Uitbuiting door sportmerken in lageloonlanden
 

Hallo allemaal!
Het kan zijn dat dit bericht ergens anders ook al staat, maar heb nog neit echt door hoe dit allemaal werkt :bloos:
Hoe dan ook;
voor Nederlands moet ik een betoog houden. Ik wou eht houden over het feit, dat de grote sportmerken (Nike, Adidas, Puma, Asics, etc) hier hun spullen voor veel geld verkopen, terwijl ze in lageloonlanden gemaakt zijn door iemand (vaak nog een kind!!) die nog geen 50 ct per dag verdient.
Volgens mij weet iedereen hier wel van, maar er gebeurt gewoon te weinig. Er is voor de Olympische Spelen nog een grootscheepse actie geweest, maar echt "eerlijke merken" zijn er gewoon nog steeds niet.
Mijn vraag was nu; wat weten jullie hier eigenlijk van, en trekken jullie je er wat van aan? (bij de poll staat expres niet de mogelijkheid; ik let erop bij het kleren kopen, omdat dit dus vrijwel onmogelijk is)
alvast bedankt voor het invullen!! (y)
groetjes, heleen

PS voor meer informatie hier een paar links:
http://www.fairolympics.nl/
http://www.schonekleren.be/
http://www.novib.nl/content/?type=article&id=5687&bck=y

Ik ben tegen alle uitbuiting. Duh.

Naar onze maatstaven is het uitbuiting, maar voor de plaatselijke bevolking zijn de fabrieken een belangrijke bron van inkomsten. De plaatselijke bevolking ervaart het werk niet als uitbuiting, maar als een mogelijkheid om het gezin te voorzien van voedsel.

Willen we bovenop de tweehonderd euro voor het merkje nog een tientje meer betalen voor een eerlijk loon?

Jammer, maar over het algemeen willen mensen dat dus niet.

Het feit dat bijvoorbeeld naaiateliers in dergelijke landen voor de lokale bevolking de enige bron van inkomsten zijn betekent natuurlijk niet dat dat op zichzelf geen onwenselijke situatie kan zijn. Het betekent alleen dat je die ateliers niet zomaar kunt sluiten omdat je dan de situatie alleen maar verergert, maar het betekent niet dat je niet hoeft te trachten dat probleem op andere manieren aan te pakken.

Natuurlijk, het is over het algemeen ook een goede zaak dat daar bijvoorbeeld kleding wordt gemaakt; het geeft gewoon werkgelegenheid. Het gaat alleen om de manier waarop; als de arbeiders daar een eerlijk loon krijgen, dan nog is het goedkoper daar te produceren. Dit zou dus zowel voor de sportmerken als voor de arbeiders als voor ons een goede oplossing zijn, maar dit gebeurt dus niet; de mensen krijgen onderbetaald, mogen niet lid worden van een vakbond, moeten onbetaald overwerken, vrouwen krijgen te maken met seksuele intimidatie, etc. en dáár gaat het om; neit om het feit dát er naaiateliers zijn, maar om het feit hóe er gewerkt moet worden.
(zo bedoelde jij het toch ook, nare man? (btw leuke naam ;) ))

Kinderarbeid is voor veel gezinnen in ontwikkelingslanden de enige manier om nog wat te verdienen. Een kind is daar een extra mond om te voeden, dus als die zelf voor zijn kostje kan zorgen is dat een zorg minder.

Europa is in de tijd van de Industriele Revolutie economisch zo groot geworden doordat er goedkope arbeidskrachten, namelijk kinderen, waren. Uiteindelijk profiteert een hele samenleving van die economische groei. Waarom zouden we dat nu ontwikkelingslanden ontzeggen? De volgende generatie zal ervan profiteren net als hier, destijds.

Mooi bedacht.

Ben ik het niet mee eens; tijdens de industriele revolutie hier waren het de inwoners van ons eigen landje die profiteerden; mede-Hollanders konden steeds goedkopere tv's, auto's, etc. kopen; de arbeiders waar we het nu over hebben maken die schoenen voor ons, daar heeft zo'n land totaal niets aan; de burgers worden er niet rijker van, hoogstens de fabrikanten, maar die gaan zich nu echt niet om de arbeiders bekommeren. Terwijl tijdens de industriele revolutie in Nederland de sociale wetten kwamen, zie ik dat in lageloonlanden niet zomaar gebeuren; het enige wat gebeurt is dat de rijke fabrieksbazen rijker worden, en de arme arbeiders er niets aan hebben; het is aan de regering om nu sociale wetten te maken, maarja, de concurrentie uit andere lageloonlanden is natuurlijk moordend, en een groeiende economie wil een regering van een arm land natuurlijk behouden.
maw zolang de inwoners van een lageloonland niet zelf de dingen kunnen kopen (door export) zal de groeiende economie de burgers niet helpen, en om hen gaat het, want zij worden uitgebuit.

