Wetenschap en de media
 

Een tijdje geleden was er groot nieuws over het klimaat. Een stel hackers zou mailtjes hebben onderschept waarin duidelijk werd dat 'de wetenschap' ons belazerde! (link Al snel is duidelijk geworden dat het hier niet gaat om doelbewuste vervalsing voor het bereiken van politieke of economische doelen, maar toch laat het zien hoe gevaarlijk de positie van een wetenschapper kan zijn als hij of zij zich met de media bemoeid.

Aan de hand van dit voorbeeld, en soortgelijke andere, vroeg ik me af wat jullie denken over de positie die wetenschappers moeten innemen in de maatschappij en de maatschappelijke discussie. In veel maatschappelijke discussies komt een groot gebrek aan kennis bij mensen duidelijk naar voren. Klimaat, evolutie en dierenwelzijn zijn slechts 3 voorbeelden hier van.

Een prominente en goede rol van wetenschappers zou hierin erg kunnen helpen. Toch zit wetenschap altijd met de kennis dat hun onderzoek kan worden ontrafeld als ze een fout hebben gemaakt. De geloofwaardigheid van complexe materie is vaak heel moeilijk te bewaren en je loopt een groot risico om de discussie verkeerd te beinvloeden.

Ik zelf denk dat wetenschappers wel moeten proberen om naar voren te komen met resultaten en zich mensen in de discussie. Het is echter wel heel belangrijk dat dit wordt gedaan door de wetenschappers die hier het beste in zijn. En er voor te zorgen dat vooraf een onderwerp door een team wordt doorgelicht om te zorgen dat de kans op fouten zo klein mogelijk is.

Wat denken jullie?

Ja, je zit met een intrinsiek spanningsveld. Betrokkenheid betekend dat onpartijdigheid altijd ter discussie komt te staan. Te ver erbuiten houden draagt weer het risico van kamerwetenschap, of niet-toepasbare wetenschap waar we uiteindelijk ook teveel van kunnen krijgen.

Ik denk dat de kern is je er in te mengen zonder je te presenteren als wetenschapper. Zo worden autoriteitsargumenten, geen autoriteitsdrogredenen.

Om een goed voorbeeld te noemen, de Anne Frank stichting huurde Jaap van Donselaar en Peter Rodriguez in om een zogeheten 'monitor over racisme' te schrijven. Wat het werd was een politiek pamflet met als enige doel om Wilders en de PVV zwart te maken, met argumentatie waar een eerstejaars student zo gaten in schiet, alleen al het gebruik van cijfers afkomstig van de extremistische beweging Antifa, die zonder overdrijven fascistisch en crimineel te noemen is. De beide heren verdomden het om hun werk te verantwoorden, en reageerde slechts in de media met de neerbuigende reactie "Dit is nu eenmaal wetenschap".

En dat is een schandaal, want wetenschap is precies het omgekeerde van wat die twee pseudo-wetenschappers er van maken. Iets is niet wetenschap, en dus altijd goed en waar. Iets moet zo goed zijn, dat het wetenschap te noemen is.

Ik denk dat op goede wijze deelnemen aan zulke debatten (en dus voor jezelf een Donselaar-fiasco voorkomen) afhangt van hoe sterk men bereid is die filosofie toe te passen. Het draait om gelijk hebben, voordat je probeert gelijk te krijgen, of in ieder geval aangeven wat gestaafd is, en wat niet.