wat maakt een boek literatuur?

[Zeenimf]

hoi,
ik vraag me af waneer je een boek literatuur is.
wanneer mag je een boek voor je lijst lezen?
ik weet dat er boeken zijn waaruit je mag kiezen voor je lijst, maar wat moet een boek hebben om op die lijst te komen?
ligt het echt aan de schrijver?
moet er een diepere betekenis zijn?

alvast bedankt

als men denkt dat het boek over 20 jaar nog steeds verkoopt

[Magican]

loos schreef op 24-07-2005 @ 15:49 :
als men denkt dat het boek over 20 jaar nog steeds verkoopt

[Viking84]

een hoop gezever, onmogelijke zinsconstructies en totaal niet lekker leesbaar dat maakt een boek literatuur en ik kan het weten want ik heb net een blok moderne letterkunde achter de rug

Ik heb altijd geleerd dat de grenzen tussen wel of geen literatuur heel moeilijk zijn vast te stellen. Smaken verschillen nu eenmaal. Op mijn middelbare school was er heel lang een docent Nederlands die bepaalde wat literatuur was (en wat je dus mocht lezen voor je lijst) en wat geen literatuur was. Dat was echt een heel persoonlijk lijstje van boeken die hij gewoon wist te appreciëren. Een andere docent vond veel van zijn boeken gewoon saai en niet bijzonder origineel. Mijn docent was er vrij makkelijk in; we mochten álles lezen, of 't nu 30 pagina's was om 800, als we maar konden uitleggen wat we gelezen hadden en er kritiek op konden geven. Hij vond iets literatuur wanneer de lezer er iets uit kon halen; niet per sé een wijze les, maar meer een soort emotie. Wanneer de lezer een band kon krijgen met het boek, niet alleen met het verhaal, maar ook met het taalgebruik. Dat is super ruim, maar ik vond het wel heel mooi uitgedrukt. Literatuur is heel persoonlijk, imo. Dat ligt echt aan jouw smaak en jouw mening.

Ik vind iets literatuur als ik, nadat ik het gelezen heb, erdoor aan het denken gezet ben en het gevoel heb dat ik 'gegroeid' ben.

loos schreef op 24-07-2005 @ 15:49 :
als men denkt dat het boek over 20 jaar nog steeds verkoopt

Het probleem is dat veel boeken nu nog verkocht en gelezen worden, omdat iemand ooit zei 'Hey! Dat is literatuur, man!'

LUH-3417

[Guenevery]

LUH-3417 schreef op 24-07-2005 @ 19:08 :
Het probleem is dat veel boeken nu nog verkocht en gelezen worden, omdat iemand ooit zei 'Hey! Dat is literatuur, man!'

LUH-3417

Maar is dat nu net het kenmerk van literatuur? Dat er iemand voor is opgestaan en heeft geroepen 'Hey! Dat is literatuur, man!'

Vorig jaar ben ik naar een meeloopdag Nederlands geweest aan de RU en daar kreeg ik dus een college over wat een boek nu literatuur maakt. De globale conclusie was toch wel dat, mensen die 'geacht' verstand ervan te hebben (recensent, of zoals zij toen zeiden 'iemand die Nederlands heeft gestudeerd, of een andere letteren studie) de conclusie heeft getrokken 'Hmm, dit is toch eigenlijk wel literatuur'.

li·te·ra·tuur (de ~ (v.), -turen)
1 het geheel van de schriftelijke overlevering van een volk of een tijd => bellettrie, de schone letteren, letteren, letterkunde

Eigenlijk zouden alle geschriften een vorm van literatuur te noemen zijn, het is alleen meer de hierarchie die beslist wat wij het 'waard' vinden om te lezen. Tenminste, zo denk ik er over.

Ik denk dat de term literatuur niet zoveel met het boek zelf te maken heeft, maar met de waardering ervan. Een boek op zichzelf is immers niets, het heeft lezers nodig.

Op een gegeven moment krijg je dus een boel mensen die een bepaalde stapel teksten 'literatuur' gaan noemen en wanneer zo'n groep boeken wat hechter en preciezer beschreven wordt, spreek je van een canon.
Als ik het goed heb, gebeurde dat voor het eerst in Europa rond de negentiende eeuw, toen iedereen bezig was met een eigen natie-staat op te richten en dus zoveel mogelijk de nadruk erop moest leggen hoe tof het eigen volk wel niet was. Ieder volk kreeg toen dus vanzelf opeens een 'eigen literatuur' die natuurlijk beter was dan alle anderen.
In dit geval is het volgens mij wel duidelijk dat het niet gaat om hoe goed bepaalde teksten zijn, maar dat literatuur een 'wij zijn beter'-term wordt, waar politieke belangen aan kleven. Een natie met een betere literatuur, is natuurlijk een betere natie.

