Ovidius

[spunky]

Hallo allemaal,

Ik ben momenteel verhalen uit Metamorphoses van Ovidius aan het lezen en ik heb een deel gemist in de les. Heeft iemand toevallig vertalingen van één van de volgende verhalen:
- Mars en Venus (IV, 171 - 189)
- Daedalus en Icarus (VIII, 183-235)
- Orpheus en Eurydice (X, 1-77)
- Pygmalion (X, 243 - 287)

Alvast heel erg bedankt mensen!

Liefs, Nelleke.

[Missy1234567890]

Hoi, ik heb alleen een vertaling van Daedalus en Icarus, maar ik heb geen flauw idee of die overeenkomt met jouw tekst. Want ik heb dat ooit in de 4e gehad, maar ik weet niet of dat een aangepaste (versimpelde) versie was. Nouja, misschien heb je wat aan, dan weet je iig waar het verhaal over gaat.

Daedalus en Icarus

Ondertussen was Daedalus vol haat over Kreta omdat hij allang in ballingschap was gehouden en door liefde voor zijn geboorteplaats, door zee omsloten. Hij zegt: "Ookal verspert hij het land en het water, in elk geval staat de hemel open, wij zullen daarlangs gaan! Ookal bezit hij (Minos) alle dingen, hij bezit niet de lucht."
Hij zei dit en verdiepte zich in onbekende kunsten en hij vernieuwde de natuur.
Want hij legde veren op een rij te beginnen met de kleinste, terwijl steeds een kortere een lange volgde, zodat je zou denken dat ze tegen een heuvel zijn opgegroeid.
Zo wordt menigmaal een herdersfluit steeds breder gaandeweg/langzamerhand, met ongelijke rietstengels.
Toen bond hij (de veren) in het midden met een draad en onderaan met was en zo gecomponeerd bij elkaar boog hij het geheel met een kleine kromming, zodat het leek op echte vogels.
De jonge Icarus stond erbij en niet wetend dat hij al in de weer was (aanraakte) met zijn eigen gevaren, probeerde hij nu eens, met een stralend gezicht, de veertjes te pakken, die de zachte wind verstoven had, dan eens probeerde hij de goudgele was zacht te maken met zijn duim en door zijn spel belemmerde hij zijn vaders wonderbaarlijke werkstuk.
Nadat de laatste hand aan de onderneming (het begonnene) gelegd was, heeft de maker zelf zijn lichaam op de twee/dubbele vleugels in evenwicht gehouden/gebracht en hij bleef hangend in de lucht bewogen door zijn vleugelslag.
Ook instrueerde hij zijn zoon: "Ik waarschuw je dat je vliegt langs de middenweg, Icarus, opdat niet het water je vleugels zwaar maakt als je heel laag zult gaan vliegen, opdat niet als je hoger zult gaan, het zonnevuur je vleugels verzengt. Vlieg tussen beiden! En ik beveel je dat je niet kijkt naar de Ossendrijver of de Grote Beer en naar het getrokken zwaard van Orion: Leg de weg af terwijl ik de gids ben/Leg met mij als gids de weg af!"
Tegelijk geeft hij de voorschriften om te vliegen en hij bevestigt de onbekende vleugels aan zijn schouders.
Tijdens het werk en de waarschuwingen werden de wangen van de oude man vochtig en de vaderhanden begonnen te trillen.
Hij gaf zijn zoon kussen die niet meer herhaald konden worden en zich opheffend door zijn veren vloog hij voorop en hij was bezorgd om zijn metgezel - zoals een vogel die vanuit een hoog nest haar tedere jong naar buiten brengt in de lucht - en hij spoort hem aan te volgen en hij onderricht hem de verderfelijke vliegkunsten en hij beweegt zelf zijn vleugels en kijkt naar die van zijn zoon.
Iemand zag hen en stond verbaasd terwijl hij vissen probeert te vangen met trillende hengel of een herder steunend op zijn stok of een ploeger steunend op zijn ploeg, en hij geloofde dat het goden waren die door de hemel konden vliegen.
En aan de linkerkant waren al het Ionische Samos, Delos en Paros achtergelaten en aan de rechterkant Libithos en Calymne, rijk aan honing, toen de jongen zich begon te verheugen over de stoutmoedige vlucht en hij zijn leider verliet en zijn route hoger legde, aangetrokken door het verlangen naar de hemel: Maar de nabijheid van het verterende zonlicht maakte de geurige was van de band van de vleugels zacht.
De was was weggesmolten: hij wappert met zijn naakte armen zonder vleugels en hij voelt geen enkele lucht missende zijn vleugels (zonder vleugels) en zijn mond die de naam van zijn vader riep wordt omsloten door het donkerblauwe water, dat de naam ontleende aan hem.
Maar de ongelukkige vader - nu geen vader meer - zei: "Icarus, Icarus, waar ben je? In welke streek moet ik je terugvinden?" "Icarus," zei hij steeds.
Hij keek naar de veren in de golven en vervloekte zijn kunsten en hij borg het lichaam in een graf. Het land werd toen genoemd naar de naam van de begravene.

