Litotes

[sten-vvv]

Hallo,

Ik heb het begrip litotes maar ik kan er me niks bij voorstellen.
Kan iemand me dit uitleggen aan de hand van wat voorbeelden?

Bedankt

Een litotes is een soort eufemisme (soort verzachting), door het tegenovergestelde te ontkennen.

Bijvoorbeeld:
je stinkt -> je ruikt niet lekker.
hij is lelijk -> hij is niet mooi.

Nee, een litotes werkt over het algemeen juist versterkend. De formulering 'die jongen is niet lelijk' benadrukt de schoonheid van de jongen meer dan 'die jongen is mooi'. Ik vraag me zelfs af of men bij een verzachtend effect überhaupt kan spreken van een litotes.

Ik heb juist altijd geleerd dat een litotes verzachtend werkt.

Edit; en nu lees ik net dat het allebei kan, een litotes kan zowel versterken als verzachten.

[MickeyV]

Ik ben toch geneigd te denken dat perseus gelijk heeft. Een litotes is een versterkend stijlmiddel. Kort gezegd is een stijlmiddel een manier om de vorm van een boodschap te variëren bij behoud van de betekenis, wat met name meebrengt dat stilistisch opvallende varianten van die boodschap hun letterlijke betekenis verliezen. De zin "dat is geen slechte bal" is slechts dan een voorbeeld van litotes wanneer het een "formele variatie" (ontdaan van haar letterlijke betekenis) is op de inhoud van (pak 'm beet) "dat is een uitstekende bal". Als echter de zin "dat is geen slechte bal" letterlijk op te vatten is (waarover de intonatie en context uitsluitsel over moet geven) dan is het simpelweg de ontkenning van de zin "dat is een slechte bal", waarmee dus niet gezegd is dat het een goede (laat staan een uitstekende) bal is.

Misschien dat persie en ik er dan beide naast zitten, maar als ik vragen mag: waar lees jij dat een litotes allebei kan zijn?

[MickeyV]

Ah, ik zie. http://de.wikipedia.org/wiki/Litotes

wiki heeft het inderdaad over "untertreibung oder abswächung eines begriffes". Maar let wel: daardoor bereikt men "die hervorhebung" van dat begrip. Je ontkent het begrip ("niet slecht", in die zin zwak je het af), maar dat is te interpreteren als een benadrukking van z'n tegendeel.

Lees ook: Wie jedes rhetorische Mittel ist die Litotes nur im Kontext zu betrachten. Nicht jedes Vorkommen einer Verneinung („nicht gut“ für „äußerst schlecht“) ist eine Litotes.

Ik had het ook op wikipedia gelezen.

Ik vind dat 'hij is niet mooi' minder hard (en dus zachter) is dan 'hij is lelijk' bijvoorbeeld. Bij de eerste zin heb je eigenlijk twee gebieden die nog gevuld kunnen worden; hij kan lelijk zijn, maar ook iets tussen mooi en lelijk in. In de tweede zin is het overduidelijk dat hij lelijk is (en dus niet mooi, en ook niet iets tussen mooi en lelijk in).

Net zoals 'hij is niet groot' niet per sé betekent dat hij klein is, hij kan ook best gewoon zeer gemiddeld zijn. Dus ik vind 'niet groot' wederom een soort verzachting van 'klein'; je vergroot het gebied.

En zo heb ik het ook geleerd. Het kan ook versterkend werken, maar dat komt eigenlijk op hetzelfde neer, alleen heeft het dan een soort positief effect. Als je 'hij is niet lelijk' met een goede intonatie zegt, dan zeg je eigenlijk dat hij erg mooi is. Dat is absoluut versterkend

[MickeyV]

Ja, dat laatste is precies wat ik bedoelde. In dát geval is het een lit. Dat kan in de zin "hij is niet mooi" ook zijn. Als ik het met een bepaalde intonatie zegt, in de zin van "nooou,....die is niet mooi!", dan bedoel ik (inderdaad via een omweg) : "die kerel is echt goed lelijk".

De analyse die jij daarvan gaf is meer een logische analyse bij een letterlijke interpretatie. Zou ik althans zeggen.

Aah, ok, ik begrijp het