Wat een prachtig schoolvoorbeeld van een sofisme. Yay voor analoge toepassingen van redenaties en extrapolatie van de eigen ontwikkeling in de internationale ontwikkelingswetenschap!

Ik heb er geen problemen mee. Anders zouden die schoenen nog duurder zijn dan ze nu al zijn en men verdient daar op deze manier ook nog wat.

wat je zegt :cool: :confused:

Ik bedoel dat het volslagen krankzinnig is om te beweren dat de situatie in dergelijke lagelonenlanden als vanzelf wel goedkomt 'omdat wij in de industriële revolutie ook kinderen gebruikten en het nu ook goed is gekomen met ons'. Dat is het klakkeloos overnemen van redenaties die misschien in abstracto wel juist zijn, maar die in concreto achterlijke resultaten produceren omdat de feiten totaal verschillend zijn.

Als jurist zou je toch moeten weten dat het draait om de feiten, juno! Redenaties die in feitelijke setting A prima opgaan, kunnen in feitelijke setting B volslagen onbruikbare resultaten produceren.

Doet me denken aan een uitzending van de Keuringsdienst van Waarde over kindslavernij in de cacao-industrie.

Steun Teun!

Ontopic:
Ik vind het niet kunnen dat wij met onze welvaart de echte makers van de schoenen geen normaal loon gunnen ('omdat de schoenen al duur genoeg zijn'). Als het even kan probeer ik er rekening mee te houden. Maar van sommige producten weet je het gewoon niet...

precies, dat is het probleem! Mensen moeten zich bewust van de situatie worden, vervolgens moet er een eerlijk merk komen (het schijnt dat er in mei in de VS zo'n merk wordt gelanceerd), en dan pas kan men zeggen; ik boycot Nike, ik boycot Adidas, etc. nu is dat vrijwel onmogelijk, omdat de merken óf zich schuldig maken aan dergelijke praktijken (95%) óf er is gewoon neits van bekend (5%), en dan is het natuurlijk ook maar gissen, hoogstwaarschijnlijk hebben zij ook wel fabrieken in lageloonlanden met mensonterende omstandigheden.

Als iedereen die lui boycot worden de fabrieken gesloten en kunnen gezinnen daar helemaal niet meer rondkomen. Goed hoor. :rolleyes:

Dus jij koopt die merken omdat anders de kinderen die gedwongen worden om te werken geen 'baan' meer hebben? Hoe humaan van je :rolleyes:

In het geval je het nog niet wist: (bewust) meewerken aan kindslavernij is strafbaar. Lees anders eens Steun Teun...

Onnodig drama de gekste. Man, lul toch niet.

Oei, misschien gaat de politie nu wel iedereen in Nederland in de gevangenis gooien :eek:

Waaraan mensen doorgaans aan voorbij gaan, is dat de multi-nationals juist de lokale bevolking helpen met ontwikkeling. De lonen bij de fabrieken van merken als Nike en Puma, liggen meestal hoger dan bij de lokale ondernemingen. Daarnaast kunnen steeds meer kinderen onderwijs volgen op kosten van de multi-nationals i.p.v. elke dag twaalf uur lang zwaar werk verrichten. Ook zijn steeds meer multi-nationals bereid de gezondheidskosten van hun werknemers te betalen.

De multi-nationals hebben direct belang bij meer welvaart en ontwikkeling van de bevolking in de ontwikkelingslanden. In dergelijke landen zijn de arbeidskosten lager dan in het Westen. Wanneer de plaatselijke bevolking beter opgeleid wordt, vangen de multi-nationals voor een goedkope prijs twee vliegen in één klap: een hoogopgeleide bevolking dat tegen lagere kosten arbeid verricht.

Ach, kom op zeg. Die paar lokale initiatieven die worden bekostigd door dergelijke ondernemingen vanuit een oogpunt van business society management zijn volslagen betekenisloos in het licht van de winsten die op die producten gemaakt worden. Ze zijn natuurlijk op zeer kleine schaal nuttig maar feitelijk zijn het niet meer dan kruimels, bedoeld om het slechte geweten een beetje te sussen.