Nu is het allemaal wat minder extreem, maar we hebben altijd nog een canon en boeken die daar niet inhoren. Zoiets heb je op alle schalen. Wereldnivea, landelijk of zelfs binnen een stad.
Er zijn grofweg twee kampen van mensen die een mening hebben over de canon. De ene helft zegt dat het werkelijk gaat om onaantastbare werken die altijd en overal voor alle mensen relevant en belangrijk zijn. Zij willen niets veranderen aan de canon.
De andere groep zegt dat de canon er wel erg blank, mannelijk en Europees/Amerikaans uitziet voor iets dat universeel zou moeten zijn. Zij zien liever niet dat een boek tweehonderd jaar lang aanbeden wordt, terwijl niemand het meer voor de lol leest.
Ik schaar me het liefste bij de tweede groep. Het idee van een eeuwige canon is onnatuurlijk. Als iets uitgesproken wordt tot 'een grote klassieker', wordt dat boek invloedrijk voor alle boeken die daarna komen. Wij zijn beter bekend met alle boeken die erna komen en als wij dan de 'grote klassieker' lezen, is dat voor ons saai, oud en bekend. Het heeft totaal niet meer de impact die het tweehonderd jaar geleden had.
Voor mijn part hoeven die oude klassiekers niet direct op de brandstapel, maar het lijkt me wel handig om ze niet te zien als universele meesterwerken die iedereen goed MOET vinden. Dat is een te makkelijke manier om jezelf te kietelen.

Tegenwoordig spelen economische facetten natuurlijk een veel grotere rol. Het idee 'Het wordt veel gelezen, dus het zal wel goed zijn, dus het is literatuur' gaat ook al niet meer op. Het is maar net wat de maatschappij de consument door de strot duwt. Een boek hoeft heus niet 'goed' te zijn om veel te verkopen.

Om kort te gaan: ik denk dat we nog wel een poos met de term literatuur blijven rondlopen, al was het alleen maar omdat veel mensen het fijn vinden om te kunnen zeggen dat ze meesterwerken gelezen hebben, of al is het maar omdat Penguin er mooie series van kan uitgeven.
Ik hoop alleen dat op den duur een besef gaat groeien dat een boek an sich weinig voorstelt en dat het pas literatuur kan worden als de lezer dat er van maakt. Als ik Foe van Coetzee lees, zonder dat ik het verhaal van de familie Robinson ken, zal ik het minder snel interessant vinden dan wanneer ik dat verhaal wel ken.

Ik denk dus dat het belangrijker is hoe je leest dan wat je leest en ik denk dat een hoop leraren Nederlands daar op zich wel wat aan zouden hebben. Jongeren verplicht allerlei saaie 'meesterwerken' door de strot duwen leidt alleen maar tot generaties van mensen die fobisch bang zijn voor boeken. Dat moet leuker kunnen.

LUH-3417 - Blablabla

[Vogelvrij]

Bravo

[Astuanax]

LUH-3417 schreef op 24-07-2005 @ 19:08 :
Het probleem is dat veel boeken nu nog verkocht en gelezen worden, omdat iemand ooit zei 'Hey! Dat is literatuur, man!'

LUH-3417

Stationsromanntjes verkopen bv. nog steeds prachtig.

@guevernery: dit is Zijne Hoogheids vakgebied, als je hem waagt uit te dagen overrompelt hij je zo

[Roosje]

Astuanax schreef op 25-07-2005 @ 16:36 :
@guevernery: dit is Zijne Hoogheids vakgebied, als je hem waagt uit te dagen overrompelt hij je zo

Ik denk dat men een boek als literatuur beschouwt als erkende critici een boek als literatuur beschouwen en daarnaast als een boek een bepaalde diepgang heeft, een essentie die niet in een keer te vatten of te doorgronden is, een die tot nadenken aanzet, en waarin personages of gebeurtenissen diep uitgewerkt zijn. Het kan ook zijn dat er bewust gaten worden gelaten, die de lezer zelf kan invullen. Het komt er dus op neer dat je over een literair boek zelf een heel boek moet kunnen schrijven, en dat het dan als literatuur aangemerkt kan worden. Boeken die te oppervlakkig zijn, te makkelijk te vatten, en geen ruimte overlaten tot discussie zijn geen literatuur.

Een boek kan aanzetten tot nadenken, maar denk je niet dat de diepgang van een boek voornamelijk afhankelijk is van de wil van de lezer om erover na te denken?

Een tekst laat inderdaad gaten die een mens zelf in kan vullen, en dat maakt het interessant. Maar iedere tekst laat gaten, zelfs een handleiding van mijn nieuwe magnetron of een encyclopedie van zesentwintig delen. Het gaat erom waarmee je de gaten vult.

(Ik ben laatste twee posts heel erg bezig op het 'Literatuur maak je zelf!'-front, maar dat doe ik alleen om zoveel mogelijk reacties uit te lokken. Ik weet zelf niet of ik dit pad wel helemaal wil uitwandelen, want je komt enorme problemen tegen en uiteindelijk is het niet tot aan het einde vol te houden. Als er staat "Piet plukt een roos", staat er niet "Behalve den man, die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter".)

LUh-3417

[Guenevery]

Astuanax schreef op 25-07-2005 @ 16:36 :


@guevernery: dit is Zijne Hoogheids vakgebied, als je hem waagt uit te dagen overrompelt hij je zo

Volgens mij heb ik niemand uitgedaagd hoor En mijn voorgaande reactie was meer een verslag van wat ik op die meeloopdag te horen kreeg.
Het punt is alleen dat literatuur geen toepasbare definitie kent en dat die er ook niet zal komen. En dat is nu wat ik juist zo mooi vind aan het begrip literatuur.

Maar goed, *buigt voor Zijne Hoogheid* 'Foe' was inderdaad een prachtig boek. Zeker half zo mooi als wanneer je het orgineel niet kent.