging van een islamitische basisschool te ontmoedigen. Maar als de initiatiefnemers aan kunnen tonen dat er voldoende behoefte bestaat aan een islamitische basisschool, en er tevens aan enkele wettelijk gestelde voorwaarden is voldaan, is oprichting van een islamitische school zonder meer mogelijk.
Veel islamitische basisscholen zijn opgericht vanuit bv. Turkse of Marokkaanse gemeenschappen. De bestuursleden van de scholen die zijn opgericht vanuit Marokkaanse gemeenschappen hebben veelal een conservatieve islamitische geloofsovertuiging. Enkele van deze scholen worden ondersteund door islamitische gidslanden of buitenlandse islamitische fondsen. Ook zijn er scholen met personen van diverse afkomst in het schoolbestuur. Bij de Stichting Islamitisch Onderwijsgroep Nederland (ION) is hier bewust voor gekozen.
Het ISBO (Islamitische Scholen Besturen Organisatie - islamitische onderwijskoepelorganisatie) is actief in de ondersteuning van islamitische scholen en zet zich in voor de totstandbrenging van nieuwe scholen.
Statistieken
De verdeling naar herkomst van de leerlingen die islamitisch basisonderwijs volgen, heb ik alleen van 1997 kunnen vinden.
- 43,2 procent Marokkaans;
- 35,5 procent Turks;
- 1,7 procent Surinaams;
- 0,6 procent Tunesisch;
- 0,1 procent Nederlands.
- 18,9 procent overig
De godsdienstige levensbeschouwing van op islamitische basisscholen is heel gevarieerd. Van de directieleden is een kwart moslim, van de groepsleraren 20 procent. De OALT-leraren, de klassenassistenten en de conciërges zijn voor respectievelijk 100, 85 en 95 procent moslim.
Voortgezet islamitisch onderwijs
Het islamitisch voortgezet onderwijs in Nederland kent nog een zeer bescheiden omvang. Sinds augustus 2000 is in Rotterdam de eerste islamitische middelbare school in Nederland gevestigd. In augustus 2001 is er ook in Amsterdam een islamitische middelbare school van start gegaan. Waarschijnlijk zal het aantal islamitische scholen voor voortgezet onderwijs de komende jaren verder toenemen.
Hoger onderwijs
Het islamitisch hoger onderwijs bevindt zich wel nog in een vroege ontwikkelingsfase. De meeste opleidingen en initiatieven maken onderdeel uit, of werken samen met een bestaande instelling voor hoger onderwijs. Dit is ook omdat dit enige garantie biedt voor de financiering van de opleiding.
Initiatieven voor islamitisch hoger onderwijs worden tot op heden overigens steeds ontplooid door personen van Turkse afkomst, een beeld dat afwijkt van het basisonderwijs, waar Marokkanen de toon aangeven.
Onderzoek
In februari van 2002 is er door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (toen nog Binnenlandse Veiligheidsdienst) een onderzoek uitgevoerd over bemoeienis van politiek-islamitische groeperingen en buitenlandse mogendheden met het islamitisch onderwijs in Nederland.
Onderzoeksvragen van de AIVD (Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst):
1. In welke mate en op welke wijze trachten islamitische gidslanden, buitenlandse islamitische fondsen, overheden van herkomstlanden of politiek-islamitische organisaties invloed te verwerven op het islamitisch onderwijs in Nederland?
2. In welke mate zijn personen en organisaties die politiek-islamitische en/of radicaal-islamitische opvattingen zijn toegedaan actief binnen islamitische onderwijsinstellingen, en in welke mate en op welke wijze worden deze opvattingen aan de leerlingen uitgedragen?
3. In welke mate sturen personen en organisaties die bemoeienis hebben met het islamitische onderwijs doelbewust aan op het tegengaan van de integratie van moslims in de Nederlandse samenleving?
4. In welke mate zijn het islamitisch onderwijsveld en de Nederlandse overheid in staat om tegenwicht te bieden aan ontwikkelingen binnen het islamitisch onderwijs die strijdig zijn met of zelfs een bedreiging vormen voor de democratische rechtsorde en de personen of organisaties die hiervoor verantwoordelijk zijn?
Wat zijn de principes en uitgangspunten van het Islamitisch onderwijs in Nederland?