[Anne]

Mars & Venus

Men beschouwt deze god als degene die het eerst het overspel van Venus met Mars heeft gezien: deze god ziet alles als eerste. Hij treurde over de gebeurtenis en aan de uit Juno geboren echtgenoot verklapte hij de diefstal van het huwelijksbed en de plaats van de diefstal. Én hem
(175) ontviel zowel zijn denkvermogen als het werkstuk dat de reachterhand van de handwerksman vasthield: terstond smeedt hij van brons dunne kettingen en netten en strikken die [zo dun waren ze] ogen zouden kunnen bedriegen (de dunste draden zouden dit werk niet kunnen overtreffen, evenmin als een spinnenweb dat hangt bovenaan een balk),
(180) en hij zorgt ervoor dat het reageert op lichte aanrakingen en kleine stootjes, en hij legt het om het bed en plaatst het kunstig. Zodra de echtgenote en de overspelige minnaar in één bed samen zijn gekomen, zitten beiden vast midden in hun omhelzing, vastgegrepen door het kunstwerk van haar man en door de boeien die op een nieuwe wijze vervaardigd zijn.
(185) De Lemniër opende terstond de met ivoor ingelegde deuren, en liet de goden binnen: zij lagen schandelijk samengebonden, en een van de goden, die allerminst bedroefd waren, wenst op die manier schandelijk te worden: de hemelingen lachen, en lange tijd was dit in de hele hemel het bekendste verhaal.

Oprheus en Eurydice heb ik ook, maar ik weet niet of dat klopt met hetgeen jij nodig hebt (en verder nog: Afscheid van Rome (1-100), De praefatio, Eén ding blijft constant, Daphne, belaagd door Apollo (452-567), Het dubbelspel van Battus (680-707), Atlas: misdaad of misverstand? (639-662), De Bacchanten doden Orpheus (1-84), Midas mag een wens doen (85-145), Midas krijgt ezelsoren (146-193), Medea in tweestrijd (37-73) en Ovidius' Onderwereld (432-463). Mocht je iets nodig hebben, laat het me dan weten.

[spunky]

Hartstikke bedankt allebei!

Anneee? Zou je Orpheus & Eurydice ook kunnen posten? Kan misschien wel van pas komen .

Ovidius Metamorphosen
vertaling: M. d'Hane-Scheltema, Ovidius, Metamorphoses,
Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam 1998

Boek X 1-77

Orpheus nodigt de huwelijksgod Hymenaeus uit bij zijn huwelijk met Eurydice. Als de bruid plotseling sterft, vraagt Orpheus haar uit bet dodenrijk terug en krijgt haar ook, maar verliest haar opnieuw.

