![]() |
Over het gat in onze Grondwet en de valse rechtsstaat
Als aankomend (en hobbyend) jurist op zowel de gebieden van nationaal als internationaal recht gaat mijn interesse altijd vooral uit naar Grondrechten, of, zoals de Amerikanen dat noemen, Con law. Nu is het zo dat ik, samen met nog iemand, als oefening en als serieus voorstel zelf een Grondwet heb geschreven (in het Engels overigens). Om dat goed te kunnen uitvoeren heb ik allerlei Grondwetten van verschillende moderne staten gelezen en onderzocht. Terwijl ik dat deed, viel het mij op dat er eigenlijk een enorme tijdbom onder de Nederlandse rechtsstaat ligt, of eigenlijk sterker nog dat die rechtsstaat helemaal niet aanwezig is. Hoe komt dit nu, dat dat hier niet zo is, en elders wel? Door de volslagen verkeerde manier waarop onze Grondwet in elkaar zit.
Zoals helaas veel en veel te weinig mensen weten, is onze Grondwet er niet een die de verdeling tussen overheidsmacht en burgerrechten regelt (zoals eigenlijk de bedoeling is), zoals in de VS, het VK (voor zover je daar van een Grondwet kan spreken), Nieuw-Zeeland, Zwitserland, etc., maar eentje die principes uitspreekt. Dat brengt het gevaar met zich mee dat er veel te weinig constructief van onze mensenrechten is vastgelegd, waardoor intrusies op onze rechten te makkelijk mogelijk zijn, zou je zeggen. Teveel artikelen bevatten "tenzij"-clausules, waardoor het dus in feite waardeloos wordt; immers, vaststellen da men vrijheid van meningsuiting heeft tenzij men het niet heeft is wat men een exercise in futility noemt. Dit zou allemaal nog niet zo erg zijn, ware het niet dat Artikel 120 van onze Grondwet een dusdanig groot gat is, dat daarmee de volledige rest van de Grondwet waardeloos wordt. En daar is geen woord overdrijving bij. Artikel 120 van onze Grondwet stelt vast, dat geen enkele rechtbank de Grondwettelijkheid van wetten mag toetsen. Dat is bijzonder vreemd. Een van de redenen waarom de Verenigde Staten altijd een dusdanig "vrij" land zijn gebleven wat burgerrechten betreft (dan gaat het nu niet om buitenlandse politiek), is het feit dat de federale gerechtshoven, tot aan uiteindelijk de Supreme Court, het recht heeft iedere ongrondwettelijke wet te vernietigen als dat volgt op een petitie met dat doel. Dit zorgt er voor dat nooit Congress wetten kan maken die essentiele mensenrechten verminderen of uitschakelen. Vele belangrijke veranderingen ten goede in de Amerikaanse maatschappij zijn hierdoor gekomen. Neem bijvoorbeeld het beëindigen van de segregatie in scholen tussen blank en zwart; alleen door de Supreme Court-opinie Brown vs. Kansas Board of Education werd aan dit onrecht een einde gemaakt. Evenzo is recent nog het verbod op niet-heterosex opgeheven door de Supreme Court in Lawrence vs Texas, en zo zijn er nog talloze andere voorbeelden. Wij hebben dit dus verboden, waarmee we effectief gezien toestaan dat onze Grondwet hoegenaamd geen effect heeft. Veel mensen denken dat het Parlement nooit een wet zou kunnen invoeren die, bijvoorbeeld, het tegenspreken van de Premier zou verbieden. Maar die mensen hebben het bij het verkeerde eind. Weliswaar stelt de Grondwet dat we vrijheid van meningsuiting hebben, in principe; maar er is niemand, die die Grondwet ook afdwingt. Hoewel zo'n wet tegen de Grondwet in zou gaan, is er geen juridische manier waarop je het tegenhouden kan. Vreemd, nietwaar? Het slappe tegenargument is dat een Hooggerechtshof niet tegen een democratisch besluit in mag gaan, omdat dat de macht van de rechter te groot zou maken. Maar als we kijken naar de VS, dan blijkt wel dat het beschermen van de Grondwet juist voorkomt dat de macht van de wetgever te groot wordt. Bovendien, ontzettend veel landen hebben een Hooggerechtshof; niet alleen de VS, maar ook Duitsland bijvoorbeeld. Zelfs Afghanistan heeft er een. En in de moderne landen met een Hooggerechtshof heeft dit nog nooit tot een hinderen van de democratie geleid. En dan is er ook nog het belangrijke punt dat de wetgever, als het echt essentieel is, gewoon