De ISBO (de koepelorganisatie van moslimscholen in Nederland) formuleert de doelstelling van islamitisch onderwijs als volgt: ‘het onderwijs dient de kinderen voor te bereiden op en in staat te stellen tot volwaardig functioneren en participeren in de Nederlandse samenleving, met de nadruk zulks te doen vanuit de eigen levensbeschouwelijke en culturele achtergrond.’
De pedagogische uitgangspunten voor het onderwijs zijn:
- ieder kind is in wezen goed;
- instituties zijn in staat het goede in het kind te ontwikkelen en het kwaad te neutraliseren;
- opvoeders en ouders moeten het goede voorbeeld zijn voor de kinderen;
- bij kinderen moet taqwa (godsbewustzijn) ontwikkeld worden zodat zij zich kunnen gedragen vanuit een religieus normbesef;
- evenwichtige ontwikkeling is pas mogelijk als dat in een veilige en stimulerende sfeer gebeurt;
- ieder kind is uniek en heeft zijn eigen aanleg; dit vereist een gevarieerde aanpak waarbij met verschillen en gelijkwaardigheid rekening wordt gehouden;
- naast grondslag en kennisoverdracht heeft de school als taak vaardigheden te ontwikkelen in het perspectief van de Nederlandse samenleving; opgroeien in een multiculturele samenleving geeft mogelijkheden de eigen identiteit te ontwikkelen en vraagt om respect en tolerantie voor andersdenkenden;
- waarden van de islam, zoals hulpvaardigheid, rechtvaardigheid, tolerantie, vredelievendheid, schaamtegevoel, broeder- en zusterschap, staan centraal in het onderwijs; eveneens heeft de school als taak het kind te leren alle mensen als gelijkwaardig te accepteren.
De Koran en de Soenna (leefwijze en uitspraken van de profeet Mohammed) vormen samen de islamitische wet, waarin schaamte-, kuisheids-, ruimte- en reinheidsregels belangrijk zijn. Gedragsregels, geboden en verboden zijn ook op de islamitische scholen van grote betekenis. Islamitisch onderwijs wordt gegeven in overeenstemming met Koran en Soenna: islamitisch godsdienstonderwijs is een verplicht onderdeel, islamitische feesten worden op school gevierd en islamitische voorschriften en gebruiken worden nagekomen.
Vakken
Ook op islamitische basisscholen wordt gewerkt met vaste lesprogramma's en kerndoelen. Er wordt relatief veel aandacht besteed aan de basisvaardigheden: taal en rekenen. De tijd die er expliciet aan islam besteed wordt, is gering: gemiddeld wordt er ruim een uur per week aan godsdienstonderwijs besteed. Naast het bidden, wordt de dag vaak geopend met het voordragen van al-fatiha (Soera 90 uit de Koran). Belangrijk aan de scholen is echter de islamitische sfeer die er heerst, waardoor moslimkinderen zich er thuis voelen.
Er zijn weinig islamitische scholen te vinden die gericht en actief tijdens de lessen of in de vorm van projecten aandacht besteden aan de multiculturele samenleving in ons land. Het aanbod op de helft van de islamitische scholen is daarin onvoldoende.
Regels
Islamitische scholen maken, vergeleken met niet-islamitische scholen, een strenge, strakke en ordelijke indruk. Op school wordt er naar gestreefd dat de kinderen zich naar waarden en de normen van de islam kleden en gedragen.
Het strenge beleid brengt zowel positieve als negatieve effecten met zich mee. Aan de ene kant spijbelen leerlingen op islamitische scholen minder vaak dan leerlingen en worden regels beter nageleefd. Aan de andere kant valt op dat sommige leraren opdrachten en waarschuwingen wel vaak moeten herhalen voordat de leerlingen er gehoor aan geven.
Waarin verschillen islamitische scholen nu van andere scholen?
Het bijzondere van de scholen is dat islamitische kinderen er niet 'anders' zijn. Hun culturele en religieuze achtergrond is het uitgangspunt. Hierdoor ontstaat een bijzondere betrokkenheid tussen het kind en de school. De kinderen voelen zich veilig en vertrouwd op school, waardoor ze zich kunnen ontwikkelen tot sterke persoonlijkheden.
