het is van nut en waarde...

[Odicanes Naso]

Ik vroeg me het volgende af: kunnen nut en waarde in algemene zin volledig samenvallen? Ik denk hierbij aan een uitspraak als die van de architect Sullivan: de vorm volgt de functie, m.a.w. de esthetische waarde volgt het nut. In dit verband kunnen we het nut van een woning in algemene zin moeilijk ontkennen, maar de esthetische waarde die eraan verbonden wordt kunnen we in algemene zin wel degelijk ontkennen. In dit voorbeeld is er slechts een schijn van duurzame samenkomst. Het gaat hier ook om definiëring. Hierbij moeten we opmerken dat we sprekend over nut zelden doelen op "voordeel voor mij" of "voordeel voor jou", maar vaker op "voordeel voor ons" (een heel democratische en dus niet onverklaarbare perceptie). In een vraag als "wat is het nut van een schilderij?" doelen we op iets anders dan in de vraag "wat is de waarde van dat schilderij?". In de vraag naar het nut, impliceren we "wat schieten we er mee op": we vragen naar een praktisch doel. De vraag naar de waarde van een schilderij, kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden, maar biedt meer ruimte voor persoonsgebonden antwoorden. Het nut heeft in zekere zin een heel algemene betekenis, terwijl waarde in ons taalgebruik maar niet "algemeen bindend" wil zijn. In uitdrukkingen als "het is van nut en waarde dat..." blijkt dat de twee woorden verschillen begrippen duiden. In hoeverre verschillen zij en waar vallen ze samen? Kunnen nut en waarde wel samenvallen?

[*Burning water*]

Ik denk eerder dat nut een onderdeel van waarde is. Iets kan waardevol zijn omdat het nuttig is, maar ook bijvoorbeeld omdat het mooi is.

Maar misschien kan het andersom ook wel. Dat iets nuttig is omdat het waarde heeft. Om bij het voorbeeld van het schilderij te blijven: het heeft nu, omdat mensen het mooi vinden, met andere woorden: waardevol.

Synoniemen zijn het niet, maar nut en waarde staan toch dichterbij elkaar dan ik had gedacht...

[Artemis]

voor mij is alles van nut
voor mij is alles van waarde

alles is nuttig en waardevol dus
maar das misschien alleen in mijn wereldje

[Odicanes Naso]

[SAC]Artemis schreef:
voor mij is alles van nut
voor mij is alles van waarde

alles is nuttig en waardevol dus
maar das misschien alleen in mijn wereldje

Je kunt naar mijn idee niet ontkennen dat beide termen in ons taalgebruik op verschillende wijzen gebruikt worden. Het best uit zich dat in een vraag: de vraag naar de waarde is doorgaans een andere vraag dan de vraag naar het nut van een ding of handeling. Als iemand aan mij vraagt 'wat is het nut van een studie klassieke talen' (en dat wordt me nog al eens gevraagd) bedoelt hij: 'wat schiet je er mee op?' of beter: 'wat schieten wij ermee op?' Die vraag is moeilijk te beantwoorden (hetgeen niet geldt voor dezelfde vraag aan een student medicijnen). Als hij me naar de waarde van de klassieken vraagt, stelt hij me intentioneel een heel andere vraag. Hij vraagt weliswaar naar 'de waarde', maar deze vraag kan ik veel persoonlijker invullen: iets wat de vraag naar 'het nut' niet toelaat (tenzij ik, zoals jij, antwoord geef op een andere vraag, nadat ik 'het nut' heb gedifieerd als bijvoorbeeld 'immaterieel voordeel'). Er ligt in ons taalgebruik, dat algemeen is, een onmiskenbaar verschil tussen nut en waarde: de uitdrukking die ik aanhaalde is daar onder andere een getuigenis van.

Ik las in een filosofieblad nog niet zo lang geleden over een onderzoek naar de werking van zwarte gaten. De vraag die daar aan Gustaaf Cornelis, wetenschapsfilosoof te Brussel, gesteld werd, was: 'Wat hebben we eraan?' Deze vraag vraagt naar een praktisch doel (een nut): wat hebben wij eraan? Dit nut moet voor iedereen herkenbaar zijn. Een andere vraag zou zijn geweest: 'Wat is de waarde van dit onderzoek'. Die vraag laat een veel persoonlijker antwoord toe dan de vraag naar 'het nut'.

Ik vraag me af wat jij, beste Artemis, onder nut en waarde verstaat, als alles binnen jouw referentiekader, los van algemene definities, nut en waarde heeft.