de Grondwet kan veranderen op een legale manier, door een dubbele twee-derde meerderheid. Ze hebben daarvoor geen illegale, rechtenbeperkende wetten nodig. Wat vinden jullie? Ik ben natuurlijk geïnteresseerd in de mening van Wouter hierover, maar iedere inbreng is welkom. Dit is een onderwerp dat ikzelf erg belangrijk en vreselijk onderschat vind; je hoort hier nooit iemand over, maar stel nou dat Balkie straks bedenkt dat hij geen zin heeft in zich aan de regels houden! Geen manier om hem tegen te houden tot we ook een Hooggerechtshof hebben. (Saillant detail: Als je Google-zoekt op "Grondwettelijk gerechtshof Nederland" is de eerste reactie een van mij :)) |
goed van je :D
|
Heb ik ook meteen een betoog gereed, want ik ga dit op meer plaatsen aanhangig maken :D
Stiekem hoop ik ook dat mijn juridische carrière me ooit naar een Hooggerechtshof zal leiden, het liefst in NL |
De Grondwet is inderdaad weinig meer dan een instructienorm voor de wetgever. Wat mij betreft is dat niet een groot probleem. De rechter heeft namelijk wel de bevoegdheid om wetten te toetsen aan bepalingen uit internationale verdragen. In deze verdragen is vaak hetzelfde (en zelfs meer) terug te vinden dan wat in de Grondwet staat.
Verder lijkt het mij niet meer dan normaal dat Grondwetsartikelen "tenzij-clausules" bevatten. Een recht is vrijwel nooit absoluut en dat is ook niet wenselijk. Ik ben overigens tegen. Voornamelijk omdat ik vind dat het niet wenselijk is als de wetgever het laatste woord over wetgeving heeft. |
Nou, ik reageer morgen wel iets uitgebreider denk ik, want ik heb er nu net een paar teveel op.
Wat je constateert en benoemt als grote lacune valt voor mij globaal uiteen in twee delen. Ten eerste heb je inderdaad de systematiek van onze grondrechten, die inderdaad vrij weinig bescherming bieden als je het vergelijkt met het Amerikaanse stelsel. In Nederland bevat het eerste hoofdstuk van de Grondwet bij elk grondwet een tenzij-clausule, de in de praktijk neerkomt op een beperking bij of krachtens de wet in formele zin. De ratio hiervan is m.i. dat de Grondwetgever niet zoals in Amerika de ambitie heeft het stelsel van grondrechten uitdrukkelijk inhoudelijk en uitputtend te regelen. Het is een opdracht aan de wetgever het nader uit te werken, niet eentje die beoogt de burger absolute rechten toe te kennen. Ons systeem van grondrechten is bewust 'leeg' gehouden, om in te kunnen spelen op veranderende opvattingen in de praktijk. Bijvoorbeeld de vrijheid van meningsuiting en drukpers, die vervolgens weer wordt beperkt ('behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet'). Je moet de Grondwet en zijn grondrechten dan ook niet zien als instructienorm of toetsingskader, maar meer als beginselenmanifest. In de verschillende formele wetten zijn de grondrechten nader gepreciseerd en uitgewerkt. De gedachte daarachter is dat de Grondwet minder makkelijk aangepast kan worden dan een gewone wet in formele zin. Resumerend over het eerste deel geef ik wel toe dat de Nederlandse grondrechtenbescherming misschien niet zo heel sterk is in verhouding met die van Amerika. Maar de medaille heeft een glimmende keerzijde, namelijk dat de uitoefening van grondrechten door burgers een beetje in toom wordt gehouden, dit i.t.t. Amerika waar ze vaak een n.m.m. te absoluut karakter dragen. Het tweede gedeelte is het toetsingsverbod van 120 Gw. Iedereen die ook maar een beetje van recht weet, weet dat dit een discussie is die al lang woedt en waarschijnlijk nooit uit zal woeden. In de literatuur zijn de meningen dan ook onbetwist verdeeld. Overigens kun je beter de term Constitutioneel Hof hanteren, dat is een wat minder algemene term dan Hooggerechtshof, maar dat is puur terminologie. Ik ben zelf nog niet helemaal uit wat ik vind van het verbod op constitutionele toetsing. Aan de ene kant is redelijk veel te zeggen vóór een verbod, omdat de wetgever nu eenmaal democratisch gelegitimeerd is en een door de formele wetgever aangenomen wet niet gefrustreerd zou moeten kunnen worden door de actie van een enkeling. Aan de andere kant is veel te zeggen voor het argument van rechtsbescherming voor de burger, en het praktische argument dat in landen waar wel zulke gerechten zijn (Bundesverfassungsgericht in Duitsland, Conseil Constitutionnel in Frankrijk, etc. etc) geen van de gevaren die wij als argument gebruiken zich heeft voorgedaan. Ik ben er zoals gezegd nog niet uit, en om heel eerlijk te zijn Matthijs hou ik me nu ook iets minder bezig met grondrechten en de staatsrechtleer dan vorig jaar :o Maar ik blijf het leuk vinden natuurlijk. |
