Sterrenhemel in juni 2004

[MeIsOgre]

Sterrenhemel in juni 2004
Pas na 22.00 uur 's avonds wordt het langzaam donker en worden Arcturus en Wega het eerst zichtbaar. Later verschijnen Capella laag in het noordnoordwesten, Regules in het zuidwesten en Spica laag in het zuiden. In het zuidoosten komt de rode Antares van de Schorpioen op. Het is net als Betelgeuze een rode reus onder de sterren. De Slangendrager en Hercules zijn te zien.
Zie ook sterrenbeelden


8 maart 2004: Knipperster blijkt kosmische draaitol

De compactste objecten uit het heelal, de zogenaamde neutronensterren, draaien niet alleen razendsnel om hun as, maar maken daarbij ook nog eens een schommelende beweging als een speelgoedtol. Een team ruimteonderzoekers van het Nationaal Instituut voor Ruimteonderzoek SRON en de Universiteit Utrecht leidde dit af uit waarnemingen met het onder leiding van SRON gebouwde instrument aan boord van ESA-röntgensatelliet XMM-Newton. De onderzoekers zullen binnenkort hun waarnemingen vervolgen met een instrument van SRON-makelij aan boord van de röntgensatelliet Chandra van NASA.
Neutronensterren, ineengestorte kernen van wat ooit middelzware sterren waren, zijn vooral bekend als pulsars. In dat geval produceert de uiterst compacte bol met een straal van ongeveer 10 kilometer en daar omheen een extreem sterk magneetveld, net als een vuurtoren een zeer heldere bundel straling. Als de aarde toevallig in het draaivlak van de bundel ligt, is de kosmische vuurtoren waarneembaar als een knipperende puntbron van röntgen-, radio- of andere straling.
Met de röntgentelescoop XMM-Newton konden de onderzoekers van SRON en de Universiteit Utrecht echter ook de 'zachte' röntgenstraling waarnemen die uitgezonden wordt door het oppervlak van de neutronenster zelf. Bovendien was het met de door SRON gebouwde Reflection Grating Spectrometer (RGS) aan boord van XMM-Newton voor het eerst mogelijk om hoge-resolutie spectra van deze straling te maken. Cor de Vries, Jacco Vink, Mariano Mendez en Frank Verbunt namen op deze manier de neutronenster RX J0720.4-3125 onder de loep.
ogenschijnlijk nauwelijks informatie opleverden', vertelt Jacco Vink. 'We hoopten uit de spectra af te kunnen leiden hoe sterk de zwaartekracht aan het oppervlak is. Daarmee zouden we iets kunnen zeggen over de materie waaruit een neutronenster bestaat.'
Zwart lichaam
De compacte bal materie straalde echter op dezelfde manier als een ordinaire gloeilamp, een zogeheten 'zwart lichaam', maar dan met een gloeidraad van 1 miljoen graden. 'Voor astrofysici leek er weinig lol aan te beleven.', aldus Vink. Wel bleek de neutronenster in totaal minder straling uit te zenden dan op grond van het zwart lichaammodel zou moeten, zodat men vermoedde dat niet het hele steroppervlak zo heet was.
team dat het spectrum van de ster veranderde en steeds minder op dat van een zwart-lichaamstraler is gaan lijken. Terugkijkend relateerde men vervolgens deze langzame veranderingen aan veranderingen in de pulsarstraling, die knippert met een frequentie van 8,391 seconden. Ook dit 'pulsprofiel' blijkt in de loop der tijd duidelijk veranderd te zijn.
Schommeltempo
De ruimteonderzoekers concluderen dat deze waarnemingen overeenkomen met theoretische berekeningen waarbij een neutronenster die niet alleen in 8,391 seconden om zijn as draait, maar dat ook de as zelf schommelt op een tijdschaal van enige jaren (een nauwkeuriger schatting is nog niet mogelijk). Omdat zich in de buurt van de neutronenster verder niets bevindt dat de ster uit evenwicht kan brengen is de schommeling alleen te verklaren uit het feit dat de neutronenster niet perfect bolvormig is, maar een assymmetrie vertoont. Het geschatte 'schommeltempo' komt overeen met theoretische berekeningen voor een hemellichaam van deze massa en rotatiesnelheid. Het team neemt zich voor de ontwikkelingen rond deze kosmische draaitol op de voet te blijven volgen, om zo meer gegevens te krijgen over deze exotische hemellichamen. Daarvoor zetten zij nu dus ook de Low Energy Transmission Grating (LETG) in aan boord van Chandra.
Bron: ESA


19 februari 2004:
Zwarte gaten eten alles wat ze tegenkomen, en nu hebben astronomen bewijs gevonden dat ook sterren op hun menu staan.