Van Kreta vloog hij, krokusgeel gesluierd, door het luchtruim
en haastte zich – hij, Hymenaeus, huwelijksgod - naar ‘t land
der Thraciërs. Voor niets, helaas! Orpheus had hem geroepen
en daarom kwam hij, maar hij liet geen plechtig bruiloftslied,
geen vrolijke gezichten toe, geen enkel voorspoedteken [5]
en zelfs de fakkel die hij droeg deed niets dan sissen met
veel rook, tot tranen toe; zwaaien hielp niets, hij wou niet vlammen -
een droevig teken met nog droever afloop. Want terwijl
de jonge bruid zich met haar nimfenschaar in 't gras vermeide,
liep ze een gifbeet van een slang op, in haar hiel, en stierf. [10]

De zanger van het Thracisch bergland heeft eerst tot de goden
geklaagd; toen, om ook hulp te zoeken in het dodenrijk,
waagde hij zich bij Taenarum de poort door, naar de Styx
en liep tussen de lichaamloze langbegraven schimmen
tot vóór Persephone met naast haar de gebieder over [15]
het somber rijk des doods. Zich begeleidend op zijn lier
zong hij hen toe: “Ach, goden van de onderaardse wereld,
waar iedereen die sterflijk is zijn eindbestemming vindt -
als u mij toestaat zonder omhaal en vertoon van woorden
waarheid te spreken... Nee, ik ben hier niet gekomen om [20]
de donkere Tartarus te zien, niet om de drie behaarde
slangehondkoppen van de Cerberus te ketenen;
mijn komst betreft mijn vrouw: nadat zij op een slang getrapt had,
beet deze haar zijn gif in en ontnam haar levensbloei.
Ik wilde wel berusten, ik verzeker u, ik wil het, [25]
maar Amor wint. Op aarde is die godheid goed bekend,
misschien hier ook? Ik weet het niet, maar ik vermoed van wel,
want als het oud verhaal over uw schaking niet bedacht is,
bracht Amor ook u beiden samen... Bij dit oord vol angsten,
bij deze immense leegte, bij de stilten van dit rijk, [30]
ik smeek u: wil Eurydice's te vroege dood herroepen!
Wij mensen staan al alles aan u af en vroeg of laat
komen wij na een kort bestaan naar deze ene woonplaats
en komen allemáál. Dit is ons laatste huis, en u
voert hier de langste heerschappij over de stervelingen. [35]
Ook zíj komt in uw macht, wanneer zij daarvoor rijp is en
haar tijd voorbij. Ik vraag u geen geschenk, het is een lening...
En gunt de dood mijn vrouw geen uitstel, weet dan dat ook ik
hier niet vandaan ga, nee, dan kunt u blij zijn met twéé doden.”

Tijdens die woorden en zijn begeleidend snarenspel [40]
snikten de bloedeloze schimmen; Tantalus greep even
geen wijkend water meer, Ixions rad stond als verlamd,
geen gier die trek in lever had, de Danaïden lieten
hun urnen staan en Sisyphus ging op zijn rotsblok zitten.
Men zegt dat zelfs de Wraakgodinnen, door dit lied geroerd, [45]
voor 't eerst betraande wangen kregen. Zij, de heerseres,
noch hij die in de Hades heerst kon doof zijn voor zijn klagen:
Eurydice mocht komen! Zij bevond zich bij de jongste
gestorvenen en door de wond kon ze nog niet snel lopen...
De zanger van Rhodope kreeg haar mee, maar moest beloven [50]
zijn blik niet om te wenden vóór hij het Avernusdal
ontstegen was, want anders werd de gunst tenietgedaan.

Er loopt een pad naar boven tussen diepzwijgende stilten,
vrij steil en duister en in dikke nevelmist gehuld.
Zij waren niet zover meer van de rand dicht bij de aarde. [55]
Bang dat ze achterbleef of uit verlangen haar te zien
keek hij in liefde om. Direct is zij omlaaggevallen,
de armen wijd gestrekt, reikend naar houvast of naar hulp,
maar ach, de ongelukkige greep niets dan ijle nevel.
Ten tweede male stervend maakte zij haar echtgenoot [60]
toch geen verwijt - kon ze verwijten, dat hij haar zo liefhad?
Het laatste wat zij riep, vaarwel, kon hij al nauw'lijks meer
verstaan. Ze is weer teruggegleden in dezelfde diepte.

Orpheus ontroostbaar.

