[Filosofie] Wat is wetenschap?
 

Ik loop nu al een aantal jaar rond op dit forum, en het valt me op dat er nogal uiteenlopende ideeën zijn over wat wetenschap nou precies is. Het lijkt me daarom leuk om daar eens over de discussiëren. Ik heb natuurlijk een eigen definitie, maar ik begin met de open vraag:

Wat versta jij onder wetenschap?

Wetenschap is misschien het beste te omschrijven als het streven naar kennis door middel van het toepassen van een bepaalde systematiek. Naast de empirische wetenschappen, die gericht zijn op waarnemingen, zijn er de niet-empirische wetenschappen, waaronder wiskunde, wat een formele wetenschap is. Wat mij opvalt is dat veel mensen bij het begrip wetenschap hoofdzakelijk een empirische wetenschap in gedachte lijken te hebben.

vind ik nogal een ruime omschrijving. Ik vind dat die kennis wel een bepaald "waarheidsdoel" of streven naar vooruitgang moet hebben, anders kunnen we kennis over kabouterverhalen of kennis over (God verhoede) de bijbel er ook wel onder scharen.

Nou, elke kennis die verkregen wordt door middel van "wetenschappelijke methoden" (die bepaalde systematiek die hier genoemd is) is wetenschappelijke kennis. De kenmerken van de wetenschap zitten m.i. dan ook in de middelen, niet in het doel.

Kennis over kabouterverhalen zal niet via de wetenschappelijke middelen verkregen zijn, en is daarom niet wetenschappelijk. Het resultaat of het doel staat daar los van.

Door kabouters en de bijbel op voorhand uit te sluiten, ben je zelfs erg onwetenschappelijk bezig. Echte wetenschap (en wetenschappers) staan altijd open voor alles, zolang het maar via de regels van de wetenschap bereikt wordt. Als iemand dus het bestaan van kabouters volgens deze regels denkt te kunnen aantonen, moet de wetenschapper hem een eerlijke kans gunnen en zijn stelling op wetenschappelijke wijze ontkrachten. (Dat zal in de praktijk anderhalve seconde kosten om te ontkrachten, maar je kunt het niet op voorhand al doen.)

Waarom zou kennis over kabouterverhalen in no-time verworpen kunnen worden en bijbelverhalen niet? Het gaat beide om (semi-) fictieve verhalen, verzonnen door personen.
Als we er wetenschappelijk een kwartiertje naar kijken, mogen we er dan meteen het stempel "kabouterverhalenwetenschap" op zetten en universiteiten oprichten?
Ik mis een rechtvaardiging voor onderwerpen waar wetenschap op los te laten is.

Ik denk dat een belangrijk verschil is dat er veel gebeurtenissen zijn die worden toegeschreven aan religieuze verhalen. Hoewel die verklaring vaak niet wetenschappelijk is, is het in mijn ogen niet onaannemelijk om hier een wetenschappelijke hypothese aan te verbinden. Aan de hand hiervan kan je vervolgens de hypothese verwerpen als aan de hand van je onderzoek je geen aanwijzing vindt.

bv.: Er is een verhaal van het gezicht van Jezus dat te zien zou zijn in een raam met een bepaald licht. De hypothese is dan dat dit een goddelijk verschijnsel is. Het probleem is dat daar geen bewijs voor te vinden is, maar je kan het wel onderzoeken. Na verwerping van de hypothese, of door het testen van een betere hypothese (veroudering van het glas met een bepaalde vorm) kan je vervolgens tot een wetenschappelijke verklaring komen.

Ik wilde hier niet de tigste wetenschap vs. religie-discussie starten, dus ik ging in het voorbeeld maar in op de kabouters ;) Maar hetzelfde geldt uiteraard voor religie.

"Er naar kijken" is niet genoeg om iets een wetenschap te kunnen noemen. Pas als je resultaten boekt (de kennis over het onderwerp toeneemt) volgens de wetenschappelijke methodes, kan iets wetenschap zijn.

Wetenschap is in principe op alles los te laten, maar in de praktijk zullen veel onderwerpen heel snel doodlopen en daardoor niet interessant zijn voor de wetenschap.

"god bestaat" is bijvoorbeeld een stelling waar je in de wetenschap helemaal niets mee kunt. Er zijn op wetenschappelijke wijze geen bewijzen vóór of tegen deze stelling aan te dragen, dus het is totaal niet interessant in wetenschappelijk oogpunt.

