[Verhalenwedstrijd] Verhuizen

[flyaway]

Verhuizen

“Het past niet, verdomme, het past gewoon niet!” roept de Grote Man tegen de vrouwen, de kinderen, oma en de spullen. “Hoe kan dat in vredesnaam, dat het niet past, moeten we nu de lage kast dan maar buiten laten staan? In de regen? Hè? Of hier in het trappenhuis, waar hij gejat wordt? Of moeten we wat kinderen naar buiten gooien, zodat ze op de stoep kunnen slapen?”
Niemand antwoordt, want ze zijn te moe, ze zijn te lang natgeregend terwijl iemand tegen ze schreeuwde wat ze moesten vasthouden en doorgeven en zoeken omdat het plotseling nodig was. Nu is dan alles drie betonnen trappen op het huis in gesleept - behalve de lage kast, dus – en ze willen slapen, maar het gaat niet, want na de spullen passen er geen mensen meer in het huis. De Grote Man grijpt een kind, zijn jongste zoon, en schudt het door elkaar. “Jij! Waarom past het niet? Hè? Hè? Hoe gaan we dat nou oplossen?” Er hangen tl-buizen in het trappenhuis, en die knipperen zo’n beetje mee met zijn woorden en de ogen van zijn zoon.
“Ik weet het niet”, fluistert hij, en de Grote Man laat hem los en hij valt, er zitten wel benen onder zijn lichaam, maar het is net of die hem ineens niet meer houden of wat. Zijn zusje kijkt heel lang naar hem en de benen, met grote slaapogen, ook als mama hem allang weer opgeraapt en rechtgezet heeft.
“Rustig, rustig nou”, zegt het meisje Elza, dat onlosmakelijk bij de familie hoort, al is iedereen al lang vergeten op wat voor manier precies. “Het is ook niet zijn schuld. Het is niemands schuld. De lage kast kan wel hierheen, dan slaap ik erop om hem te bewaken.”
“Wat zit je me nou te bevelen, meisje Elza! Haal die kutkast zelf als je er zo nodig op moet slapen, ik heb al wel genoeg gedaan, lijkt me zo, terwijl jullie hier stonden en een beetje toekeken hoe ik al die spullen dat kuthuis in aan het slepen was.”
Het is te veel, erg veel te veel, en ze is te moe om nog iets terug te zeggen. Misschien zou ze haar mond nog wel open kunnen doen om te praten, en misschien dat ze zelfs nog wel de juiste woorden in de juiste taal kunnen vinden, maar ze durft niet meer. Ze is vaker geslagen, maar ze is klein en dun en de Grote Man te moe om op te merken dat hij moet stoppen als ze aan het doodgaan is. En dan houdt de knipperende tl-buis er helemaal mee op.
“Godvergodvergodverdomme!” brult de Grote Man, en een meisje begint te huilen, en een vrouw doet met haar mee. De oudste zoon wil zeggen ‘ik haal de kast wel, dan kan Elza erop slapen, we slapen allemaal hier en het maakt niet uit dat hier ’s nachts moordenaars rondlopen en verkrachters, we beschermen elkaar toch?’, maar hij heeft zich voorgenomen nooit meer te praten waar zijn vader bij is.
“Godvergodvergodverdomme, ik heb nog tegen de Duitsers gevochten, godvergodvergodverdomme, ik heb ze weggejaagd terwijl jullie sliepen, en wat krijg ik!? Niet eens een huis waar al mijn familie en spullen inpassen. Godvergodvergodverdomme, ze zeiden, als je het haalt, als je niet doodgaat voor je land maar wel vocht, weet je wat we je dan geven? Geld, eer. Maar wat hebben ze me gegeven? Helemaal godverdomme niks! Ze vertellen sprookjes, allemaal sprookjes, ze liegen, ze liegen.” Hij grijpt een willekeurig kind en wil het slaan. Het willekeurige kind vouwt haar handen om haar hoofd en haalt zo zachtjes mogelijk adem., alsof hij haar gaat vergeten als hij haar niet kan horen.
Maar dan is er oma, en ze loopt naar haar zoon toe – de Grote Man is haar zoon, en het is moeilijk voor te stellen dat er uit zo’n breekbaar vrouwtje ooit zo’n grote man is gekomen – en zegt dat hij niet zo moet vloeken. “Sht, vloek nou toch niet zo.” Hij luistert naar haar, want ze is zijn moeder, en kijkt alleen nog maar stuurs opzij. Ze neemt hem bij de arm en duwt hem het huis in, zet hem neer op de laatste vierkante meter waar nog geen spullen staan en doet de deur dicht en op slot. “Nu”, zegt ze, “kunnen we weer frisse lucht ademen.” En dat kan inderdaad, want het flatgebouw waar ze vandaag voor het eerst wonen heeft geen voordeur en buiten is de regen overgegaan in natte sneeuw.
“Het stinkt hier”, zegt het meisje met de slaapogen, en dan valt ze in slaap, recht naar voren. De oudste zoon vangt haar op, gaat tegen het stuk muur staan dat het minst naar pis stinkt en laat haar tegen zich aanleunen. Oma praat eventjes met Elza, die naar beneden loopt, drie trappen loopt ze naar beneden met benen die naar slaap ruiken. Als ze terugkomt, heeft ze karton bij zich, dat ze op de grond leggen om op te zitten. De zus van de vrouw van de Grote Man houdt haar baby vast en huilt, maar is vergeten zichzelf te vertellen waarom.