Orpheus, verbijsterd door haar tweede dood, was als de man
die tot zijn schrik drie koppen van de hellehond zag langsgaan [65]
- de middelste geketend - en zijn angst pas kwijt was, toen
hij ook zichzelf verloor, doordat zijn lichaam was versteend;
of ook als Olenus en zijn onzalige Lethaea,
die zó haar eigen schoonheid prees, dat hij zich schuldig voelde
of wilde voelen en dat beiden, eens zo hecht vereend, [70]
werden versteend tot rotsen op de regenrijke Ida.
Weer trachtte hij al klagend af te dalen, maar vergeefs:
de veerman wees hem af. Hij bleef daar zeven dagen zitten,
vervuild, zonder te eten, aan de oever van de Styx;
tranen, gezucht en diep verdriet waren zijn voedsel. Daarna, [75]
met luid verwijt dat Hadesgoden wreed zijn, trok hij zich
in 't Thracisch hooggebergte terug, waar noordenwinden gieren.

Reeds driemaal had de zon het jaar beëindigd bij
het vochtig Vissenteken en nog steeds meed Orpheus ieder
contact met Venus-of omdat het hem slecht was vergaan [80]
ofwel uit trouw. Veel vrouwen voelden liefde voor de zanger,
maar al die vele vrouwen treurden in verstotenheid.
Zo werd hij zelfs in Thracië een voorbeeld om de liefde
met jonge jongens te bedrijven en hun prille bloei
en korte lentetijd te plukken vóór zij mannen worden. [85]

Orpheus betovert bomen en dieren met zijn lierspel.

Er lag een heuvelrand, waarboven een wijduitgestrekt
plateau verrees, een groenbegroeide, plantenrijke vlakte.
Nergens een schaduwplek. Maar toen hij zich had neergezet,
die goddelijk geboren zanger, en zijn lier liet klinken,
viel toch een schaduw langs de grond: Dodona's boom, en ginds [90]
de bomengroep der Heliaden en een hooggekruinde
bergeik; ook slanke linden en een beuk; Daphne's laurier
en tere hazelaars; een esseboom, bruikbaar voor speren;
een gladde den; een steeneik onder eikelvracht gebukt;
een nobele plataan en een ahorn met bonte kleuren [95]
en van de waterkant knotwilgen en een lotusboom;
een eeuwiggroene buxusboom, hoogslanke tamarisken;
een mirteboom, groenzwart, een bessenblauwe sneeuwbalstruik;
zelfs slingerende klimop kwam erheen, zelfs trossenzware
wijnstokken kwamen; olmen, ook met wijnstokrank omgroeid; [100]
bergessen, sparren en een wilde aardbeistruik, beladen
met rode vruchtjes; statig ook een palm, die winnaarsprijs,
en met hoogopgestoken loof en ruig van kruin een pijnboom,
lievelingsboom van Cybele, de godenmoeder, daar
haar lieve Attis in dat houten lichaam was veranderd.

[azitoga]

Hier heb je nog een andere versie van Deadalus en Icarus:

Intussen was Daedalus zijn lange ballingschap op Kreta beu, en geraakt door heimwee naar zijn geboorteplaats, was hij ingesloten door de zee. Hij zei: “Het kan dat hij aarde en zee verspert, maar de hemel staat zeker open: we zullen langs daar reizen. Minos kan alles bezitten, maar de hemel heeft hij niet in zijn macht”

Dit zei hij en zette zijn geest op onbekende kunsten en vernieuwde de natuur. Want zo ordende hij veren op een rij, beginnend met de kleinste, de kortere volgend op de lange, zodat je zou denken dat ze op een helling gegroeid zijn. Zo ontstond langzamerhand een boerenfluit uit riethalmen van verschillende grootte; dan maakte hij ze in het midden vast met vlasdraad en onderaan met nogal wat was. De zo samengestelde veren boog hij met een kleine welving om echte vogels na te bootsen.