Het gaat om massaproductie van een soort waarvoor nauwelijks scholing of opleiding nodig is. Het meeste werk is handwerk dat gedaan kan worden door kinderen die hooguit een paar dagen hoeven te oefenen. Daarna kunnen ze goed overweg met naald en draad. Zoals ik zei, die paar initiatiefjes zijn puur symbolisch. Er is geen werkelijke economische noodzaak om de hele bevolking op te leiden en volledig in de geest van jouw marktdenken wordt daar dan ook totaal geen werk van gemaakt.

Bovendien, betere scholing leidt tot meer inzicht in de eigen omstandigheden. Mensen die hoger opgeleid worden blijven zich niet als steeds slimmere slaven inzetten voor de onderneming. Ze worden veeleer kritisch ten aanzien van het beleid dat de onderneming in dat land voert. Daarom hebben dergelijke ondernemingen ook liever geen gezeik van lokale behartigers van werknemersbelangen. Die worden liever met een jodenfooi afgekocht voor ze de werknemers tegen hun werkgever opzetten.

De A-merken hebben al zoveel kritiek te verduren gekregen, dat zij zich iets socialer opgesteld hebben. iets , volgens mij is er vrijwel geen enkele fabriek in een lageloonland te vinden die zo geleid wordt.
Met de B-merken is het nog erger gesteld; die proberen zich natuurlijk omhoog te werken, en dit gaat soms letterlijk over lijken.
Hoe kom je eigenlijk bij deze informatie? Het klinkt namelijk totaal anders dan alles wat ik gelezen heb over mensonterende omstandigheden, zeker ook door Nike en Puma. Vergeet neit het verschil te maken tussen geschreven gedragscodes & regels en de praktijk..

Ik zei alleen maar dat kinderarbeid an sich niet zo dramatisch is als het lijkt. Kinderen zijn in veel plekken op deze wereld niet de zo gewenste prinsjes en prinsesjes als hier en moeten net zo hard meewerken om niet allemaal te verhongeren. Om ook in die landen de westerse waarde van een totaal verbod op kinderarbeid met bijbehorende leerplicht op te leggen zal een flinke economische slag in het gezicht zijn daar van de brede en kinderrijke maar straatarme onderlaag van de bevolking.

Dat ik het (vanzelfsprekend) stuitend vind dat de arbeidsomstandigheden daar zo schrijnend zijn, daar heb ik niet over gehad, maar bij deze dan. Natuurlijk is het een schoftenstreek van steenrijke westerse bedrijven om over de ruggen van bijzonder arme mensen nog rijker te worden dan ze al zijn. Het is ook een schoftenstreek van de westerse consumenten dat wij dat ene tientje per schoen er niet voor over hebben. Maar zo zit de marktwerking in elkaar. Winstmaximalisatie van de sterksten gaat altijd ten koste van de zwaksten. De markt faalt hier als het om de sociale aspecten gaat, en de enige oplossing is wettelijk ingrijpen. Dat moet dan wel wereldwijd gebeuren, anders verplaatst de economische activiteit weer naar de plaats waar de loonkosten nog lager liggen. Dat die lonen zo laag zijn, is een bewuste keuze van de autoriteiten van de landen in kwestie. Ook zij zien best dat hun bevolking uitgebuit wordt, maar ook zij moeten opboksen tegen de marktwerking. Zij hebben dus de keuze uit de volgende alternatieven: slechte arbeidsomstandigheden in de industriele sector, armoede, uitbuiting, maar wel economische ontwikkeling en in ieder geval een kans. Of aan de andere kant: slechte arbeidsomsandigheden in de agrarische sector, armoede en geen economische ontwikkeling, en helemaal geen kansen op verbetering.

Het is kiezen tussen twee kwaden, en het zijn keuzes die door het westen opgelegd worden.

Misschien zijn het kruimels, maar in feite is de gehele werkgelegenheid als een gift voor de plaatselijke bevolking. Al hetgeen wat de ondernemingen extra doen, is mooi meegenomen.

Mede als gevolg van de komst van de verschrikkelijke Westerse bedrijven die enkel de kruimels laten aan de plaatselijke bevolking, is de afgelopen twee decennia de armoede op mondiaal niveau gehalveerd, het wereldwijde alfabetisme is van 52% naar 81% gestegen en hebben nog nooit zoveel mensen gebruik kunnen maken van de moderne media, auto's en schoondrinkwater.