Langzaam vallen ze in slaap, de kleine kinderen, de vrouwen en de baby, tot alleen Elza, de oudste zoon en oma nog wakker zijn. Oma slaapt niet omdat ze heeft beloofd de wacht te houden, Elza omdat ze bang is dat de kinderen die tegen haar aanleunen dan wakker worden en de oudste zoon om allebei die redenen. Met langzame ogen kijken ze elkaar aan in het laatste restje licht, dat van tl-buizen op andere verdiepingen komt, en glimlachen bemoedigend. Ze zijn vaker de hele nacht opgebleven, toen ze nog maar heel klein waren en de anderen nog niet geboren, toen ze nog ergens anders woonden, toen de Grote Man sprookjes nog niet als onzin voor oude vrouwtjes bestempeld en verboden had en oma nog haar eigen huis had waar ze gingen logeren. Dan had die honingtaart gemaakt en yoghurtpudding, zodat ze de hele nacht wat te eten hadden, en ze hielden elkaar wakker met schaduwen op de muur en sprookjes. De ochtend kwam altijd heel plotseling, binnen een uur werd het helemaal licht, en dan gingen ze ergens in een modderige rivier zwemmen om de nacht van zich af te spoelen.
“Er was eens…” zegt Elza opeens, en oma en de oudste zoon kijken tegelijk op. “Er was eens een man die ging vissen en een pratende vis ving. ‘Wauw!’ riep hij, ‘een pratende vis!’ ‘Laat me gaan’, zei de vis, ‘dan zal ik je het onderzeese rijk van de Oppervis laten zien…”
Als ze is uitgepraat, begint oma met een nieuw sprookje. “Er waren eens een man en een vrouw die meer van elkaar dan van hun eigen leven hielden. Ze waren heel gelukkig samen – het enige wat er aan hun geluk ontbrak, was een kindje. Op een dag, toen er veel sneeuw lag, zei de vrouw tegen de man: ‘we hebben dan wel geen echt kindje, maar we kunnen er op z’n minst een van sneeuw maken!’ Dus ze liepen het bos in en maakten een meisje van sneeuw. Wel drie uur werkten ze eraan, en ze gaven haar zo mooi mogelijke oogjes en tandjes en kleertjes. Toen ze af was, voelde de man adem over zijn handen strijken. Hij keek op en zag dat er kleur in haar ogen en op haar huid was gekomen. ‘Vrouw’, riep hij, ‘ze leeft!’…”
“Er was eens een meisje dat met haar boze stiefmoeder in een huisje in het bos woonde. De boze stiefmoeder liet haar de hele tijd alle ondankbare klusjes opknappen, maar zei zelfs nooit ‘bedankt’. Op een dag beval ze het arme meisje om het bos in te gaan om sneeuwklokjes te zoeken, ondanks dat het januari was en de eerste sneeuwklokjes pas in maart komen. Verdrietig liep het meisje door de sneeuw toen ze de twaalf maanden tegenkwam, die gezellig samen rond een groot vuur zaten…”
“Het was Kerstmis, er lag een grote laag sneeuw en het was ijzig koud. Over de straten zwierf een meisje op blote voeten dat wanhopig haar best deed om zwavelstokjes te verkopen, maar niemand wilde haar zelfs maar aankijken…”
“Er was eens een land waar gesneuvelde soldaten niet zomaar ergens op de grond bleven liggen, maar in witte kraanvogels veranderen…”
Zo blijven ze praten, de hele nacht, en ze vergeten hoe moe ze zijn, hoe kil en tochtig het is in het trappenhuis van een vergeten flatgebouw, ‘Geef de honingtaart eens door’, zegt de oudste zoon tussen twee sprookjes door, en Elza grinnikt en scheurt een stukje karton af om hem aan te geven.
“…‘Nee’, antwoordde de oude man, ‘nee, een vuurvogel heb ik hier nergens gezien. Die woont veel verder naar het oosten!’” – “Over vuur gesproken”, onderbreekt Elza de oudste zoon, “ruik eens.” Dus ze snuiven, en inderdaad, ergens brandt er iets.
“Het komt van boven”, zegt oma. Ze staat op, loopt een trap op en komt haastig weer terug, tchk-tchk-tchk, doen haar voeten op de treden. “Het brandt daar. Opstaan, opstaan!” Ze schudden aan de vrouwen, tillen kinderen op, hijsen handjes overeind. “Het brandt daar, we moeten naar beneden!” Elza klopt op deuren, maar achter de meeste wonen geen mensen meer, alleen nog ongedierte.
Uiteindelijk staat iedereen beneden: twee zussen, hun kinderen, Elza en oma. Alleen de Grote Man is nog boven.
“Zullen we hem maar laten verbranden?” vraagt de oudste zoon. Zijn moeder en grootmoeder antwoorden niet, maar lopen ook niet naar boven, ze kijken alleen maar omhoog, naar de rook en de eerste toppen van vlammen die uit ramen slaan. Misschien dat ze huilen.
“Er was eens een koning die bang was voor sprookjes. Daarom liet hij afkondigen dat sprookjes voortaan in het hele land verboden waren”, fluistert Elza, maar ze weet eigenlijk niet zo goed hoe ze nu verder moet. Godvergodverdomme, schrijft de rook in de lucht, en dan waaien de letters weg naar de wolken. Een eenzame kraanvogel vliegt voorbij.