Het kind Icarus stond naast hem, onwetend dat hij met zijn leven speelde. Met stralend gelaat greep hij nu eens naar de donsveertjes, die een speels briesje bewogen had. Dan weer kneedde hij de goudgele was. Met zijn spel verhinderde hij het wonderbaarlijke werk van zijn vader. Nadat de laatste hand aan het werk gelegd was, bracht de maker zijn lichaam tussen de twee gelijken en hing in de door hem bewogen lucht. Hij gaf zijn zoon instructies:

“Ik waarschuw je ervoor, Icarus, dat je in het midden moet vliegen, opdat de golven je veren niet zwaar zouden maken als je te laag vliegt, en opdat de zon ze niet zou
verzengen als je te hoog vliegt: vlieg er dus tussenin. En ik beveel je ook niet te kijken naar de ‘ossendrijver’ of de ‘grote beer’ of naar het getrokken zwaard van ‘Orion’: zoek de weg onder mijn leiding!”Tegelijk geeft hij hem vlieginstructies en maakt hij de vleugels waarmee hij nog niet vertrouwd is, vast aan zijn schouders. Tijdens het werk en de waarschuwingen waren de wangen van de oude man nat geworden, en beefden zijn vaderhanden. Hij gaf zijn zoon kussen die hij niet opnieuw zou kunnen geven. Hij tilt zijn vleugels en vliegt voorop.

Hij vreest voor zijn kompaan, zoals wanneer een vogel zijn kroost vanuit het hoge nest de lucht in duwt. Hij spoort hem aan te volgen en leert hem de onheilbrengende technieken. Hij beweegt zijn eigen vleugels en kijkt om naar die van zijn zoontje.
Iemand die met trillende hengel vissen vangt, een herder leunend op zijn staf, of een boer die op de ploegstaart leunde, zag hen en was verbaasd. Hij stond perplex in de mening dat diegenen die de hoge hemel verkiezen, wel goden moesten zijn, meende hij. Het aan Juno gewijde Samos lag reeds aan de linkerkant (Delos en Paros waren ze al voorbij) en Lebinthos en het honingrijke Caluymne bevonden zich aan hun rechterkant.

Toen de kleine zich begon te verheugen in de gedurfde vlucht en aangetrokken werd door het verlangen naar de hemel ging hij te hoog vliegen. De nabijheid van de zon deed de geurige was die de pennen samenhield, smelten. De was was al gesmolten, en hij sloeg dus met zijn blote armen, maar zonder vleugels had hij geen greep meer op de lucht. Zijn gelaat verdween in het diepblauwe water, dat zijn naam van hem heeft onttrokken, terwijl hij nog “VADER” riep. De ongelukkige vader, die nu eigenlijk geen vader meer was, zei: “Icarus, zei hij, Icarus, waar ben je toch? In welke streek moet ik je gaan zoeken?” Toen hij dit bleef herhalen, zag hij de pluimen op het water liggen. Hij vervloekte zijn
uitvinding en begroef het lichaam. Door deze begrafenis heeft deze streek haar naam gekregen.


En Orpheus en Eurydice:

De liefde is sterker dan de dood

Vandaar vliegt hij door de onmetelijke hemel, gekleed in een safraangeel
gewaad . Hymenaeus trekt naar het gebied van de Cicones en wordt tevergeefs door de
stem van Orpheus geroepen. Hij kwam daar weliswaar aan, maar hij bracht noch feestelijke woorden, noch gelukkige gezichten, noch een gunstig voorteken. En ook de bruiloftsfakkel die hij vasthield, siste voortdurend met een rook die doet tranen, en ondanks het zwaaien kreeg de fakkel toch geen mooie vlam. De afloop was nog erger dan het voorteken: want toen de kersverse bruid vergezeld door een groep waternimfen door het gras wandelde, stierf ze door een slangenbeet in haar hiel.

