[Betoog] Referenda

[Gimme more beer]

Sylph schreef op 11-11-2005 @ 12:50 :
Wat betreft referenda, tja. Op zich vind ik een referendum wel een mooi instrument, maar ik denk dat het alleen kan werken als je ook werkelijk geïnteresseerde mensen hebt die stemmen, die ook weten waarvoor ze stemmen. En dat ontbreekt nog al eens in Nederland.

Zulk een volk bestaat gewoon niet.

[PGWR]

De vraag is niet alleen of het referendum ingevoerd moet worden, maar nog belangrijker waarom het ingevoerd moet worden.

Er is een brede kloof tussen bevolking en politiek. Op zichzelf is een kloof niet vreemd. De burger heeft tegenstrijdige wensen en belangen; het is aan de politiek om te bepalen welke wensen en belangen de prioriteit genieten.

Verwacht kan echter wel worden dat burgers op dat proces een redelijke invloed hebben. Het betreft immers hun eigen wensen en belangen. De burger heeft echter weinig invloed op het proces van politieke besluitvorming.

Ik begrijp de tegenstanders van referenda wel. Zij zijn bang dat politici hun oren laten hangen naar de burgers, zich zullen opstellen als populisten zonder daadkracht en dat burgers verkeerde beslissingen maken. Voor een goed politiek bestuur zijn leiderschap en daadkracht noodzakelijk.

Het beste compromis is een politiek systeem dat enerzijds transparant is, de burgers veel invloed geeft op het politieke proces en anderzijds zorgt voor stabiliteit en ruimte voor leiderschap en daadkracht.

Ik zal ongetwijfeld door een aantal members worden afgebrand - dat ben ik al vaker vanwege mijn mening betreffende bestuurlijke vernieuwing , maar ik ben voorstander van de gekozen regeringsleider (het liefst een regeringsleider die tevens staatshoofd is, maar dat is een andere discussie). Beide Kamers zouden wat mij betreft direct kozen moeten worden a.d.h.v. het meerderheidsstelsel. Tussentijdse ontbinding zou onmogelijk moeten zijn. In dat geval zouden referenda als minder noodzakelijk worden ervaren.

[Rollo Tomasi]

PGWR schreef op 11-11-2005 @ 12:42 :
Het feit dat in Zwitserland het vrouwenstemrecht in een zeer laat stadium is ingevoerd, is geen reden om referenda tegen te houden. Zwitserland was neutraal gedurende beide Wereldoorlogen. Historisch gezien kan dat als een belangrijke reden worden aangemerkt waarom vrouwenstemrecht in het Alpenland in een zeer laat stadium werd ingevoerd. De mannen waren immers nooit van huis geweest.

Nou, het feit dat in Zwitserland het vrouwenstemrecht in een zeer laat stadium is ingevoerd betekent in ieder geval dat Zwitserland geen geweldig voorbeeld is voor het houden van referenda. Verder zijn er genoeg andere landen die neutraal waren en desondanks vrouwenkiesrecht invoerden, zoals Nederland, Zweden en Spanje. En dan heb ik het nog niet eens over de periode na WO2.

PGWR schreef op 11-11-2005 @ 13:58 :
De vraag is niet alleen of het referendum ingevoerd moet worden, maar nog belangrijker waarom het ingevoerd moet worden.

Er is een brede kloof tussen bevolking en politiek. Op zichzelf is een kloof niet vreemd. De burger heeft tegenstrijdige wensen en belangen; het is aan de politiek om te bepalen welke wensen en belangen de prioriteit genieten.

Die kloof los je echt niet op door een referendum in te voeren, ook al gebruik je de meest vergaande varianten, het correctief referendum om actief en bindend in te grijpen in de wetgevingsprocedure en het initiërend referendum waarmee de bevolking de wetgever een bindende opdracht kan geven wetgeving op een gewenst terrein tot stand te brengen. De 'kloof' ontstaat niet door onvoldoende plebiscitaire legitimatie (zie daarover ook het speciale themanummer van het Nederlands Juristenblad van vorige week), maar door het enkele feit dat bestuurders niet doen wat het volk wil. Dat los je niet op door een referendum. Een referendum is immers naar zijn aard niet geschikt om de uitvoering, de beleidsmatige en technische details van een bepaalde regeling vast te stellen.

Daarvoor is het referendum te log. De Kamer houdt zich ook niet bezig met uitvoeringskwesties, omdat een honderdvijftig-koppig orgaan dat niet kan. Een miljoenkoppig orgaan kan dat helemaal niet. Wel kan het referendum worden gebruikt om de algemene lijnen, de meer abstracte sociaal-economische richting aan te geven. Maar dan nog zullen er in de concrete uitvoering keuzes worden gemaakt, vaak zelfs niet eens door (indirect gelegitimeerde) bewindslieden, maar door (democratisch nauwelijks controleerbare) ambtenaren. Gewoon omdat de hoeveelheid werk die verzet moet worden té groot is om constant het volk erbij te slepen. Dat leidt er dus toe dat het volk evengoed geconfronteerd zal worden met regelingen die niet precies zijn zoals het volk wil. Daar zal dus onvrede ontstaan.

Het is een illusie te denken dat er zoiets kan bestaan als het wegnemen of zelfs maar verminderen van de kloof tussen politiek en burger. De kwestie dat de gewone burger niet in staat is de gevolgen van zijn stem in het referendum te overzien laat ik hier onberoerd.