Verklaar dan eens waarom Westerse bedrijven steeds vaker gebruik maken van hoogopgeleide krachten in bijvoorbeeld Azië?

Nee, ik koop die merken, als ik ze al koop, omdat ze kleding en schoenen hebben die mij aanstaan voor een schappelijk prijsje. Die uitbuiting maakt in geen geval dat ik een nacht minder of slecht slaap.

Op die manier kun je elk optreden dat ook maar enigszins, in de kleinst denkbare mate, een positief gevolg heeft wel rechtvaardigen met de uitspraak: 'ze hadden het eerst zo slecht dat alles een gift voor ze is'. Dat is gewoon geen valide argument.

Ja, als je bekijkt hoe slecht de situatie eerst was is het niet zo verwonderlijk dat je ontzettende stijgingen signaleert in bepaalde kengetallen. Als je van nul komt is elke stijging een oneindige toename. Dat is helemaal geen argument. Dat is hooguit een indicatie dat er niet louter negatieve gevolgen verbonden zijn aan de activiteiten van die bedrijven, maar het is geen rechtvaardiging om nu achterover te gaan zitten.

Omdat die mensen hetzelfde werk doen als wij kunnen maar dan voor de helft of minder van de loonkosten. Dat is ook niet waar ik op doel. Je kunt bijv. het outsourcen van IT-activiteiten zoals remote desktop assistance niet gebruiken als bewijs voor de algemene stelling 'dat bedrijven ervoor zorgen dat een bevolking hoger wordt opgeleid'. Dat is namelijk alleen in specifieke omstandigheden zo, namelijk in die omstandigheden waarin dat nodig is voor de arbeid.

Als een land met veel arbeidspotentiëel veel mensen bevat die makkelijk kunnen worden opgeleid om hooggekwalificeerd werk te doen, zoals Indiërs die ontzettend goed IT-werk op afstand kunnen verrichten, dan wordt dat natuurlijk gedaan. Maar dan is dat nodig, omdat de som van opleidingskosten plus arbeidsloon nog steeds lager is dan de som die de onderneming hier te lande kwijt is aan alleen loonkosten voor personeel dat al opgeleid is. Dat gaat alleen helemaal niet op voor mensen die ongeschoold handwerk doen in naaiateliers of op plantages, omdat het daar gewoon niet nodig is om ze op te leiden.

Ik weet het, ik vind het heel erg en ik doe er niks aan

Petities tekenen op internet vind ik niet vallen onder "er iets aan doen". Je doet er alleen iets aan als je die dingen niet koopt.

dat is het probleem. Er ís geen "eerlijk" merk. Ik las net dat het schijnt dat er in de VS volgend jaar mei een dergelijk merk wordt gelanceerd, maar tot nu toe is het er gewoon niet, en hier in Europa al helemaal neit.
Mocht je iets anders weten wat je eraan kunt doen, zeg het me a.u.b., ik kon simpelweg niets anders bedenken onder de categorie "er iets aan doen"

MOGELIJKE OPLOSSING:
(heb er wat over nagedacht, en dat idee van het merk in de VS (ga ik zometeen wat over opzoeken, post het hier dan wel) enigszins uitgewerkt, afijn, dit is het principe volgens mij: )
Volgens statistieken zal 70% van de consumenten moeiteloos switchen naar een ander merk als blijkt dat hun favoriete merk aan uitbuiting meewerkt (of medeplichtig is, de grens is lastig te trekken)
80% zegt dat het in hun aankoopbeleid in ieder geval een rol zal spelen. De consument is wat betreft uitbuiting dus niet star op "hun" merk gericht. Hier liggen dus perspectieven voor een eerlijk merk; als zij een Fair Trade label erop zetten en daarmee reclame maken, kan het volgens mij een goede positie op de markt veroveren.
Als er nu een nieuw merk wordt opgericht (of een bestaand merk verandert geheel van richting), dat de druk op de toeleveranciers vermindert (zie "plaatje"), dus meer geld geeft, niet telkens de productietijden verkorten, etc.
Vervolgens moet dan met de fabrieken afspraken worden gemaakt, nml:
- De fabrieken moeten zich houden aan internationale arbeidsregels (minimumloon, vaste contracten, zwangerschapsverlof, etc), en er moeten gedragscodes worden opgesteld.
-De fabrieken mogen enkel aan dit merk leveren; aangezien andere merken nog steeds hun beleid door zullen drijven (die zullen echt niet ineens het beleid van dit nieuwe merk volgen), en hier schieten de arbeiders natuurlijk vrij weinig mee op.

