spreekbeurt fries

[mepsteen]

hallo,
ik zit in 4 havo en moet een spreekbeurt houden over de friese taal, maar ik kan met google niet zoveel informatie vinden, kan iemand mij aub helpen?

[Belgarath]

Het Fries (Fries: Frysk) is de taal die van oudsher door de Friezen gesproken wordt. De taal behoort tot de West-Germaanse tak van de Germaanse talen en is verwant aan het Engels, maar ook aan het Nederlands. Men spreekt dan ook soms van een Anglo-Friese taalgroep. Er zijn Friese teksten bekend uit de 10e eeuw.

Fries is een van de twee officiële bestuurstalen van Nederland, met het onderscheid dat het Fries bestuurlijk alleen gebruikt mag worden in Friesland en alleen als het niet tot een te grote belasting van het bestuurlijk verkeer leidt (art. 2:7 Awb).

In Friesland spreken momenteel, in 2004, ongeveer 440.000 mensen Fries, waarvan zo'n 350.000, iets meer dan de helft van de bevolking, als moedertaal. Er wonen ook Friestaligen in de Duitse gemeente Saterland in de streek Oost-Friesland en in Sleeswijk-Holstein aan de grens met Denemarken. Zij spreken een iets andere variant. De variant die in Nederland wordt gesproken wordt wetenschappelijk aangeduid als Westerlauwers Fries. Hierbij staat Westerlauwers voor de ligging ten westen van het riviertje de Lauwers, dat de grensrivier tussen Fryslân en Groningen is. Het Fries zoals dat in Nederland op scholen onderwezen wordt, en in officiële stukken gebruikt wordt is het Standaardfries.

Duitsland en Nederland erkennen het Fries als autochtone minderheidstaal. Als zodanig geniet de taal bescherming onder het Europees handvest voor regionale en minderheidstalen.

Friese Taal en Letterkunde is in Friesland een keuzevak waarin examen kan worden gedaan op het havo en vwo. Verder zijn er studierichtingen Fries aan de Universiteit van Amsterdam, de Rijksuniversiteit Groningen, de Christian-Albrechts-Universität in Kiel en de Universität Flensburg. Bijvakken Fries worden door vele universiteiten in Europa aangeboden.

Inhoud [Niet tonen]
1 Classificatie
2 Onderverdeling
3 Voorbeelden
4 Frisisme
5 Externe links

Classificatie
Indo-Europees
Germaans
West-Germaans
Ingwaeoons (Anglo-Fries)
Fries
Voorzichtigheid zij echter geboden bij deze stamboomachtige indeling: De Friezen zijn al zo'n dertienhonderd jaar los van de Angelen, zodat de taal minder op Engels en meer op Nederduits is gaan lijken. De band van het Fries met het Engels blijft echter duidelijk in woorden als grien, tsiis, tsjerke voor groen, kaas, kerk.

Onderverdeling
Het Fries kan worden onderverdeeld in:

Westerlauwers Fries, weer onder te verdelen in:
Kleifries (in de Kleistreek)
Woudfries (in de Friese Wouden)
Zuidwesthoeks (in de Zuidwesthoek)
Hindeloopers (in Hindeloopen)
Aasters en Westers (op resp. Oost- en West-Terschelling)
Schiermonnikoogs of Eilanders (op Schiermonnikoog)
Op basis van het Kleifries en Woudfries is een Standaardfries ontwikkeld, dat als onderwijs- en bestuurstaal in Fryslân wordt gebruikt.
Saterfries (in Saterland, Oost-Friesland, Duitsland)
Noord-Fries (in Noord-Friesland ten zuiden van de Deens-Duitse grens), weer onder te verdelen in:
1. Eiland-Noord-Fries (gesproken op de eilanden Föhr (Feer), Amrum (Öömrang), Sylt (Söl) en Helgoland)
2. Vastewal-Noord-Fries (gesproken op de Halligen en in de Goesharde, Bökingharde, Karrharde en Wiedingharde)
Het Westerlauwers Fries en het Saterfries staan relatief dicht bij elkaar. Deze beide varianten worden samen officieus wel als Zuid-Fries aangeduid. De verschillen met het sterk door het Deens beïnvloede Noord-Fries zijn aanzienlijk.

Sinds de 16e eeuw wordt in de voornaamste Friese steden (niet in alle elf, bijvoorbeeld niet in Hindeloopen en IJlst), alsmede in enkele andere grote plaatsen, zoals Harlingen, een Hollands-Friese mengtaal gesproken, enigszins misleidend bekend als Stadsfries. Deze taalvariant, die meestal gewoon tot het Nederlands gerekend wordt, spreekt men ook in Het Bildt, op Ameland en in Midsland op Terschelling. De andere mengtaal die een paar eeuwen eerder ontstaan was in West-Friesland, het Westfries viel echter in de oorsponkelijk vorm onder het Fries. Maar deze taal wordt eigenlijk niet meer gesproken en is in dialecten uiteen gevallen. En wordt, door de sinds de late 18e eeuw langzame vernederlandsing van de spreektaal, in de lichte en sterke vorm onder het Nederlands gerekend. De zwaardere vorm wordt dan nog net wel onder het Fries gerekend, al is die eigenlijk ook al geen echte spreektaal meer en overleeft die vooral in combinatie met de sterke vorm in schrift.

bron

Ook handig

Voor meer informatie zul je misschien toch de bibliotheek eens binnen moeten stappen. Aan de RUG wordt de studie Friese Taal en Cultuur gegeven, misschien dat zij informatie hebben of lezingen houden.

[mepsteen]

van wikipedia heb ik hem al, maar wat is de RUG nou eigenlijk?

[Belgarath]

RijksUniversiteit Groningen