Hier mijn eigen samenvatting over de Eerste Schoolstrijd in België:
In 1879 diende Van Humbeeck (een liberaal), minister van onderwijs, een wetsontwerp in ter vervaning van de wet-Nothomb van 1842. Elke gemeente moest voortaan tenminste één lagere rijksschool hebben, en de leerkrachten moesten uit de rijksnormaalscholen komen. Vrije scholen mochten niet meer gesubsidieerd worden. Belangrijk was dat het godsdienstonderricht niet langer deel uitmaakte van het leerplan. Wel mocht er op uitdrukkelijk verzoek van de ouders godsdienstles worden gegeven, maar dan buiten de gewone lesuren. Ondanks een petitie van 317.000 handtekeningen, keurt Leopold II de “ongelukswet” goed.
Maatregelen:
- de sacramenten werden geweigerd aan het onderwijzend personeel van de rijksscholen, aan de studenten en de ouders van de studenten
- elke pastoor kreeg de opdracht in zijn parochie een vrije lagere school op te richten en er het nodige geld voor te verzamelen
In 1880 (één jaar later!) waren er al 580.380 leerlingen in de katholieke scholen, tegenover 333.501 in de rijksinstellingen. De regering liep een morele nederlaag. Toen paus Leo XIII niet wou deelnemen aan de regering, verbrak de regering de diplomatieke betrekkingen met de Kerk. De hele onderwijs-wetgeving bracht het hele land op de rand van een burgeroorlog. Toen de nieuwe rijksscholen zo'n zware dobber werden dat nieuwe belastingen de enige uitweg bleken, was het hek helemaal van de dam. Bij de verkiezingen van 1884 leden de liberalen een nederlaag die ze nooit meer te boven kwamen. Ze zakten in de nieuwe kamer van 79 naar 52 zetels. In 1884 begon een 30-jaar lang katholiek bewind. De wet-Van Humbeeck werd vervangen door de wet-Jacobs die de gemeentelijke autonomie grotendeels herstelde. Betrekkingen met de Kerk werden hersteld.
De wet-Schollaert (1895) was vooral financieel belangrijk. Nu verkreeg ook het vrij lager onderwijs subsidies, mits ze het officiële leerplan met rijksinspectie aanvaardden. Ook belangrijk was de wet-Poullet (1914) die de leerplicht invoerde. Door het uitbreken van de oorlog werd de toepassing ervan uitgesteld tot 1919.
|