[MickeyV]

Odicanes, over klassieke talen gesproken, kun jij deze zin vertalen? "Quaerenti mihi multumque et diu cogitanti quanam re possem prodesse quam plurimis, ne quando intermitterem consulere rei publicae, nulla maior occurrebat, quam si optimarum artium vias traderem meis civibus; quod compluribus iam libris me arbitror consecutum."

Ik heb wel een vermoeden, maar een uiterste tentatieve. "Toen ik mij (af)vroeg (?) en lang had nagedacht hoe ik mijzelf het meest van nut zou kunnen maken, opdat ik niet ophield de staat bij te staan, leek mij niets beter, dan dat (si...?) wegen van mijn hoogste kunsten aan mij burgers zou geven; hetgeen ik reeds in verscheidene boeken gedaan meen te hebben".

Off-topic, ik weet het, maar als u, als klassieke talen student, de fouten zou kunnen aanwijzen, volgaarne.

Oh, en wat nut en waarde betreft, ik geloof dat het zo is als min of meer uit uw gezamenlijke gewrochten te dezen aanzien valt te infereren, nl. dat waarde (ten dele) het gevolg kan zijn van nut. Niet vice versa nu waarde, zoals aangegeven, een veel persoonlijker tint heeft, terwijl nut, zoals eveneens gezegd, meer ontologisch lijkt, m.a.w. in de zaken zelf besloten lijkt te liggen. Immers kan gezegd worden dat nut waarde heeft, echter niet dat waarde nut, in algemene zin, heeft.

[Odicanes Naso]

MickeyV schreef:
"Quaerenti mihi multumque et diu cogitanti quanam re possem prodesse quam plurimis, ne quando intermitterem consulere rei publicae, nulla maior occurrebat, quam si optimarum artium vias traderem meis civibus; quod compluribus iam libris me arbitror consecutum."

Ik heb je gemaild.

[Chill Out]

Odicanes Naso schreef:
Ik vroeg me het volgende af: kunnen nut en waarde in algemene zin volledig samenvallen? Ik denk hierbij aan een uitspraak als die van de architect Sullivan: de vorm volgt de functie, m.a.w. de esthetische waarde volgt het nut. In dit verband kunnen we het nut van een woning in algemene zin moeilijk ontkennen, maar de esthetische waarde die eraan verbonden wordt kunnen we in algemene zin wel degelijk ontkennen. In dit voorbeeld is er slechts een schijn van duurzame samenkomst. Het gaat hier ook om definiëring. Hierbij moeten we opmerken dat we sprekend over nut zelden doelen op "voordeel voor mij" of "voordeel voor jou", maar vaker op "voordeel voor ons" (een heel democratische en dus niet onverklaarbare perceptie). In een vraag als "wat is het nut van een schilderij?" doelen we op iets anders dan in de vraag "wat is de waarde van dat schilderij?". In de vraag naar het nut, impliceren we "wat schieten we er mee op": we vragen naar een praktisch doel. De vraag naar de waarde van een schilderij, kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden, maar biedt meer ruimte voor persoonsgebonden antwoorden. Het nut heeft in zekere zin een heel algemene betekenis, terwijl waarde in ons taalgebruik maar niet "algemeen bindend" wil zijn. In uitdrukkingen als "het is van nut en waarde dat..." blijkt dat de twee woorden verschillen begrippen duiden. In hoeverre verschillen zij en waar vallen ze samen? Kunnen nut en waarde wel samenvallen?

volgens mij heeft dit meer met de betekenis van de woorden nut en waarde te maken (dus bij het vak nederlands) dan met levensbeschouwing

[Odicanes Naso]

Chill Out schreef:
volgens mij heeft dit meer met de betekenis van de woorden nut en waarde te maken (dus bij het vak nederlands) dan met levensbeschouwing

Ik ben geneigd uit te roepen "Wat een onzin!" Maar je hebt in zekere zin gelijk, maar niet het gelijk dat je pretendeerde te hebben.

Veel menselijke problemen zijn taalkundige problemen (er zijn zelf theorieën die beweren dat ons verlangen naar abstracte begrippen talig is). Het feit dat er twee woorden zijn met een verschillende betekenis betekent op zijn beurt dat er twee verschillende concepten worden aangeduid (en niet alleen in het Nederlands, maar ook in andere talen). Die twee fenomenen lijken echter niet zo eenduidig omschreven als het bestaan van de twee woorden doet vermoeden (vergelijk in dit geval 'boom' en 'huis'). Ik analyseer de aanwending van die woorden, hun betekenis, maar vooral waar die betekenis op duidt (en dan stuit je op de kern van de zaak, die niet slechts taalkundig, maar ook in een werkelijkheid aanwezig is).