Je kunt zo ook een hypothese opstellen over kabouters, maar zolang er geen harde bewijzen (= volgens de wetenschappelijke methode verkregen) zijn voor of tegen, kun je verder weinig met die hypothese.

Helaas verwarren veel mensen nogal eens twee dingen met elkaar:
1) Er is geen bewijs voor de juistheid van de stelling;
2) De stelling is onjuist.

2) volgt natuurlijk niet vanzelf uit 1)

In geval 1) zou je volgens de wetenschap altijd verder kunnen blijven zoeken naar bewijzen; geval 2) is alleen te bereiken als er een tegensprekende hypothese wel is bewezen.

Dat is grappig, want ik heb juist het idee dat mensen wetenschap eerder associeren met niet-empirische wetenschap, of toch in elk geval betavakken als natuur- en scheikunde.

@hookee: Waarom zou kennis over de Bijbel geen wetenschap zijn :confused: Vind je studies als Geschiedenis en Religiewetenschap per definitie niet wetenschappelijk dan? Wetenschap is het systematisch bestuderen, natuurlijk kun je dan ook de Bijbel systematisch bestuderen.
Overigens was er iemand op mijn studie (Literatuurwetenschap) die een scriptie over kabouters schreef. Erg interessant hoor :)

Aha, nu komen we ergens; kennis en wetenschap, mag je die 1 op 1 uitwisselen?
Mag je, als je alle kabouterboeken systematisch hebt doorgenomen, de schijvers hebt gesproken, etc etc. het een wetenschap noemen, of blijft het kennis?
Ik ken een aantal vliegtuigspotters die alles, maar dan ook alles weten over zo'n beetje alle vliegtuigen, hun camouflageschema's, call signs, squadrons en vliegbases in Europa en systematisch (toverwoord?) bijhouden, zijn dat ook wetenschappers?

@Vogelvrij: Natuurwetenschappen als natuur- en scheikunde zijn ook empirische wetenschappen.
@hookee: Wetenschap is misschien beter te definiëren als het in beeld proberen te brengen van de werkelijkheid door middel van een geschikt theoretisch model, waarbij volgrens een bepaalde systematiek te werk gegaan wordt.

Nee, natuurlijk niet, het wordt pas wetenschap als je die kennis op een bepaalde manier gaat interpreteren en daardoor weer een nieuwe visie/ nieuwe kennis produceert. Bijvoorbeeld over de Bijbel of over Pinkeltje of over de zwaartekracht, dat maakt geen verschil.

Wat versta je onder "op een bepaalde manier?" Ik ook elke week weer een nieuwe kijk op de Libelle hebben, dat maakt het nog steeds geen vrouwenbladwetenschap.
En, is het dan zo dat die wetenschap, als er geen nieuwe visie/kennis uit te putten valt, vervalt? (totdat er een nieuw boek van Pinkeltje uitkomt uiteraard)

Volgens houdt om het even welk vakgebied zich bezig met wetenschap als ze gebruik maken van de `wetenschappelijke methode' (mathfreak noemde het niet direct bij naam). Dus een wisselwerking van waarnemingen, een hypothese maken (een model in feite) en controle dat waarnemingen en model overeenkomen en indien nodig het model bijstellen of betere waarnemingen proberen doen. Dat komt er dus in feite op neer dat je je beweringen hard moet kunnen maken in zekere zin. Het produceren van nieuwe kennis is weliswaar het doel, maar in mijn ogen geen vereiste van de wetenschap.

Wat mij betreft, kan je daaronder ook de kabouterwetenschap tellen, als je bv. onderzoek zou willen doen naar verhalen over kabouters. Hoe volkeren in Azië tot hun kabouters gekomen zijn, hoe dat hier ontstaan en gegroeid is; welke invloeden van belang geweest zijn, ... Dat is wat mij betreft wetenschap; wat het maatschappelijk nut ervan is, is natuurlijk een andere zaak. Idem voor godsdienstwetenschap of desnoods zelfs vrouwenbladwetenschap (als je uit vrouwenbladen tenminste zinnige informatie weet te halen). Maar je zou bv. kunnen onderzoeken wat het ideale format is voor een vrouwenblad: horoscoop vanvoor/vanachter, veel kleurtjes, weinig kleurtjes, wat de invloed is van dat vrouwenblad op de gemiddelde vrouw, ...

