Taalkwesties
 

Hallo allen,

Ik heb een aantal vragen wat taal betreft. Hopelijk kunnen jullie mij bij staan.
In mijn boekje van taal is de volgende zin als volgt ontleed:

1. "Die school biedt je de kans na het mlo verder." In mijn boekje staat dat "je" hier het lijdend voorwerp is. Echter, ik denk dat de ontleding onjuist is. Volgens mij is "je" het meewerkend voorwerp en "de kans" het lijdend voorwerp.


Volgens mij zijn de volgende zinnen niet foutloos (wel correct volgens het boekje):

2. "Ik heb tenminste tien kopieën teveel gekopieerd." Volgens mij is "teveel" hier fout en dient het "te veel" te zijn. Het eerste betekent toch "overschot", zo staat het in de Van Dale. Bovendien denk ik dat "ten minste" i.p.v. "tenminste" hier ook goed is.

3. "Met de gegevens die je dan hebt, kan je een grafiek berekenen." Is het juist om te zeggen "een grafiek berekenen"? Hier twijfel ik, ik zou eerder zeggen "een grafiek samenstellen"


Kunnen de taalfanaten mij zeggen hoe het werkelijk zit?

Hartelijk bedankt,
Een leergierige

Niemand? :(

Ach, of je nu te veel schrijft of teveel wat maakt het toch uit, het is begrijpelijke taal en dat is in deze samenleving al heel wat. haha

Met de eerste constatering ben ik het wel eens. Aan wie wordt de kans geboden? aan 'je', dus dat zou betekenen dat je het meewerkend voorwerp is.
2) Met die tweede snap ik je niet helemaal, want als hij een teveel aan kopieën heeft gemaakt, is dat toch ook een overschot?
3) ik zou zeggen, een grafiek plotten of opstellen.

Je plot inderdaad een grafiek volgens mij.

Bedankt voor je reactie. Bij zin 2 klopt het natuurlijk wel gewoon als je zegt: "Ik heb een teveel aan kopieën." Als ik hier "teveel" vervang door "overschot", dan blijft de zin correct: "Ik heb een overschot aan kopieën." "teveel" is dus een synoniem van "overschot". Volgens de Dikke Van Dale betekent "teveel" enkel "overschot. Beide woorden zijn zelfstandig naamwoorden.

Maar de zin uit mijn boekje was: "Ik heb tenminste tien kopieën teveel gekopieerd."
Als ik hier "teveel" vervang door "overschot", dan krijg je de volgende zin: "Ik heb tenminste tien kopieën overschot gekopieerd." Dat klinkt al niet lekker in mijn oor. Dus vandaar leek het mij juist om "te veel" van te maken.

Moeten de woorden te()kort, te()veel en te()goed, aan elkaar of los geschreven worden?

Antwoord

Als bijvoeglijk naamwoord moeten deze woorden los worden geschreven. Ze hebben dan hun letterlijke betekenis: 'korter dan gewenst', 'meer dan gewenst', 'beter dan gewenst'. Te kort heeft daarnaast ook de betekenis 'te weinig'. Als zelfstandig naamwoord moeten deze woorden aan elkaar geschreven worden. Zij hebben dan niet hun letterlijke, maar een toegespitste betekenis:

het tekort = 'het gebrek, het nadelig saldo'
het teveel = 'het overschot'
het tegoed = 'het positief saldo'

Toelichting

Combinaties van een bijvoeglijk naamwoord voorafgegaan door te schrijven we los:

(1) De vitrage is, sinds ze gewassen is, veel te kort.
(2) In de winter zijn er vaak bedden te kort voor de daklozen.
(3) Ons uitgaansleven kent helaas te veel geweld.
(4) Vrienden kun je nooit te veel hebben!
(5) Deze leerling is te goed om naar het mbo te gaan.
(6) Je hebt zo van die mensen die zich te goed achten voor iedereen.

Als zelfstandig naamwoord moeten tekort, teveel en tegoed aan elkaar geschreven worden.

(7) De EU kenmerkt zich nog steeds door een democratisch tekort.
(8) Het teveel aan onnodige uitgaven zullen we door scherpere controle proberen terug te dringen.
(9) Doorgaans heb je een tekort aan vitamines, maar kun je ook een teveel hebben?
(10) Ons tegoed bij de bank begint helaas aardig te slinken.

Ook in de werkwoordelijke combinaties tegoed hebben, tegoed houden en zich tegoed doen, schrijven we tegoed aan elkaar.
(11) Je hebt nog een woordje uitleg van me tegoed.
(12) We deden ons tegoed aan de overheerlijke desserten die ze op tafel had gezet.
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/775/

Dit vond ik wel verduidelijkend, en je hebt ook gelijk ja, het is hier geen z.n.w., dus dan zal het te veel moeten zijn