Aangezien het leeuwendeel van de prijs die jij betaalt voor een paar schoenen naar het merk gaat (want waar betala je in feite voor? juist, voor het merk/logo), kan eenzelfde prijs of zelfs een lagere worden vastgesteld als het merk minder op economische winst gericht is, maar meer op winst qua mensenrechten, en welzijn in lageloonlanden.
Bovendien, onnodig om uit te leggen eigenlijk, zal de economie in lageloonlanden (want vergeleken met ons zullen de lonen laag zijn, en daar is op zich natuurlijk niets mis mee, als het maar redelijk is) stijgen door het ontstaan/vergroten van de sociale middenklasse, die meer te besteden krijgt. Hierdoor zal dus de economie stijgen en daarmee volgt het welzijn.

Waarom is dit nog nooit uitgevoerd? (waarschijnlijk vanwege de verrotte op geld beluste maatschappij, wat is jullie visie hierop, het is zo'n simpele oplossing!)

Tja, en er blijft toch altijd gelden dat mensen even hard geschoffeert worden als ze zich laten schofferen. Wat dat betreft is uitbuiting niet echt te ontkomen zolang de economische situatie in zo'n gebied niet beter zal worden.

precies, maar door zo 'n merk wordt de economische situatie beter. Het "probleem" is dan dat ook daar alles duurder zal wordne, en men zich niet meer laat afschepen met een hongerloontje. Stel dat dit plan wordt uitgevoerd, het een doorslaand succes wordt, en de economische situatie in de lageloonlanden even goed wordt als hier. Wat gebeurt er dan? De lageloonlanden verplaatsen zich, en stel dat over 1000 jaar er geen lageloonlanden meer zijn. Dit is allemaal puur hypothetisch, hoor. Ik vraag me alleen af wat er dan gebeurt.
Ik bedoel; het lijkt mij ideaal als elk land economisch goed is, het evenwicht ind e wereld hersteld is. Maar wat gebeurt er dan precies? (heb geen economie in mn pakket nee, haha, maar wie kan me dat uitleggen?

Spul uit China wordt echt niet door kinderen gemaakt, hoor.

Onzin, als jij van die dure handgemaakte kleding koopt hier, dan komt dat niet uit een lagelonen land. Je betaald je wel helemaal de ******, maar als je zo heel erg anti bent en je er iets ana wilt doen dan moet je dat er maar voor over hebben

hum ik wil WEL dat tientje voor eerlijk loon betalen ..
maar 200 voor een merk ? in geen 200 jaar

wat voor handgemaakte kleding is dat dan? want als we het over van die hippie-kleren hebben, denk ik niet dat we de 70% van Nederland die sportschoenen/sportkleren koopt kunnen overtuigen van stijl te veranderen, of voortaan te sporten in dergelijke kleren..
of weet jij wel een sportmerk dat hun goederen hand laat maken, en dan niet in een lageloonland?

noem 1 voorbeeld.

Eerlijk gezegt wist ik het niet eens.

Oh god, nu ben ik echt blond van vanbinnen..:O

niet om je mening in twijfel te trekken, maar denk nog eens goed na; wíst je het niet of wílde je het niet weten?

in China zal het percentage inderdaad lager zijn dan in landen als Indonesie, Thailand, de Fillipijnen. Maar afgezien van kinderarbeid, want hier gaat het niet speciaal om; het lijkt me erg genoeg als je de arbeidsomstandigheden bekijkt, al dan niet voor kinderen; als een vrouw van 24 wordt verkracht op haar werk omdat ze anders wordt ontslagen, is dat verschrikkelijk, het gaat hier niet alleen om kinderarbeid, meer over de arbeidsomstandigheden)

Maar, kan iemand mij nog antwoorden op mijn economische kwestie?? :rolleyes: beta kant gekozen he;)

Mijn opmerking ging niet om andere mensen over te halen niet meer de merken te kopen die arme landen exploiteren, maar om het feit dat als je er principiëel tegen bent, dat je dan gewoon andere merken moet kopen die het niet doen. Deze zijn er heus wel genoeg (zeker van schoenen)