Daarnaast, buiten die definitie vind ik wel dat enkel mensen die quantitatieve observaties doen, zichzelf echt wetenschapper kunnen noemen. Filosofen zijn in mijn ogen dus niet per definitie wetenschappers, hoewel ze misschien best volgens de wetenschappelijke methode kunnen trachten te werken.

@hookee: Nou ja, dat wat ILUsion zegt, door gebruik te maken van wetenschappelijke methodes. En het bestaat niet dat een wetenschap komt te vervallen omdat er geen nieuwe visies meer kunnen ontstaan, alleen al door het verstrijken van de tijd kunnen er weer nieuwe visies ontstaan.
Ik vind je voorbeelden zo treffend gekozen, heb namelijk serieus overwogen om mijn scriptie over de Libelle te schrijven ;) En inderdaad, gewoon wat Libelles lezen is dan niet genoeg, je moet een hypothese opstellen, een onderzoeksvraag en een methode bedenken waardoor je die onderzoeksvraag kunt gaan beantwoorden.

Maar ik zou de Filosofie toch ook onder de wetenschap scharen, al is dat wel een ander soort wetenschap, meer puur theoretisch gericht, in denkmodellen of zo, maar juist daarom.

Ach volksliteratuur is ook met de wetenschappelijke methode te benaderen, het verschil zit hem echter in de bewijsbaarheid van de conclusies.

Goh, bewijsbaarheid is een zeer rekbaar begrip, hoor. Niet alles in de wetenschap kan rigoureus bewezen worden, maar wordt wel gebruikt omdat de resultaten betrouwbaar geschat worden onder bepaalde veronderstellingen.

Op sommige momenten kan je gewoon niet anders dan benaderingen maken om je resultaten nog te kunnen interpreteren; die benaderingen kan je in feite niet "bewijzen", je kan wel aangeven waarom je ze maakt (bv. een zeer ingewikkelde functie kan je proberen te benaderen met een taylorreeks en de wiskundige eigenschappen van een taylorreeks kan je dan weer wel bewijzen). De resultaten die je bekomt met dergelijke benaderingen, moeten natuurlijk je waarnemingen goed genoeg beschrijven om bruikbaar te zijn.

Het is natuurlijk wel zo dat de exacte wetenschappen hun waarnemingen met relatief objectieve maatstaven kunnen ondersteunen (getallen dus) en dat taalwetenschappen/menswetenschappen vaak vooral een interpretatie bieden. Maar er is natuurlijk een zekere overlap tussen beide gebieden, in beide takken heb je wel eens stukjes nodig die minder of meer formeel te ondersteunen zijn.

Mja, binnen de Literatuurwetenschap heb je bijvoorbeeld de empirische literatuurwetenschap, dat levert dan wel duidelijke conclusies op: mensen doen er gemiddeld zo en zo veel langer over om een boek te lezen als het verhaal vanuit de derde persoon wordt verteld, bijvoorbeeld. Bij vergelijkende literatuurwetenschap is dat anders, dan draait het meer om interpretaties, toch zou ik dat ook wetenschap noemen. Het gaat daarbij evengoed om onderbouwing, verantwoording wat je aan het doen bent en waarom.

Hieronder een stukje wetenschap, lekker belangrijk;

Wat deze man 23 jaar aan research had kunnen schelen was even aannemen dat Jezus jood was en dus gewoon Pesach vierde (de uittocht als slaven uit Egyte) wat hij al een dertig+ jaar volgens de joodse kalender met z'n familie, vrienden, kennissen en gelijkgelovigen deed. Trouwens, als Jezus jood was, moest Maria het natuurlijk ook zijn. Wanneer heeft Maria zich laten omdopen tot het katholicisme?
Bijbel"wetenschap", lamenielachen.

Uhhh... Er wás toen nog helemaal geen katholicisme? Jezus was leider van een sekte binnen het Jodendom die pas láter helemaal los van het Jodendom is komen te staan... En toen heette het christendom...

Voor zover ik weet is katholicisme pas ontstaan zo rond 313 na Christus, please shoot me if I'm wrong... Daarvoor was er het jodendom, en het christendom...

1 april! ;)

Maria was natuurlijk ook joods :confused:

@JustADreamer: Jij doelt denk ik op de erkenning van het Christendom in het Romeinse Rijk? Ik geloof niet dat dat expliciet het begin is van het katholicisme, eerder het begin van het georganiseerde Christendom. Maar wanneer de term katholicisme echt in zwang komt, geen idee...

