Middeleeuws-Nederlands
 

Ik weet niet of ik dit bij Talen of bij Geschiedenis moet plaatsen, maar enfin.

Voor geschiedenis moeten wij een Middeleeuws-Nederlandse tekst vertalen, ik weet niet of iemand hier goed in is anders graag wat hulp, een voorbeeldje:
'Doe namen si spaden in de hande Ende dolven twee mans langhe diep, Die onder stont, opwaert hi riep:'

Als iemand wat weet iig bedankt, het is voor examen en dus best belangrijk :P

Toen namen ze spaden in de hand en groeven twee manslengtes diep. Degene die onder stond (in de kuil wellicht?) riep omhoog: "

Misschien helpt het om de zinnen hardop uit te spreken. Volgens mij maakt namelijk vooral de spelling van de woorden het moeilijk om het te begrijpen.

Het is een redelijk lange tekst, maar als iemand hem denkt te kunnen vertalen, type ik hem wel even uit :P, en met dat hard op uitspreke werkt ook nog niet echt goed :P

Middeleeuws Nederlands is net Hageneis

Les ein: hagtop leize

Verder helpt het als je vocabulaire kennis een beetje op peil is. Als iemand geen idee heeft, ook niet bij benadering, wat delven, spaden en manslengten zijn (voor wie het wel kent: het klinkt misschien raar, maar het kan zomaar, ik zat in de klas bij VWO'ers die de uitdrukking 'lood om oud ijzer' niet eens kenden) komt natuurlijk ook geen steek verder in dat soort teksten.

Ik zal wel even uittypen dan :

Hi (Florens) deedse alle mit hem eten.
Bi siere side waren gheseten
Herman van Woerden ende Ghisebrecht
van Amstelle, de over recht
altoos te siere taefle saten,
ende met hem dronken ende aten.
Met at ende dranc blidelike
over al daer in den hove.
Als gheten was ende opghedaen,
ghinc grave in siere rusten
want hem begonste slapensluste.
Hoort hier grote jammerheden
de here van Amstelle dede op deen nameliken dach.
Hi ginc daer de grave lach
ende wectene ute sinen slape
(dat en dorst doen gheen cnape)
ende seide: 'Ghi slaept al te lanc'.
Also dat de grave opspranc
ende sprac: 'Wies daer?' - 'Ic bent', seit hi,
'Ghisebrecht. also scone weder alst si,
so slaepti te langhe vele:
ghi sout utervaren met verderspelen
want tweder es also scone'.
De grave die hiet sonder sparen
Dat men sadele al de paert
zonder beiden, metter vaert
Gheraert van Velsen ende lettel liede
Reden metten grave doe.
Hi sprac sinen cnapen toe:
'Volghet mi, als ghi syt ghereet,
ic varen voren'.

Volgende deel volgt..

Ik heb alwat geprobeerd en kwam op dit uit

Florens liet alle bij hem eten. Bij de sire's zijden zaten Herman van Woerden en Ghisebrecht van Amstelle, die tegenover hem zaten. Vrolijk aten en dronken ze...
... de graaf ging slapen omdat hij moe was.

Hoort hier grote jammerheden wat de heer van Amstelle deed op de volgende dag. Hij ging naar het vertrek van de graaf en wekte hem uit zijn slaap (hier komt wat vaags?) en hij zei: 'WAK WAK WAKKER WORDEN WAK WAK WAKKER WORDEN!!!' 'Je hebt je overslapen' (HIER KOMT WEER WAT VAAGS, IIG BETEKEND UTERVAREN MET VEDERSPELEN, TER VALKENJACHT GAAN)..
....
Ze zadelden zich snel te paard zonder beiden (?), met Gheraert van Velsen en weinig lieden (mannen) reden met de graaf mee. Hij sprak zijn knaapjes toe: Volgt mij, als gij gereed zijt, ik rijd vooruit (ik ga alvast)..

Ja, het gaat niet zo heel goed , khoop dat jullie mij een beetje op weg kunne helpen

Eerste aanzet:

Hij liet ze allemaal met hem eten
Naast (siere? hem/ de koning?) hem zaten:
Herman van Woerden en Gijsbrecht
van Amstel (de over recht?)
altijd bij hem aan tafel zaten
en met hem dronken en aten
Men at en dronk vrolijk/blij
overal daar in het huis/aan het hof (geen idee wat hove hier is)
Als (maar ik vermoed eigenlijk: toen) gegeten was en (opgedaan?)
ging de graaf (in siere) rusten
want hij had slaap gekregen.
Hoor nu de grote schande
die de heer van Amstel deed op diezelfde dag.
Hij ging naar waar de graaf lach
en wekte hem uit zijn slaap
(dat durft nog geen (schild?)knaap te doen)
en zei: "Je slaap al te lang"
Zo kwam het? dat de graaf opsprong
en sprak: "Wie is daar?" "Ik ben het", zei hij,
"Gijsbrecht. Zo mooi als het weer is,
u slaap veel te lang:
Je zou moeten uit valkenjagen gaan
want het is weer zo mooi."
De graaf beval zonder tijd te verliezen
dat men zonder treuzelen zijn paard moest zadelen,
en wel vlug.
Gerard van Velsen en een paar mensen
reden toen met de graaf (mee)
Hij sprak zijn (schild?)knapen toe:
Volg mij, als je klaar bent,
ik ga vooraan.

Hi (Florens) deedse alle mit hem eten.

deedse = deed ze, oftewel, deed hen

Bi siere side waren gheseten

siere = zijnere, bij zijn zijde, die van Florens dus

Herman van Woerden ende Ghisebrecht
van Amstelle, de over recht
altoos te siere taefle saten,
ende met hem dronken ende aten.

Klinkt alsof hij zegt dat ze altijd bij hem aten, maar ik weet niet precies wat er met 'over recht' bedoeld wordt. Recht tegenover hem? Of misschien is het wel een functie :P

Met at ende dranc blidelike
over al daer in den hove.
Als gheten was ende opghedaen,
ghinc grave in siere rusten
want hem begonste slapensluste.

Toen al het eten op was, ging de graaf naar zijn vertrekken (o.i.d., slaapkamer kan ook, de plek waar hij uitrust), want hij werd moe.

Hoort hier grote jammerheden
de here van Amstelle dede op deen nameliken dach.
Hi ginc daer de grave lach
ende wectene ute sinen slape
(dat en dorst doen gheen cnape)
ende seide: 'Ghi slaept al te lanc'.
Also dat de grave opspranc
ende sprac: 'Wies daer?' - 'Ic bent', seit hi,
'Ghisebrecht. also scone weder alst si,
so slaepti te langhe vele:
ghi sout utervaren met verderspelen
want tweder es also scone'.

Zo schoon als het weer is, zo veel te lang slaapt u. U zou (blijkbaar dus) mee moeten gaan op valkenjacht, want het is zulk mooi weer.

De grave die hiet sonder sparen
Dat men sadele al de paert
zonder beiden, metter vaert
Gheraert van Velsen ende lettel liede
Reden metten grave doe.
Hi sprac sinen cnapen toe:

cnapen is hier volgens mij gewoon enkelvoud.

'Volghet mi, als ghi syt ghereet,
ic varen voren'

Vertalen is een stuk gemakkelijker als je in de bibliotheek een Middelnederlands woordenboek opzoekt, dan kom je meestal wel uit de zinnen. Ik heb 'm niet bij de hand, dus ik kan er maar weinig over zeggen :o

Misschien is deze link voor jou ook interessant. Daar worden drie versies van dit handschrift vergeleken:

http://www.inghist.nl/Onderzoek/Proj...are_lines/5993