toetsen aan de grondwet
 

Kan iemand mij uitleggen waarom rechters niet mogen toetsen aan de grondwet?

Kan je dat uitleggen?

?? ik begrijp je vraag niet, sorry, kan je je even uitleggen, dank je

Rechters mogen alleen wetten in formele zin niet toetsen aan de grondwet. Dit zijn de bepalingen die zijn gemaakt door de staten-generaal en de regering gezamenlijk.

Het idee hierachter is dat de wetgevende macht (in dit geval dus regering en staten-generaal) zelf de verantwoordelijkheid heeft om ervoor te zorgen dat wetten niet strijdig zijn met de grondwet. Volgens mij staat er ook zoiets in de wet als: "De rechter treedt niet in de grondwettigheid van wetten".

De rechter mag wel andere bepalingen toetsen aan de grondwet, zoals Algemene Maatregelen van Bestuur en Ministeriële verordeningen. Deze bepalingen komen namelijk niet voort uit een gekozen orgaan (zoals de staten-generaal) waardoor de wetgever denk ik heeft gedacht dat het hier wel verstandig is om de rechter de mogelijkheid te geven bepalingen ongrondwettig te verklaren.

(Ik hoop dat dit een beetje klopt :D )

"In Nederland overheerste echter lange tijd de opvatting dat de democratisch tot stand gekomen wet onaantastbaar is. Dat betekent niet dat wetten in strijd mogen zijn met de Grondwet, maar wel dat dit uitsluitend door de wetgever zelf wordt beoordeeld." (van hier)

Interessante links.

Tip:
Zoek het zelf op. In art. 120 GW staat het toetsingsverbod genoemd. Daaromder vind je weer een hele lijst verwijzingen naar artikelen.

raar verhaal, vraag t nare, die studeert toch recht

t Klopt anders echt hoor, de Grondwet verbiedt rechters wetten aan de Grondwet te toetsen.

Wat Vincent Vega schrijft klopt (evenals art 120 GW, goh, zouden we de zelfde studie doen ;)). Idee hierachter is nog afkomstig van de leer van de scheiding der machten (Montesqieu).

Tegenwoordig kan dit verbod veelal omzeild worden door wetten in formele zin te toetsen aan verdragen.

Art 120 Gw luidt: 'de rechter treedt niet in de grondwettigheid van wetten en verdragen'.

'Wetten' moet je hier opvatten in zin van de Grondwet, namelijk wetten in formele zin (dwz wetten vastgesteld door de formele wetgever, de regering en Staten-Generaal gezamenlijk). Dat wil dus zeggen dat regelingen van decentrale overheden wel op hun grondwettigheid getoetst mogen worden.

Slechts wetten van de wetgever in formele zin blijven buiten schot. De wet in materiële zin mag bijvoorbeeld wel getoetst worden aan algemene beginselen van ongeschreven recht als het willekeurbeginsel, in dier voege dat geen rechtsregel aan die toetsing in de weg staat (HR 16-05-1986, NJ 1987, 251). De wet in formele zin mag (nog) niet getoetst worden aan algemene rechtsbeginselen (HR 14-04-1989, NJ 1989, 469). Bovenstaande wil overigens niet zeggen dat een wet in formele zin geen onrechtmatige daad jegens iemand kan opleveren. Immers wie zijn vordering baseert op Art 6:162 BW vindt altijd een bevoegde rechter, ook al is de regeling waardoor de geleden schade is ontstaat een wet in formele zin.

De ratio van het toetsingsverbod is vrij simpel. De formele wetgever is democratisch gelegitimeerd. Zou een toetsing van formele wetten aan de Grondwet wel mogelijk zijn, dan zou het 'laatste woord' over deze wetten niet gesproken worden door de wetgever, maar door de níet democratisch gelegitimeerde rechter. En dat is uit rechtsstatelijk oogpunt natuurlijk zeer onwenselijk.

Overigens is de laatste jaren de discussie over artikel 120 Gw weer in alle hevigheid losgebarsten. Er is voor beide kanten wat te zeggen. Persoonlijk ben ik een voorstander van het behouden van het toetsingverbod. Mijns inziens zou een grondwettelijke toetsing leiden tot een drastische verzwakking van de slagkracht van de wetgever. Wanneer immers alle wetten in formele zin ter toetsing kunnen worden voorgelegd aan de rechter, frustreert men de werking van de democratisch gekozen wetgever aangezien elk individu wat het niet eens is met een formele wet, daartegen bezwaar kan maken, om nog maar niet te spreken van de vertraging die het wetgevingsproces zou oplopen. Uit oogpunt van efficiëntie moet het huidige artikel 120 dus blijven bestaan.

Echter, zoals waaromniet? al zegt, kan het toetsingverbod in een aantal gevallen omzeild worden door de wet niet te toetsen aan de Grondwet maar aan internationale verdragen. Deze verdragen bevatten immers veelal meer en uitgebeidere grondrechten dan de Grondwet zelf (denk aan het EVRM, IVBPR, IVESC, etc.) zodat per salde een uitgebreidere grondrechtenbescherming ontstaat dan met alleen de Grondwet het geval zou zijn geweest.

...indien er sprake is van strijdigheid met de grondwet. En zou dat nu echt zo vaak voorkomen? Ik betwijfel het.

Ik dacht dat de wetten die nu door de regering en Staten-Generaal gemaakt worden in principe door de eerste kamer op grondwettigheid gecontroleerd worden voor ze worden aangenomen. Alleen daarbij kan men soms niet voorzien wat voor vreemde gevallen rechters in de praktijk tegenkomen, waardoor er soms toch sprake kan zijn van strijdigheid.

M.b.t. de democratische legitimatie van wetten lijkt mij het juist goed dat de volksvertegenwoordiging op zo'n manier wordt getoetst. De grondwet is immers ook democratisch gelegitimeerd.

Ja, en de bepaling in de Grondwet dat rechters niet in de grondwettigheid van wetten treden is dus ook democratisch gelegitimeerd.

Dat ontken ik ook niet; ik zeg alleen dat als het aan mij zou liggen dat artikel wel aangepast zou mogen worden.

Dat is dus juist niet waar (althans niet geheel :D). Alle overheidsbevoegdheden zijn terug te voeren op de Grondwet. De Grondwet zelf is echter niet democratisch gelegitimeerd. De Grondwet zelf is immers niet terug te voeren op een nóg hogere regeling (mja, misschien het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden ;) - juristengrapje). De Grondwet zelf berust louter op feitelijke overheidsmacht; er was niet een volk wat opeens zei 'en nu gaan we een Grondwet maken'. De van feitelijke macht voorziene overheid heeft de Grondwet gemaakt, en de wijzigingsprocedure geschiedt natuurlijk volgens democratisch principe (overigens, we hebben nog steeds de Grondwet van 1838 oid. Sindsdien is-ie vaak gewijzigd, maar nooit vervangen.) Maar de Grondwet zélf is niet democratisch gelegitimeerd.

Dus een hoop generaties hebben de grondwet gewijzigd op punten waar ze het er niet mee waren, en ongewijzigd gelaten op punten waar ze het er wel mee eens waren. Dat vind ik ook erg lijken op democratische legitimatie (Misschien kun je het dan wel niet zo noemen, het lijkt IMHO wel op).

Ik ben tegen btw :D