Observaties van drie gamma-telescopen in de ruimte geven het eerste solide bewijs voor een ster die door een zwart gat uiteen wordt gereten, en gedeeltelijk verzwolgen.
Bron: CNN.com

17 februari 2004: Zoemende reuzendiamant gevonden

De grootste diamant waarvan we het bestaan weten is half zo groot als de maan – en fonkelt in het sterrenbeeld Boogschutter, vijftig lichtjaar verwijderd van de aarde.
De diamant is het overblijfsel van een zonachtige ster die al eeuwen geleden is gestorven. De ster stootte daarbij zijn buitenste gaslagen af, waarna zijn kern onder invloed van de zwaartekracht instortte. Aangezien de kern bestond uit overwegend koolstof, ontstond bij dat samenpersen een diamant. En wat voor eentje: de edelsteen weegt naar juweliersmaatstaven tien miljard triljoen triljoen karaat. De grootste aardse diamant is de ‘Ster van Afrika’ van 530 karaat, onderdeel van de Britse kroonjuwelen.
De vondst betekent dat er in het heelal nog veel meer reuzendiamanten moeten rondzweven. Sterker nog, ook onze eigen zon zal naar alle waarschijnlijkheid uiteindelijk kristalliseren tot een diamant, als zijn levenscyclus over een goede vijf miljard jaar afloopt. Astronomen hadden al wel voorspeld dat zonachtige sterren veranderen in diamanten. Maar tot dusver was het nog nooit gelukt om er eentje waar te nemen.
Nader onderzoek van een dode ster (een ‘witte dwerg’) met het catalogusnummer BPM 37093 brengt daarin nu verandering. Een Braziliaans-Engels-Amerikaans onderzoeksteam analyseerde de trillingen van de ster, die net als een enorme gong diep gezoem voortbrengt. Uit die trillingen valt af te leiden hoe de ster er van binnen uitziet. “Net zoals seismografische metingen van aardbevingen geologen in staat stellen het binnenste van de aarde te bestuderen”, zegt onderzoeker Travis Metcalfe van het Harvard-Smithsonian Centrum voor Astrofysica.
De onderzoekers beschrijven hun vondst binnenkort in het blad Astrophysical Journal Letters, maar grepen Valentijnsdag aan om de ster op het jaarcongres van de American Astronomical Society voor het voetlicht te brengen, compleet met obligate flauwe grappen. Zo verkondigen de onderzoekers in de persberichten dat het object écht te zwaar is om te dragen, zelfs voor Bill Gates te duur is en dat er een loupe zo groot als de zon voor nodig zou zijn om hem te bekijken.
In werkelijkheid zou een juwelier de reuzendiamant links laten liggen. De ‘diamant’ is vervuild met onbekende hoeveelheden zuurstof, ijzer en andere elementen, en volgens de berekeningen is 10 tot 50 procent ervan nog niet eens gekristalliseerd. Daarbij komt dat het object is omgeven door een kilometers dikke dampkring van heet waterstof en dat het er nog altijd elfhonderd graden Celsius is.
De onderzoekers stellen voor om de ster een andere naam te geven. Voortaan gaat BPM 37093 door het leven als ‘Lucy’, vanwege de Beatles-klassieker ‘Lucy in the sky with diamonds.’
Bron: Omroep
Neutronensterren
De ontdekking dat de pulsar J0730-3039 een soortgenoot als begeleider heeft duidt erop dat er meer dubbele neutronensterren in het Melkwegstelsel zijn dan men dacht. Dat betekent ook dat het vaker zal gebeuren dat twee van die neutronensterren op elkaar vallen en daarbij een flinke stoot gravitatiestraling produceren. Als dat inderdaad zou is, zou de huidige generatie gravitatiestralingsdetectoren in staat moeten zijn om zo’n gebeurtenis ongeveer eens per twee jaar waar te nemen.

Vega een van de helderste sterren aan de hemel.
Britse astronomen hebben overtuigende aanwijzingen dat Vega, een van de helderste sterren aan de hemel, een planetair stelsel heeft dat meer op het onze lijkt dan welke andere nabije ster dan ook.
Bijna alle tot dusver gevonden sterren met planetenstelsels hebben grote Jupiter-achtige gasplaneten die overwegend dicht rond hun zon cirkelen, wat erg verschillend is van ons zonnestelsel.
Via computermodellen is nu aangetoond dat de waargenomen structuur van een vage stofschijf rond Vega het best verklaard worden door een Neptunus-achtige planeet, op vergelijkbare omloopafstand en met gelijke massa.
De wijde baan van de planeet betekent dat er ruimte te over is voor kleinere rotsplaneten zoals de Aarde, zo ongeveer de Heilige Graal voor astronomen die te weten willen komen of we alleen zijn in het universum.

