Naamgeving koolwaterstoffen
 

Een leerling vroeg mij vandaag tijdens een tussenuur iets over de naamgeving van alkanen. Het is voor mij inmiddels alweer bijna drie jaar geleden dat ik zelf VWO eindexamen in scheikunde deed en scheikunde is altijd mijn minst favoriete examenvak geweest (zéér zacht uitgedrukt), dus helaas moest ik hem het antwoord schuldig blijven. Op de één of andere manier ben ik me er vanmiddag toch even in gaan verdiepen (jeugd trauma's ophalen) en ik vroeg me af hoe het volgende ook alweer zat:
Bij de naamgeving van een koolwaterstof (alkaan/alkeen/alkyn, etc) kom je karakteristieke zijgroepen tegen. Maar wanneer gebruik je ook al weer -carbonzuur ipv. -zuur voor de zijgroep -COOH, wanneer amine- ipv. amino voor de zijgroep -NH2 en wanneer -ol ipv. -hydroxy voor de zijgroep -OH bij de naamgeving van koolwaterstoffen?.
Ik ben er toch wel weer benieuwd naar, ondanks dat ik gigantisch blij ben dat ik van scheikunde af ben.

Het achtervoegsel -carbonzuur wordt gebruikt indien zich 3 of meer COOH-groepen in het molecuul bevinden. Het voorvoegsel amino- wordt gebruikt als de NH₂-groep door een functionele groep met een hogere prioriteit wordt voorafgegaan. Is dat niet het geval, dan wordt het achtervoegsel
-amine gebruikt. Het voorvoegsel hydroxy- wordt gebruikt als de OH-groep door een functionele groep met een hogere prioriteit wordt voorafgegaan. Is dat niet het geval, dan wordt het achtervoegsel -ol gebruikt. Voor verdere details en voorbeelden verwijs ik je naar tabel 103C van Binas.

De naamgeving staat ook beknopt maar duidelijk uitgelegd in Binas, ik dacht ergens achterin bij de tabel met trivale namen, 101 ofzoiets. Ik moet je voorlopig het antwoord schuldig blijven maar misschien vind je hier wat je zoekt.

1. je gebruikt carbonzuur, als de groep COOH een aparte zijgroep is.
als je bijvoorbeeld butaanzuur hebt, is het 'C'-atoom van de COOH-groep een van de 4 koolstofatomen van buteen. dus in totaal 4 koolstofatomen
bij 2-butaancarbonzuur zit er een aparte COOH-groep aan het 2e koolstofatoom. dus in totaal 5 koolstofatomen.
2. amine is het achtervoegsel van de karakteristieke NH2-groep.
dus als deze groep het belangrijkste is, gebruik je amine als achtervoegsel. bijvoorbeeld 1-butaanamine.
is de deze groep niet het belangrijkste, gebruik je amino als voorvoegsel. bijvoorbeeld 1-aminobutaanzuur.
welke groep het belangrijkste is kun je in tabel 103 opzoeken. daar staan ze ergens op volgorde.
3. voor de alcoholen geldt hetzelfde. is de OH-groep het belangrijkste, krij je achtervoegsel -ol, zoals butanol.
is deze groep niet het belangrijkste krijg je voorvoegsel hydroxy
zoals 2-hydroxybutaanzuur.

hmm, beetje langzaam getypt zie ik :o

Sorry, als je het nog eens later op wilt zoeken, staat het in tabel 103 C