Maar wikipedia geeft antwoord: "De Kerk zelf gebruikt sinds het Eerste Concilie van Nicea in 325 in haar officiële documenten de term 'Katholieke Kerk', ook in de documenten van de twee laatste oecumenische concilies."

Jood-zijn komt voort uit de geboorte uit een joodse moeder, al millennia lang. (de vader doet er niet toe)
Als Jezus jood was, moest zijn moeder dus ook joodse (geweest zijn).

Ja, dus...? Dat zeggen we toch ook, dat Maria ook joods was? Jezus' hele familie was joods (behalve zijn vader misschien ;)).

Als je zoekt naar een korte definitie van wetenschap, kun je het natuurlijk uitdrukken als het proces van data omzetten naar informatie.


En wat data en wat (uiteraard kloppende) informatie is, kan aan de hand van de context verschillen.
Het is ook een goede definitie om bepaalde grijze schemergebieden in te vullen of het wetenschap is of niet. Op gebied van historische geografie bijvoorbeeld zijn er bejaarden die voor de lol, zonder ooit een fatsoenlijke opleiding gehad te hebben, heel erg goed werk doen. Daarnaast heb je wetenschappers die ervoor opgeleid zijn, die de plank volledig mis slaan en ook hadden kunnen weten dat dat ging gebeuren. Of denk aan dingen als Wikipedia: elke idioot kan er iets op gooien, en dat levert heel twijfelachtige lemma's op, maar tegelijk staan er dingen op die staan als een huis, en in de meeste bronnen niet geëvenaard kunnen worden.

Daarmee sluit ik trouwens de volledige activistische 'wetenschap' uit, omdat die niet streven naar informatie, maar naar het bevestigen van hun wensen en politieke doelen.

Ik zie wetenschap als een discipline dat als doel heeft de werkelijkheid te analyseren. Aan de hand van waarnemingen wordt de werkelijkheid geanalyseerd, er worden (wiskundige) patronen gezocht die verbanden beschrijven tussen verschillende aspecten van de werkelijkheid. De aanname bij de emperische wetenschappen is dat onze zintuigen de werkelijkheid reconstrueren. Ofwel jij voelt een tafel en ziet een tafel en je concludeert dat die tafel echt bestaat, dat is in feite wetenschap.

Iedereen is eigenlijk dagelijks met een simpele vorm van wetenschap bezig. Als ik vraag of iemand weet waar mijn sluetels liggen en iemand zegt dat het in een laatje boven in mijn kast ligt(Hypothese) dan ga ik daar kijken om te zien of het werkelijk in die lade ligt(Toetsen aan de werkelijkheid). Met ingewikkeldere onderwerpen gebeurd eigenlijk hetzelfde, als je het over een theorie of model hebt analyseer je eerst de implicaties(Dingen die waar moeten zijn als het model waar is-> Is het niet waar dan klopt jou model (gedeeltelijk) niet) en toets je vervolgens die implicaties aan de werkelijkheid als dat financieel en technologisch mogelijk is. Als het gaat om sociale wetenschappen kun je de verbanden meestal niet wiskundig aanduiden(Daarvoor zijn ze te ingewikkeld) maar kun je wel ongeveer zeggen hoe bepaalde factoren van andere afhangen.

Wiskunde is weer heel anders, en is eigenlijk de meest betrouwbare wetenschappelijke discipline. In de wiskunde heb je geen emperische bewijzen zoals in emperische wetenschappen, maar gaat het om a-priorische bewijzen die allemaal logisch moeten volgen uit axioma's. Je kan 1 miljoen keer een driehoek met een hoek van 90 graden tekenen en telkens aantonen dat de schuine zijde in het kwadraat gelijk is aan de som van de 2 andere zijden in het kwadraat, maar daarmee heb je de stelling van pythagoras nog niet bewezen. Je moet laten zien dat het logisch volgt uit uiteindelijk de axioma's.

De axioma's zijn stellingen die we als vanzelfsprekend zien maar niet zijn bewezen. Het zijn dus aannames. In de wiskunde is alles afgeleid uit deze aannames. De echte overtreffende trap is de logica die gebruikt wordt om aannames te verbinden en conclusies eruit te trekken(Als A en B waar zouden zijn kan C niet waar zijn, maar D moet dan wel waar zijn). Dat wordt ook wel deductieve logica genoemd en wordt in de emperische wetenschap gebruikt om bv implicaties van theorieeen/hypothesen te analyseren of in de wiskunde om stellingen te bewijzen.