Toen de Thracische zanger bij de goden genoeg om haar had getreurd, durfde hij het aan door de Taenarische poort de Styx af te dalen om zijn geluk bij de schimmen te beproeven. Langs ijle menigten en begraven schimmen heen, ging hij naar Persephone en de heer die het akelige rijk der schimmen in zijn greep hield. Nadat hij op zijn snaren getokkeld had ter begeleiding van een lied zei hij het volgende: “Goddelijke machthebber van de wereld die onder de grond gelegen is, en waarin wij die voorbestemd zijn om te sterven, terechtkomen: als het toegelaten is en, wanneer de uitvluchten van een valse mond achterwege gelaten zijn, en als jullie dulden dat ik de waarheid spreek, dan zeg ik dit: ik ben hier niet afgedaald om de donkere Tartarus te zien, noch om de 3 nekken begroeid met adders van een Medusa-achtig monster vast te binden. De reden van mijn komst is mijn echtgenote, waar een adder waarop zij trapte zijn gif heeft ingespoten en zo haar jeugdige jaren stal. Ik wou dat ik me erbij kon neerleggen en ik ontken niet dat ik het heb geprobeerd: maar Amor heeft het gehaald. Deze god is goed gekend in de wereld hierboven en ik betwijfel of hij hier gekend is, maar ik gis van wel, want als het verhaal over die oude schaking niet verzonnen is, heeft Amor jullie ook samengebracht. Bij deze angstaanjagende plaats, bij deze onmetelijke leegte en bij de stilte van dit uitgestrekte rijk smeek ik: herspin de te vroeg afgebroken levensdraad van Euridice. Wij zijn toch helemaal bestemd voor jou, en zelfs na een kort oponthoud komen we vroeg of laat toch terecht in deze verblijfplaats. Wij zijn allen naar hier op weg en jullie hebben al het langst de heerschappij over het menselijk geslacht. Ook zij zal u toebehoren als ze op volwassen leeftijd een aantal jaren waar ze recht op heeft, heeft doorgebracht. Ik vraag jullie met aandrang het vruchtgebruik i.p.v. een geschenk. Als het noodlot mij deze gunst weigert, ben ik vastbesloten niet meer terug te gaan. Verheug je dan maar op de dood van ons beiden.

Door deze ontroerende woorden die hij met zijn snarenspel begeleidde begonnen de bloedloze schimmen te wenen. Tantalus stopte even met het grijpen naar het steeds terugwijkende water, en het rad van Ixion bleef stilstaan. De gieren pikten niet meer in de lever van Tityos, de Danaïden lieten hun kruiken staan en ook jij, Sisyphus, ging op je rotsblok zitten. Het gerucht doet de ronde dat zelfs de wangen van de Eumeniden voor het eerst nat werden, omdat ze zo ontroerd waren door dit gezang. De koninklijke echtgenote, noch de heerser van de onderwereld was in staat om de smekeling af te wijzen en ze riepen Eurydice. Ze bevond zich tussen de laatst gekomen schimmen en door de wonde kwam ze traag aangestapt. Samen met haar kreeg hij de voorwaarde dat hij niet mocht omkijken totdat hij de Avernische vallei had verlaten, want anders werd de gunst teniet gedaan.


De dood is sterker dan de liefde
Er loopt een pad naar boven tussen diepzwijgende stilten, het is vrij stil, duister en in een dichte nevel gehuld. Ze waren niet ver meer verwijderd van de grens met de bovenwereld, toen hij bang dat ze niet zou kunnen volgen, en vol verlangen om haar terug te zien, verliefd naar haar omkeek. Meteen gleed ze terug. Hij stak zijn armen nog uit en vocht om gegrepen te worden en om haar te grijpen, maar de sukkelaar greep enkel lucht. Hoewel ze voor de tweede maal stierf, maakte ze haar echtgenoot toch geen verwijt. (wat moest ze immers beklagen behalve dat ze bemind was) Een laatste vaarwel, zo stil dat hij het nog nauwelijks kon horen, kwam over haar lippen en ze zonk opnieuw weg in diezelfde diepte. Hij probeerde opnieuw af te dalen, en hoewel hij smeekte, hield de veerman hem tegen. Hij bleef daar zeven dagen zitten, vuil en zonder eten. Zijn bezorgdheid, verdriet en tranen waren zijn voedsel. Hij verweet de goden van de onderwereld dat ze wreed waren en trok zich terug op de berg de Rhodopen (in het Thracisch hooggebergte), waar noordenwinden gieren.

[spunky]

Dankjulliewel !!!