Boeken over schrijven
 

Een tijd geleden heb ik op een soort rommelmarkt voor niets meer dan een euro het boek 'Formuleren' op de kop getikt (Formuleren; Margreet Onrust, Arie Verhagen en Rob Doeve; 1993). Vandaag zag ik toevallig het boek liggen en ik heb er nu spijt van dat ik er niet al eerder in ben begonnen, want het is een briljant boek. Nu wou ik het niet zozeer specifiek over dit boek gaan hebben maar meer over zulk soort boeken in het algemeen.

Lezen of hebben jullie wel is boeken gelezen die gaan over het schrijven? Dus bijvoorbeeld formuleren, stijlleer, gebruik van beeldspraak, et cetera.
Zo ja, wat is jullie ervaring daarmee, was het bijzonder leerzaam of zonde van je tijd? Heb je adviezen welke boeken je wel of juist niet zou moeten lezen?
Wat is/was je motivatie om wel of niet te gaan lezen over schrijven?


TS begint:
Nu heb ik nog maar een klein tiental aan bladzijden gelezen, ik vind het helemaal geweldig. Het is het eerste boek wat ik lees wat over de Nederlandse taal en het gebruik ervan, het interesseert me meer als ik had verwacht.
De opzet van het boek 'Formuleren' vind ik trouwens bijzonder goed. De nadruk ligt sterk op het begrijpen van bepaalde verschijnselen en niet zozeer over het geven van adviezen van wat je wel en niet moet doen. Ze geven wel degelijk advies maar dan strikt gebaseerd op eerder gebestudeerde analyses. Zo stellen ze dat voor het bereiken van een bepaald effect je de zin het beste op een bepaalde manier kan organiseren.
Ze komen bij mij zeker over, want ik word me steeds meer bewust van de reden achter bepaalde effecten. Als leek ben ik me van bewust dat sommige zinnen beter lopen als anderen, maar door het lezen van dit boek leer ik over het waarom en hoe. Door het toe te passen op je eigen schrijven geloof ik absoluut dat dit bevorderlijk is voor de kwaliteit van je werk. Zelfs als je geen veranderingen zult maken in je teksten blijft het boek leerzaam omdat je wel meer inzicht heb gekregen in waarom je woorden een bepaalde uitwerking kunnen hebben.

Ik heb college gehad van Arie Verhagen. Zijn boek is vast beter dan zijn college's, omdat je daarin niet kunt stotteren of 'eh' kunt zeggen. Dat deed hij per college serieus een keer of driehonderd. Wel erg grappig dat juist hij meewerkt aan een boek dat 'Formuleren' heet. :)

Ik heb tijdens mijn jaar Nederlands wel een aantal boeken betogen schrijven en retorische middelen gelezen, maar dat had natuurlijk allemaal niet zo gek veel met creatief schrijven te maken.

In mijn vrije tijd kocht jaren geleden ik Lezen en Schrijven van Stephen King, waarin best wat handige tips zijn, maar geen Steen der Wijzen die de lezer pardoes tot een literair wonder maakt. Ik denk ook niet dat dat kan.

Zodra er een handleiding voor 'goed schrijven' op de markt komt, dondert de literatuur en alles wat er mee samenhangt voor goed in elkaar. Hetzelfde zou gebeuren bij schilderkunst en hetzelfde is, zo denk ik soms, al gebeurd in de filmindustrie.

Zulke boeken met tips kunnen maar tot op een zekere hoge tot nut zijn. Een beginnend schrijver zal er veel aan hebben, doordat die gewaarschuwd kan worden voor allerlei zaken die in vrijwel alle situaties fout zijn. Regels van het kaliber 'show, don't tell' en meer van dat moois. Maar wanneer zo'n boek voorbij de meest basale regels probeert te gaan, probeert het te destilleren wat de hedendaagse, populaire literatuur doet en zodra het werken van hedendaagse literatuur een 'truckje' wordt dat in een suf boek valt te lezen, haast de literatuur zich voort, de volgende stroming in.

Daarnaast kan geen enkel boek van iemand een goede verhalenverteller maken. Daar heb je heel erg veel boeken voor nodig. :)

LUH-3417

Helemaal mee eens (Y). Daarom ben ik ook vrij enthausiast over 'Formuleren', omdat het geen boek is met tips over hoe je goed moet schrijven maar je inzicht geeft over hoe taal werkt. Welke technieken je gebruikt, met welk doel en op wat voor manier word vervolgens grotendeels aan de lezer zelf overgelaten.
Vergelijk het met de spijtige massale opkomst van eigen sites. Iedereen schijnt ondertussen wel zijn eigen stukje internet te hebben. In verband daarmee staat de grote hoeveelheid gidsen over hoe je een goede site moet maken. Je word overgooit met tips en wat-te-doen's. Dat hoeft van mij niet, maar curcissen die je leren hoe html werkt ipv wat je er mee moet doen is weer geheel iets anders.