Grootste ster van de Melkweg heeft vorm van een rugby-bal
Al sinds 1843, toen de voorheen onopvallende ster Eta Carinae een enorme uitbarsting produceerde, vragen astronomen zich af wat er precies gaande is in deze labiele reus. Wegens de forse afstand - 7500 lichtjaar - waren tot nu toe geen details van de ster zelf waarneembaar. Eerdere opnamen laten wel de twee paddestoelwolken zien die de ster destijds heeft uitgestoten, die honderden malen groter zijn dan ons zonnestelsel. Dankzij infrarood-interferometrie kon door Roy van Boekel (ESO/UvA) en collega’s nu voor het eerst worden ingezoomd op de ster zelf. Die blijkt extreem uitgerekt, en spat bijna uit elkaar door z’n eigen rotatie.

Eta Carinae is naar alle maatstaven een gigant: hij is honderd keer zo zwaar als de zon, zendt vijf miljoen maal zo veel licht uit, en zou in ons zonnestelsel tot voorbij de baan van Jupiter reiken. Het is wel enigszins arbitrair wat de afmeting van de ster is. De buitenste laag wordt in hoog tempo de ruimte in geblazen door de stralingsdruk - de ‘botsingskracht’ die het uitgezonden licht uitoefent op gasatomen. Veel sterren, waaronder de zon, verliezen door deze zogeheten sterrenwind geleidelijk aan materie, maar bij Eta Carinae gaat dit zo snel (500 aardmassa’s per jaar) dat de grens tussen de buitenste laag van de ster en het vertrekpunt van de sterrenwind niet nauwkeurig definieerbaar is. VINCI en NAOS-CONICA , twee infrarood-instrumenten op de Very Large Telescope (VLT) van de European Soutern Observatory (ESO) in Chili, maakten het voor het eerst mogelijk om de sterrenwind tot in de buitenlagen van Eta Carinae waar te nemen. Met de NAOS-CONICA camera en een van de 8.2 meter telescopen van de VLT werd een foto gemaakt van de mistige omgeving van Eta Carinae, waarop details iets groter dan ons zonnestelsel nog net te onderscheiden zijn. VINCI is een interferometer, wat wil zeggen dat deze het licht uit twee telescopen van de VLT met elkaar combineert, zodat nog veel kleinere details zichtbaar worden. Een interferometer kan in principe dezelfde soort beelden opleveren als een enkele telescoop, maar dat vergt zeer veel waarnemingen. ‘Een interferometer maakt per keer in zekere zin een één-dimensionale foto van het object, alsof je er naar kijkt door een heel dun spleetje dat loopt in de richting van de verbindingslijn tussen de twee telescopen’, verklaart mede-auteur van het artikel in Astronomy& Astrophysics, Alex de Koter.

VINCI gebruikte voor dit onderzoek twee kleine, verrijdbare test-telescopen van de VLT met een primaire spiegel van 35 centimeter en maximale onderlinge afstand van 62 meter. Dankzij deze opstelling kon VINCI zover inzoomen dat de vorm van de buitenste laag van de ster te onderscheiden was. Vertaald naar aardse verhoudingen, is dit vergelijkbaar met het onderscheid maken tussen een ei en een biljart-bal op 2000 kilometer afstand. Eta Carinae blijkt extreem uitgerekt en meer op een rugby- dan op een voetbal te lijken: de lange as is anderhalf maal langer dan de korte as, en ligt in dezelfde richting als waarin de twee veel grotere paddestoelwolken zijn uitgestoten. In feite ziet VINCI de grens rond Eta Carinae waar de sterrewind zo dicht wordt dat deze ondoorzichtig wordt. Blijkbaar is die sterrenwind uit de richting van de lange as veel sterker dan loodrecht daarop. In de gangbare modellen verliest een ster de meeste materie rond de evenaar, omdat de sterrenwind daar geholpen wordt door de middelpuntvliedende kracht als gevolg van de eigen rotatie. Voor Eta Carinae zou dat betekenen dat z’n rotatie-as (door de polen) loodrecht op de twee paddestoelwolken staat. Het is echter bijna onmogelijk dat de paddestoelwolken als twee spaken in een wiel ten opzichte van de roterende ster liggen. De in 1843 uitgestoten materie zou dan een complete ring of torus rond de ster gevormd hebben. De configuratie van het geheel is dus slechts verklaarbaar als Eta Carinae sterk uitgerekt is in de richting van z’n polen. Een verrassende conclusie, omdat sterren (en planeten) normaliter juist afgeplat zijn aan de polen, wegens de middelpuntvliedende kracht die de neiging heeft de evenaar op te rekken.