Een ander aspect van de eigenheid van islamitische scholen is gelegen in de ontmoeting van de islam met de Nederlandse situatie. De scholen hebben als het ware een brugfunctie naar de Nederlandse samenleving toe. De school zorgt ervoor dat het kind zijn persoonlijkheid ontwikkelt en zich tegelijkertijd de benodigde vaardigheden eigen maakt om in de multiculturele samenleving te kunnen functioneren.
Andere kenmerken waarmee de scholen uiting geven aan hun eigenheid zijn:
- het godsdienstonderwijs, vieringen van islamitische feestdagen
- afstemming van de pedagogische aanpak met de thuissituatie
- samenwerking met andere islamitische organisaties
Het is een feit dat de scholen nog in ontwikkeling zijn. Uiteraard hebben ze vaak te maken met knelpunten en problemen. Het islamitisch onderwijs in Nederland heeft zich enorm ontwikkeld in de afgelopen jaren, zowel op organisatorisch als inhoudelijk vlak, maar het heeft nog een lange weg te gaan.
Wat is het verschil tussen regulier islamitisch onderwijs en een Koranschool/ Koranlessen?
Het regulier islamitisch onderwijs wordt grotendeels door de Nederlandse overheid betaald. Er wordt gewerkt met vaste lesprogramma’s en kerndoelen. Regulier islamitisch onderwijs is er op gericht om kinderen voor te bereiden en in staat te stellen tot volwaardig functioneren en deelnemen in de Nederlandse samenleving. Met de nadruk dat te doen vanuit de eigen levensbeschouwelijke en culturele achtergrond.
Bijna elke moskee in Nederland verzorgt koranlessen voor kinderen. Hoewel de vorm en inhoud van de lessen verschillen, kunnen deze lessen enigszins worden vergeleken met de zondagscholen in diverse christelijke gemeenten. Er wordt gelezen uit de Koran en men probeert kinderen delen van de Koran uit het hoofd te laten leren.
Wat is het verschil met OALT (onderwijs in allochtone levende talen)?
OALT is het onderwijs in allochtone levende talen. Kinderen krijgen binnen en buiten de basisschool les in hun eigen taal. Turks behoort tot de OALT-talen die aan het onderwijs verbonden zijn aan een basisschool. Het nieuwe kabinet hecht veel waarde aan het leren van de Nederlandse taal en gelooft dat OALT daar de afgelopen jaren geen belangrijk bijdrage aan geleverd heeft.Hierom wordt OALT met ingang van 1 augustus 2004 afgeschaft.
Wat is de rol van de school volgens Turkse ouders?
De meerderheid van de ouders in het onderzoek vindt dat de school een duidelijke pedagogische taak heeft en niet alleen bedoeld is om te leren. In tegenstelling tot de Nederlandse ouders, leggen deze Turkse ouders hiervoor meer verantwoordelijkheid neer bij de school. Ook zijn de ouders van mening dat de school de kinderen sociale vaardigheden en discipline bijbrengt.
Een aantal ouders staat afwijzend tegenover de doelstelling die gericht is op zelfstandigheid aanleren. De manier waarop zijzelf onderwijs hebben gekregen gebruiken ze hierbij als leidraad.
Onderzoek is beschreven in Opvoeding in Turkse gezinnen in Nederland (Nijssen, 1998).
Reacties van politici, de media, maatschappelijke organisaties.
De afgelopen tijd hebben de media, de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en politici allerlei beschuldigingen geuit. De godsdienstlessen zouden worden misbruikt voor:
-politieke doeleinden en voor het verspreiden van haat tegenover andersdenkenden;
-de scholen zouden antiwesterse sentimenten aanwakkeren en daarmee intolerantie creëren;
-ze zouden integratie verhinderen en contact onderhouden met terroristische groepen
-zij zouden handelen in strijd met Nederlandse normen en waarden.
De Inspectie van het onderwijs heeft alle islamitische scholen bezocht Er is gekeken naar de bijdrage van scholen aan integratie in de Nederlandse samenleving en naar het pedagogisch klimaat. Dit levert volgens de inspectie over het algemeen een positief beeld op. Echter bij een deel van de scholen zijn hierover in meerdere of mindere mate twijfels.
|
|