Citaat:
Citaat:
Citaat:
|
Citaat:
Citaat:
Stel je voor dat Pim Fortuyn er met de wetgeverszetels vandoor had kunnen gaan. Dan had ik graag een Constitutioneel Gerechtshof gehad. Citaat:
Citaat:
Citaat:
Citaat:
|
Citaat:
Inderdaad, en dat zou van mij ook best mogen worden opgeheven. Ik denk alleen dat opheffing zou conflicteren met het incorporatiesysteem. Citaat:
In de Grondwet wordt aangegeven wat het terrein van de overheid is, jij vindt alleen dat de overheid te veel vrijheid wordt gegeven om grondrechten in te perken. Citaat:
Waarom kan de wetgever dat niet? Citaat:
|
Citaat:
Een mijns inziens heel belangrijk argument tégen die toetsing is namelijk dat de grondwet niet meer is dan een reflectie van de op dat moment geldende constellatie van collectieve normen en waarden en sociale opvattingen en idealen. De grondwet is niet iets eeuwigs. Het uitroepen van eeuwigheidswaarde over sommige rechten is sowieso niet erg wetenschappelijk, en het totstandbrengen van een onaantastbare grondwet waarin die 'self-proclaimed' idealen zijn uitgewerkt kan m.i. ook behoorlijk gevaarlijk zijn. Zo zijn bijvoorbeeld de Duitsers na WO II zo geschrokken dat ze in hun grondwet, het Bundesgrundgesetz, hebben opgenomen dat 'Die Bundesrepublik Deutschland ist ein demokratischer und sozialer Bundesstaat' (art. 20 GG). De staatsvorm van de bondsstaat is dus zo vastgelegd. Natuurlijk biedt zoiets bescherming tegen Fortuynfiguren die de staatsorde blijvend willen veranderen, maar aan de andere kant zou het ook mensen weren die een verwerpelijke overheid legaal willen omwentelen. Hoe walgelijk ik de eenvoudige kleinburger met z'n simpele gevoel van rechtvaardigheid ook vind, ik ben toch van mening dat het democratisch proces z'n vrije loop moet hebben. Citaat:
Amerika is weliswaar heel vrij in zijn burgerrechten, maar het is de vraag of de bevolking die dat in het leven heeft geroepen een schoonheidsprijs verdient als collectief. Ik denk juist dat wij door het temperen van individuele rechtjes en het verleggen van het accent van grondrechten naar 'ikke ikke' naar een collectief te maken afweging onze nuchterheid hebben bewaard. Citaat:
Citaat:
Citaat:
|
Citaat:
|
Citaat:
Citaat:
Citaat:
|
Citaat:
Mijn interesse is omgeslagen. Na een jaartje burgerlijk recht merk ik dat dat me veel meer trekt dan het strafrecht...om nog maar te zwijgen over de financiële voordelen die eraan zitten ;) |
Citaat:
Citaat:
Citaat:
Citaat:
Citaat:
Citaat:
Citaat:
Citaat:
|
Citaat:
Maar ik begrijp je punt wel. Staatsrecht bijvoorbeeld vind ik erg leuk, maar je kunt er gewoon te weinig mee. |
Citaat:
Maar wat ik me eigenlijk afvraag: wat brengt je nu tot dit onderwerp? Ik bedoel, ik heb niet het idee dat grondrechten in Nederland op grote schaal worden geschonden. Dus ik snap je bezorgdheid niet zo goed. |
Citaat:
|
Citaat:
Hetzelfde geldt voor de invoering van een wet die in strijd is met de Grondwet, altijd zijn er nog het EVRM en het IVBPR. Hoewel de Grondwet m.i. wel meer waarborgen lijkt te bieden dan deze verdragen. Ik ben wel een voorstander van afschaffing van het toetsingsverbod, ik ben het dan ook volledig met je eens. Eventuele ondemocratische lacunes nemen we dan maar op de koop toe, het recht leent zich er juist voor tot een onafhankelijke oordeelvorming te komen. |
Citaat:
|
Citaat:
Citaat:
|
Citaat:
|
Ik vind dat artikel 120 wel heroverwogen zou kunnen worden. Wetten zouden in overeenstemming moeten zijn met onze grondwet.