Toch was de exotische vorm van sterren als Eta Carinae voorspeld, door theoreticus Stan Owocki. Zijn belangrijkste aanname is, dat zich in de door VINCI waargenomen ‘rugby-bal’ een ongeveer 10 maal kleinere centrale zone bevindt, de eigenlijke ster, die wel afgeplat is aan de polen. Omdat die polen zich dichter bij het centrum bevinden, waar de kernfusie plaatsvindt, is het daar heter, is er meer stralingsdruk en wordt de buitenste laag boven de polen juist verder opgeblazen. Op basis van dit model kan ook de rotatiesnelheid van Eta Carinae berekend worden. Hij blijkt te roteren met meer dan 90 procent van de kritieke snelheid (waarbij de ster door z’n eigen middelpuntvliedende kracht uit elkaar spat).

Eta Carinae heeft vaker grote uitbarstingen doorgemaakt, voor het laatst in 1890. Of dit in de nabije toekomst weer zal gebeuren is niet bekend, maar tot rust zal de labiele reus zeker niet komen. In het huidige tempo verliest hij zoveel materie, dat er over 100.000 jaar niets meer van hem over is. Waarschijnlijker is echter, dat Eta Carinae voor die tijd zichzelf zal vernietigen in een supernova-explosie, die overdag met het blote oog aan de hemel zichtbaar zal zijn.
Dit onderzoek is gepubliceerd in Astronomy&Astrophysics, door Roy van Boekel e.a. (A&A 410, L37-L40).

Sterrenhemel
Als aan een heldere nacht de sterren aan de hemel schitteren, dan is dat indrukwekkend en verwarrend tegelijk. Elke poging om ze in sterrenbeelden te groeperen, lijkt bij voorbaat tot mislukken gedoemd. De enige blijvende indruk is, dat sommige sterren helderder zijn dan andere.

Alle sterren die aan de nachtelijke hemel zichtbaar zijn, behoren tot de Melkweg, ons zonnestelsel.
Lange tijd wisten astronomen niet wat ze zich bij een zonnestelsel moesten voorstellen.
Vervolgens realiseerden ze zich, dat ze ook andere sterrenstelsels konden zien, zodat
ze een vaag beeld van ons sterrenstelsel kregen.

De melkweg is een spiraalvormige schijf, zoals de 2 miljoen lichtjaren verwijderde Andromedanevel.
Hij maakt deel uit van een groep van ongeveer 20, die samen een grote sterhoop vormen,
de lokale groep.

Onze Melkweg meet ongeveer 2,5 miljoen lichtjaren in diameter; niet zo groot als men ze
met die van andere vergelijkt, zoals bijv. met de Coma sterhoop, die duizenden sterstelsels telt. Astronomen kunnen de helderste sterren van die naburige melkwegen onderscheiden.

Ieder jaargetijde kent zijn 'eigen hemel'. Wie aan de zomerhemel denkt ziet de sterrenbeelden voor zich die de Zomerdriehoek vormen, de winterhemel wordt gedomineerd door de sterrenbeelden Tweelingen , Orion en de Stier. In de lente is de machtige Leeuw zichtbaar, terwijl de herfststerrenhemel wordt bewonderd om zijn 'herfstvierkant' in het sterrenbeeld Pegasus. Al deze sterrenbeelden zijn in genoemde jaargetijden prominent zichtbaar, hoog in het zuiden. Het is echter verwonderlijk dat een belangrijk ander deel van de hemel, het noorden, een veel minder bekende en waargenomen streek is.

[Qimm]

aha

[Mr T]

das godverdomme een lange lap tekst, zit wel wat interessants tussen maar m'n kop staat er niet naar om dat nu allemaal door te lezen

[Levitating Nun]

Mr.Beefy schreef op 31-08-2004 @ 21:48 :
das godverdomme een lange lap tekst

[ValliantWarrior]

Hey ff niet vloeken ja !!! Maar voor de rest is het idd een flinke lap tekst.

[- DeJa - Vu -]

Ik snap het niet helemaal? Er valt hier toch verder niet over te discusseren? En wat is de bron?

[perfectme]

- DeJa - Vu - schreef op 20-09-2004 @ 23:29 :
Ik snap het niet helemaal? Er valt hier toch verder niet over te discusseren? En wat is de bron?

informatie die tot niets leidt?