OMG wat een kutvoorbeeld, wat heeft die verkrachting nou te maken met de fabriek of de merkkleding, dat heeft meer te maken met de leidinggevende in die fabriek. Dat verhaal over arbeidsomstandigheden, okee... Maar dit slaat echt als een lul op een drumstel

wat ik maar bedoelde; je kunt wel zeggen "er werken toch geen kinderen?!" maar dat dit niets afdoet aan het feit dát er verschrikkelijke dingen gebeuren, dat is wat mij betreft de overeenkomst tussen kinderarbeid en verkrachting (al dan niet op het werk). (en als je denkt dat het niets te maken heeft met het merk dan heb je het verkeerd, het gaat toch om de gehele verrotte productieketen, ken je het principe van "afschuiving van risico's / verhoging druk" niet?)
en vertel jij dan anders even welke merken je wél kunt kopen, als het kan met onderzoeksrapporten:) (btw we hebben het niet alleen over sportschoenen maar over allerhande sportspullen)

niemand heeft het hier over mishandeling op de werkvloer. de arbeidsomstandigheden in een chinese fabriek zijn weliswaar niet ideaal, maar tis dr heus geen nazi-kamp vol verkrachtende kampfbewaarders die de untermensch maar s aan t werk moeten houden.

een nazi kamp is overdreven. Heb je de onderzoeksrapporten gelezen? onderdrukking en onrecht komen gewoon structureel voor, dat kun je toch niet ontkennen? En het feit dat wij als westerse"beschaafde" wereld hier een gedoogbeleid op voeren, vind ik dus belachelijk. Of het er nou een nazi kamp is of niet, er gebeuren onrechtvaardige dingen, dat lijkt me al erg genoeg.
Maar je hebt gelijk dat het enigszins stom was van mij om ineens over mishandelingen te praten, want we hebben het natuurlijk over onrecht in het algemeen.

Dan kom je op een schuldvraag wie er verantwoordelijk is voorhet feit dat die onderdrukking bestaat.


Wie?
-de producenten als geheel?
-de lokale afdelingen die door de producent worden betaald?
-de lokale chefs?
-de mensen die zich laten uitbuiten?
-de tussenhandel?
-de plaatselijke overheid?
-de consument?
-de overheid hier?

c'est la probleme.
De ene helft kan er niets aan doen, de andere helft wíl er niets aan doen (voelt zich neit verantwoordelijk)

Zo simpel ligt het nooit. Was het maar zo'n feest dat er zoiets bestond als de schuldvraag, dat het alleen nog maar een kwestie was van de feiten in het machientje gooien en als vanzelf komt er wel een schuldige uitrollen.

Ik denk dat de voornaamste schuldige aan het voortbestaan toch de plaatselijke overheid is. Ze zijn bekend met de problemen maar willen voor het beetje economische groei dat ze zo krijgen over de lijken van hun eigen burgers gaan. Andere misstanden daardoor zijn bijvoorbeeld de scheepssloperijen in India en Bangladesh.

De producent zelf is verantwoordelijk voor wat etisch ondernemen genoemt word. Ze moeten kosten besparen, dat klopt, maar bepaalde omstandigheden kunnen hen wel degelijk verweten worden.

De tussenhandel hoort op hun beurt tot op een bepaalde graad te weten wat ze inkopen. Natuurlijk hoeven ze niet alles te checken, maar als zaken bekend worden dienen ze wel te handelen.

Klopt, er is nooit zoiets als een enkele schuldige of wat de Engelsen square blame noemen. Maar nadenken over de motieven en omstandigheden staat je wel in staat een beeld te krijgen welke mensen wat precies te verwijten is, en dus de groep 'schuldigen' in kaart te brengen.

Dan zit je dus al bij enige mate van verwijtbaarheid bij producent, exporteur, importeur, markttoezichthouder, wetgever, ... het is niet zo makkelijk om iemand aan te wijzen die fout zit en waar alles aan te wijten is, nog los van het feit dat het vaak niet eens zozeer een kwestie is van bewust kwaad opzet maar meer van een onmogelijkheid anders te kiezen in de belabberde economische situatie aldaar.

Ik word er soms ook wel eens moedeloos van. De problemen zijn daar zo groot, zo complex, waar moet je in godsnaam beginnen? Elke oplossing die je bedenkt leidt ertoe dat ergens anders weer problemen ontstaan, het is echt een wespennest. Geldt ook voor de problemen in Afrika, trouwens.