Kort gezegt: men hoeft je niet massaal uit te gaan leggen hoe je een boek moet schrijven, maar inzicht in de werking van geschreven taal? Prima!

On Writing - Stephen King
Het Naakte Schrijven - Nirav Christophe
Zen and the art of writing - Ray Bradbury

Respectievelijk het boek wat LUH bedoelt, een boek van de directeur van de dramaschrijfopleiding van de HkU waar je vooral voor dialogen heel veel aan hebt, en een soort essaybundel met essays over schrijven, maar het kon me niet zo boeien.

Verder heb ik nog het schrijversboek van Lemniscaat, maar dat is echt bedoeld voor kinderen die willen schrijven, want dat gaat over dat er dingen moeten gebeuren en dat het in dezelfde (werkwoords)tijd moet enzo...

Dat zeggen Nirav Christophe en Stephen King ook. Veel lezen (Y)

Overigens kun je misschien nog wel het beste bestuderen hoe romans bijvoorbeeld geschreven zijn, in plaats van je te verdiepen in schrijfhandleidingen.

Ik ben nu op de helft met Renate Dorresteins "Het geheim van de schrijver". Een heldere omschrijving van alles waar een schrijver mee te maken krijgt. Wat ze zegt is een en al herkenning, en als je het boek leest wordt je zodanig meegevoerd door haar enhousiasme dat je spontaan schrijfimpulsen krijgt wanneer je eigenlijk geen inspiratie hebt.
Storend is dat je elke bladzijde het woordenboek erbij moet pakken omdat ze kennelijk zó is gefixeerd op het vinden van de zeldzaamste synoniemen dat je woordenschat in procenten stijgt als je het allemaal opzoekt. Ook haalt ze constant boeken erbij die zij gelezen hebt als voorbeeld om haar uitleg te accentueren. Boeken waar ik nog nooit van gehoord hebt, daar ik niet heel veel lees. Niet dat het nodig is alles te weten over de verhalen die ze opnoemt om haar uitleg te begrijpen hoor. Maar het is natuurlijk wel leuker.

Al met al is het een intelligent en tegelijkertijd vlot boek, die zich vooral fixeerd op de verschillende niveau's en problemen die de schrijver in het schrijfproces meemaakt. Dit boek werkt meer op gevoel dan techniek, en kan je inspireren weer aan het schrijven te beginnen, en je enhousiast maken je eigen mogelijkheden binnen het genre dat bij je past te ontwikkelen.

Ohja, dat boek van Dorrestein. Ook gelezen en ik vond het niet zo veel toevoegen en weinig inspirerend.

Ik vind Het geheim van de schrijver wel tof, maar dat is meer omdat ik het werk van Dorrestein vrij goed ken en het daarom leuk is als kijkje in de keuken.

Of je er nu heel veel aan hebt of niet, ik ben stiekem wel een groot fan van schrijfboeken, ze inspireren me wel. Ik heb ook nog:

Aan een jonge romanschrijver - Mario Vargas Llosa (Maar dat is echt meer fictie dan handboek)
Het prozaboek - Bert Jansen en Pim Wiersinga (Best interessant)

Maar op zich werken de meeste schrijfboeken ook op die manier. Aan de hand van voorbeelden uit de (wereld)literatuur. En dan vind ik het wel fijn als ze dingen blootleggen die ik er niet had uitgehaald als ik zomaar dat boek was gaan lezen.

Qua verhaalstructuur en narratologie is 'The Seven Basic Plots - How We Tell Stories' een echte aanrader. Als we het toch over voorbeelden hebben - daar staan praktisch alle 'grote' verhalen/boeken in.
Auteur is Christopher Booker (oh irony!) en het is een dik boek, ik heb het ook nog niet uit, maar ik vind het enorm cool hoe hij alle verhalen probeert op te delen in één of meer van de plots. Lord Of The Rings heeft ze, volgens hem, allemaal, overigens.

Ik heb "Story" van Robert McKee, en hoewel dat meer voor het schrijven voor het witte doek bedoeld is gelden veel van de in het boek beschreven adviezen ook voor 'normaal' proza. Ik heb het inmiddels uit, maar over het nut van het boek kan ik nog niet veel vertellen aangezien ik nog niets in de praktijk heb gebracht. Het is wel een heel interessant boek - en alleen daarom al de aankoopprijs waard, in mijn ogen.

Bah, dat riekt naar structuralisme! :)

LUH-3417

Maakt niet uit :P