Bortkanker en bh's
Citaat:
Borstkanker en bh
HANS VAN MAANEN
Het Nederlands tijdschrift voor geneeskunde meldde in zijn nieuwsrubriek dat er 'alom verwarring' was aan de Goethe-universiteit in Frankfurt: wie meer dan dertien uur per dag een bh draagt, heeft een tweemaal zo grote kans op het krijgen van borstkanker. Bij vrouwen die meer dan zeventien uur een bh dragen, daalt het risico weer.
Een wetenschappelijk déjà vu: in de vroege jaren negentig publiceerden de antropologen Sydney Singer en Soma Grismaijer het opzienbarende Dressed to kill: the link between breast cancer and bras. Het echtpaar meende dat bh's de lymfeklieren afknelden, en dat daardoor borstkanker ontstaat, want vrouwen die een bh droegen hadden ruim driemaal zo vaak borstkanker als vrouwen die bh-loos door het leven gingen. Vooral 's nachts de bh aanhouden was rampzalig, aldus de Singers.
Dat onderzoek rammelde zo oorverdovend, dat het al snel naar het rijk der fabelen kon worden verwezen. Kanker ontstaat door schade aan het erfelijk materiaal, niet door knellende banden.
Of toch? Voor hun onderzoek, onder de titel 'Hormonelle, medizinische und lebensstilbedingte Faktoren und Brustkrebsrisiko' gepubliceerd in het jongste nummer van Geburtshilfe und Frauenheilkunde (dl. 62, p. 242) vroegen hoogleraar arbeidsgeneeskunde Gine Elsner en haar medewerkers bijna zevenhonderd borstkankerpatiëntes en evenzoveel vergelijkbare niet-patiëntes bijna letterlijk de hemd van het lijf. Alcohol-, tabak-, vleesgebruik? Leeftijd, aantal kinderen, aantal miskramen? Pilgebruik, röntgenfoto's, uren tv per dag? Bh-grootte en -kleur, uren bh per dag?
Alles, kortom, werd overhoop gehaald om 'risicofactoren' voor borstkanker te vinden - vier pagina's besloeg de vragenlijst. Een paar jaar geleden rapporteerden dezelfde onderzoekers overigens al over het risico van verschillende beroepen bij dezelfde groep vrouwen, en over de blootstelling aan schadelijke stoffen buiten het beroep, maar daar kwam niet zoveel uit.
Met dit stuk proberen ze het opnieuw - en warempel, nu hebben ze beet. Rekening houdend met leeftijd, blijkt dat tweemaal zoveel borstkankerpatiënten tussen negen en zestien uur een bh dragen als niet-borstkankerpatiënten. Bij minder dan acht uur of meer dan zestien maakt het niet uit, en het grootste risico lopen vrouwen die de vraag niet beantwoordden: hun kans op borstkanker was bijna driemaal zo hoog. De kleur van de bh en de maat maakten gelukkig niet uit.
Het stelt natuurlijk weinig voor: met een paar honderd vragen is er altijd wel iets te vinden wat op een verband lijkt te duiden. 'Visexpedities' noemen statistici dat. De onderzoekers zelf wagen zich geen moment aan een verklaring, maar dat het dragen van een bh eerst meer en dan weer minder risico zou geven is biologisch zo onvoorstelbaar, dat een speling van het toeval toch de beste verklaring zal zijn.
Dat vermoeden wordt bevestigd door de verbanden die de Duitsers niet vinden. Vrouwen die vroeg zijn gaan menstrueren of er laat mee stoppen, hebben volgens de moderne inzichten een verhoogde kans op borstkanker. Vrouwen die geen kinderen hebben, of op latere leeftijd een eerste kind krijgen eveneens. Pilgebruik, alcoholgebruik - allemaal factoren die in grote onderzoeken telkens als grote of kleine risico's opduiken, maar die de Duitsers niet vinden.
Het ziet ernaar uit dat zij een groep vrouwen hebben getroffen die op de een of andere manier niet representatief was, en waar toevallig ook nog een vreemd verband tussen borstkanker en bh-uren uitsprong.
© Het Parool 7-6-2002
|
Is het terecht om de conclusies van zo'n onderzoek af te doen als een "statistische toevalligheid", of is dat gewoon een goedkoop argument dat tegen ieder nieuw (tot nu toe wetenschappelijk onverklaarbaar) statistisch verband dat ontdekt wordt gebruikt zou kunnen worden? M.a.w. moeten we ons zorgen maken? |