Ik vind niet dat onze grondwet onveranderbaar moet zijn. Nieuwe inzichten kunnen tot behoefte aan verandering van de grondwet lijden. Een land is immers voortdurend in beweging. |
Citaat:
|
Citaat:
|
De door mij geschreven Grondwet (in het Engels, een theoretische Grondwet voor Nauru (gewoon omdat dat zo'n grappig land is) voor het D&D-subforum van SA) is beschikbaar online hierzo.
|
Citaat:
|
Citaat:
|
Citaat:
|
Citaat:
Dat ga ik dus zeker wel doen :) |
Citaat:
|
Citaat:
Ikzelf wil mijn Master eigenlijk wel aan de net nieuwe rechtenopleiding van Nyenrode halen, ik weet alleen niet of dat financieel helemaal gaat lukken :o |
Citaat:
Het is niet echt half leren, half werken zoals in het leerlingwezen bijvoorbeeld. Het eerste jaar krijg je gewoon colleges, maar dan zeer intensief begeleid door mensen uit wetenschap en praktijk die dus meteen de krenten uit de pap kunnen pikken. Het tweede jaar bestaat uit een halfjaar buitenlandstage, een klein gedeelte colleges, het schrijven van een wetenschappelijk artikel en de afstudeerscriptie. Omdat je zo strak onder begeleiding staat van hooggekwalificeerde mensen uit de praktijk leer je heel snel hoe het in de werkelijkheid in elkaar steekt, terwijl je ook de wetenschappelijke begeleiding krijgt van je eigen hoogleraren. En je kunt door uit te blinken natuurlijk meteen de aandacht trekken van zeer gerenommeerde werkgevers. Onder andere Houthoff Buruma, Nauta Dutilh en Simmons & Simmons Trénité doen mee (y) :cool: Vooral bij grote multinationals staat de NLS zeer hoog aangeschreven. |
Also, bump om ervoor te zorgen dat meer mensen dit lezen.
|
Ik zou me eigenlijk niet zo heel erg druk willen maken om een "gat in onze Grondwet".
Bij mij werd bij het onderdeel Grondwet van Staatsrecht besproken dat de slimme jurist de onmogelijkheid van Grondwettoetsing vaak wel weet te omzeilen door een wet te toetsen aan een bepaling in het EVRM en/of IVBPR/BUPO die lijkt op het bestreffende GW-artikel waar niet aan getoetst mag worden. |
Wellicht is het nog leuk om ook even te vermelden dat ik een specialisatie Staats-&Bestuursrecht ambiëer. Ik weet dat ik dan waarschijnlijk een stuk minder ga verdienen in verhouding tot de straf-, bedrijfs-&privaatrechtjuristen, maar geld was nooit mijn doelstelling om aan een rechtenstudie te beginnen.
Ik ben dan ook een beetje verbijsterd dat achter Nare Man een kapitalistisch bedrijfsjuristje zit die wordt uitgenodigd voor een selectieve topmaster. Wouter, wil jij straks deel gaan uitmaken van hetgeen waar je nu nog tegen aan trapt? |
Ik moet trouwens wel zeggen dat ik de titel van het stukje uitermate dramatisch vind :D
|
Citaat:
|
Citaat:
Hoogleraren verdienen goed, zeker, maar niet écht veel, niet zoals topjuristen uit het internatioale bedrijfsleven. Maar dat wil ik ook niet. Mijn voorbeelden zijn mensen als Van Schilfgaarde, Van der Grinten, Jac. Hijma, Nieuwenhuis en Brunner. Overigens blijf ik het strafrecht en het (rechtsvergelijkend) staatsrecht natuurlijk volgen en interessant vinden, maar niet in zoverre dat ik me erin wil specialiseren. Ik lees het NJB voor die onderwerpen :) |
Citaat:
|
Citaat:
De sociale advocatuur krijgt vaak alleen onkosten vergoed, omdat hun cliënten vaak uit de lagere sociale klassen komen en geen cent hebben om een advocaat te betalen. In de film die ik zag voor rechtssociologie kwamen twee huuradvocaten aan het woord die soms werkten voor 50 cent per uur :eek: |
Citaat:
|
Citaat:
Trouwens, het valt met die idealisten ook best wel mee. Er zijn ook veel mensen die gewoon noodgedwongen alleen toevoegingen moeten doen omdat ze gewoon heel slecht zijn :D |
nare man schreef op 26-07-2003 @ 18:15:
Citaat:
Citaat:
|
Dan mag je van mij wel lenen, tegen een vriendenrente. ;)
|
Citaat:
|
Leuk stukje, McCain. Zo zie je ze niet vaak: rechtenstudenten die er zin in hebben. Maar ik geloof wel dat, zoals Vincent opmerkte, de vrees voor volstrekte of substantiële vernietiging van burgerrechten, zoals we die althans nu kennen, niet erg reëel is. Met name de jurisprudentie van het EHRM is bepaald strikt te noemen. Nu, akkoord, je geeft de bescherming dan ten dele uit handen, maar, in het kader van een eenwording die, althans op termijn, door lijkt te zetten, is het sowieso onvermijdelijk dat nationale soevereiniteit meer en meer verdrongen wordt door de supranationale bevoegdheden en tot nog toe lijkt die trend geenszins ten detrimente van burgerrechten te strekken.
