Bah, iedereen wil tegenwoordig maar gelukkig zijn. Die klacht komt van psycholoog Joseph Forgas uit Sydney in het juninummer van Current Directions in Psychological Science. Hij formuleert het wat beschaafder: ‘ons huidige culturele tijdvak wordt gekenmerkt door een eenzijdige nadruk op de voordelen van gelukkig zijn’ – maar dat komt op hetzelfde neer. En dat terwijl de mens van nature ‘een humeurige soort’ is, schrijft de psycholoog. En die somberheid heeft ons bovendien zoveel moois gebracht, van Griekse tragedies tot negentiende-eeuwse romans! We zouden ons slechte humeur meer moeten koesteren, klaagt Forgas.

Net als je denkt dat hier simpelweg een cultuursomberaar aan het woord is, begint de psycholoog, Hongaar van geboorte en als jongeman geëmigreerd naar Australië, aan een onderbouwde opsomming van de in onderzoek aangetoonde voordelen van negatieve gevoelens. Niet als die heel intens zijn en niet als ze heel lang duren. Maar van die vage, niet al te hevig slechte buien waarvan je eigenlijk niet goed door hebt waar ze vandaan komen – daar kun je baat bij hebben.

Je laat je bijvoorbeeld niet zo snel bedonderen, dat is een van de duidelijkste gevolgen. In één onderzoek bleek dat mensen die net een stukje documentaire over doodgaan aan kanker hadden bekeken, beter doorhadden wie er loog over een diefstal en wie niet, dan mensen die net een stukje Britse comedy hadden bekeken. In een ander onderzoek lieten sombere mensen zich minder makkelijk misleiden door suggestieve vragen over een filmpje over een ongeluk dan vrolijke mensen.

Van vage, niet al te hevig slechte buien kun je baat hebben
Sombere mensen lieten hun herinneringen dus niet zo gemakkelijk verstoren als opgewekte. Sombere mensen hebben ook een beter geheugen als er géén suggestieve vragen worden gesteld. Op regenachtige slechthumeurdagen bleken mensen bijvoorbeeld beter te onthouden wat er zoal in een krantenwinkeltje op de toonbank lag dan op vrolijke, zonnige dagen (en dat kwam niet doordat mensen als het regende langer in de winkel bleven, want dat bleek niet zo te zijn).

In een slechte bui stereotyperen mensen verder minder, bleek uit weer andere experimenten. Ze lieten zich minder sterk beïnvloeden door het uiterlijk van de filosoof van wie ze een essay lazen (een bebrilde man in tweed of een nonchalant geklede vrouw) dan mensen met een goed humeur. Sombere mensen lieten zich ook minder door tulbans afleiden als ze keken welke man een pistool vasthield en welke een flesje cola. In het algemeen letten sombere mensen meer op regels en normen en waren ze eerlijker dan vrolijke mensen – die dachten meer aan zichzelf.

Het is natuurlijk moeilijk om aanbevelingen te doen op basis van dit soort onderzoek. Wees somber! En te somber is ook niet goed, weet Forgas – wie echt depressief is, maakt geen mooie dingen, die doet niets meer. Het gaat Forgas om de balans: we hoeven niet altijd te streven naar geluk, het is zelfs goed om soms chagrijnig te zijn. Koester je slechte humeur! Maar niet te veel, straks word je er onverhoopt nog blij van. Dat is natuurlijk ook weer niet de bedoeling.

Een versie van dit artikel verscheen op donderdag 27 juni 2013 in NRC Handelsblad.
Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Media BV, respectievelijk van de oorspronkelijke auteur.