Ten eerste: Boeddhisme is uit Hindoeïsme ontstaan maar heeft in principe een heel andere inslag. Hindoeïsten geloven volgens mij graag dat Boeddhisten ook Hindoeïsten zijn, maar eigenlijk is dat flauwekul.
Er is Nederland een vrij grote gemeenschap Hindoeïsten, ik geloof 200.000 in de provincie Noord-Holland. Relatief gezien best groot. Ik weet niet hoe het met Boeddhisten zit.
Het Boeddhisme is een vrij toegankelijke religie, aangezien het soms meer weg heeft van een filosofie of psychologie dan een religie. Het heeft geen God, officieel, en daarin verschilt het van het Hindoeïsme.
Je kunt je dan misschien ook wel voorstellen dat de Hindoeïsten veelal allochtonen zijn, die hun Godsdienst behouden hebben en dat Boeddhisten ook veelal geboren Nederlander zullen zijn, in ieder geval meer dan de Hindoeïsten.
Ik heb zelf voor Boeddhisme op school de Dhammapada moeten lezen, een Boeddhistisch (Theravada) geschrift. Daarin geeft Boeddha af en toe kritiek op het Hindoeïsme. Hij doet dat door opvallende uitspraken die alleen insiders zullen begrijpen.
Het Hindoeïsme heeft een offercultuur voortgebracht. Vooral voedseloffers en ook andere rituelen zijn heel belangrijk. Boeddha heeft het echter over "innerlijke verbranding". Dat is een verinnerlijkt ritueel. Waar de Hindoeïst weinig zal willen stoppen veel te eten, zal de Boeddhist de begeerte veel te willen eten willen stoppen. Dit verinnerlijkt ritueel is in het Boeddhisme uitdoving, het stoppen van begeerte, het berijken van Nirvana.
Boeddha is geboren in de Hindoe-cultuur en trekt af en toe ook fel van leer daartegen:
"Beter dan honderd jaar gebed,
beter dan het brengen van duizend offers,
beter dan het opgeven van duizend wereldse gewoonten,
beter dan het honderd jaar brandend houden van een heilig vuur in het bos
is een moment van eerbied
voor de mens die zichzelf overwonnen heeft."
"Alleen degene die beheerst en zuiver leeft,
zijn rust en deugdzaamheid weet te bewaren
en geen ijdelheid kent,
mag zichzelf, ook al draagt hij de duurste kleren,
een oprechte monnik, asceet, brahmaan of zoeker noemen."
Kijk, in het Hindoeïsme gelooft men net als in Boeddhisme in wedergeboorte, en karma dat wedergeboorte bepaalt (noodzakelijk maakt). Geboren worden in een rijk gezin wordt vaak als teken gezien van goed karma. Daarom is het mogelijk dat zoon-op-zoon in een bepaalde familie Brahmaan (hoge kaste) wordt. Boeddha geeft hier heel duidelijk aan dat geld noch kleding belangrijk is - of je het nou hebt of niet - maar dat het karakter van belang is, beheersing, zuiverheid, rust en deugdzaamheid.
"U bent de bron (ah!)
van alle zuiverheid en alle onzuiverheid.
Reinheid en onreinheid hangen af van uw zelfwerkzaamheid.
Niemand kan een ander zuiver maken."
Kijk, hier hebben we weer dat verinnerlijkt ritueel. Niet een hoog iemand in een geloof kan jou zuiverheid geven (denk aan biecht, christendom, Brahmaan, Hindoeïsme). Alleen jijzelf.
Ook Goden kunnen dat niet voor je doen. In het Boeddhisme is er niets hoger dan jijzelf. Overigens, een zelf is er niet, maar in de illusie van het zelf is er niets hoger dan jijzelf. Ook niets lager overigens.
Ik hoop het voldoende te hebben toegelicht.