Ik ben er dus benieuwd naar hoe jij voorziet dat, in spijt van internationale bescherming, je vreest voor de burgerrechten. En als ik ook even mag chicaneren: als je zegt Dit zou allemaal nog niet zo erg zijn, ware het niet dat Artikel 120 van onze Grondwet een dusdanig groot gat is, dat daarmee de volledige rest van de Grondwet waardeloos wordt , en we plaatsen dit tegen de achtergrond van een theoretisch onbegrensde beperking van de grondrechten die juist door de systematiek zelf mogelijk is, hoe zou de toetsingsbevoegdheid dan zin kunnen hebben? Het zijn twee elementen (én geen ongebreidelde beperking zijdens wetgever én toetsingsbevoegdheid) die slechts in samenspel werken maar afzonderlijk van geen betekenis zijn. off topic: nare, wat had je dan voor verbintenissenrecht? :D en wat doe je in het BaMa systeem? :o |
Ik had een acht voor burgerlijk recht II. Bij ons in Nijmegen levert dat tentamen vijftien ECTS-punten op (elf oude studiepunten) en bestaat het uit twee delen. Het eerste deel bevat het verbintenissenrecht en het tweede deel het personen- en familierecht, huwelijksvermogenrecht en erfrecht. Het eerste deel weegt voor tachtig procent mee en het tweede voor twintig.
Helaas moet ik wel deelnemen aan de BaMa-structuur. Ik ben zoals jij misschien ook begonnen onder het oude regime, waarin je een propdaedeuse van een jaar had, een basisdoctoraal van twee jaar en een doctoraal van een jaar. Helaas werd ons aan het begin van het derde jaar meegedeeld dat wij ook de masterstitel zouden moeten voeren. Mij is ter ore gekomen dat we gewoon de meesterstitel mr. kunnen blijven gebruiken in plaats van Master of Laws, maar honderd procent zeker weet ik dat niet. En fin, ik blijf toch gewoon mijn meesterstitel gebruiken. Ik schrijf onbewust boven mijn tentamenvellen ook altijd 'Doctoraal I' in plaats van 'Bachelor 3'. |
Mooi cijfer. In Utrecht, althans in het doctoraalsysteem, vormen erfrecht, personen- en familirecht en huwelijksvermogensrecht trouwens geen onderdeel van het basisdoctoraal. We krijgen verbintenissenrecht (8 sp), goederenrecht (4 sp) en burgerlijkprocesrecht (4 sp). Ik ga trouwens ook civiel recht volgen, edoch, welke vakken precies, dat zie ik nog wel; ik heb het minder uitgestippeld dan jij of McCain (en dat verbaasde me juist zo: geïnteresseerde rechtenstudenten :D . ). Maar vertel: worden die vakken bij jullie ook zo slecht gemaakt? :cool:
|
Trouwens, zo'n enorm geïnteresseerd rechtenstudent ben ik zelf ook niet te noemen, maar verbintenissenrecht en goederenrecht, dat waren twee vakken die ik écht, oprecht leuk vond. En dan met name de eerste. Goede stof, in mooi vorm gegeven boeken. :D (welke boeken hadden jullie voor verb. recht? Ook die rode boeken van Kluwer?)
|
Praten over ambities en rechtenstudies doen jullie maar ergens anders, msn, S&S of waar dan ook. Het is niet nodig om zo'n interessant onderwerp daarmee te bevuilen.
|
Citaat:
Citaat:
Citaat:
Kortom, die onbegrensdheid van beperking komt nou juist door dat Artikel. Citaat:
|
Alle tijden zijn GMT +1. Het is nu 09:23. |
Powered by vBulletin® Version 3.8.8
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.