[betoog] Eenzaamheid

[Ieke]

Dit is een artikel voor Nederlands. Het is een vergelijking tussen de verhalen “De zwarte keizer” en “Het huis in de struiken” van Hugo Claus. Ik ben er zelf niet tevreden over, dus ik wil graag jullie commentaar. Wat in kan verbeteren, wat er verkeerd is en wat niet klopt of dubbel is gezegd. Ook heb ik nog geen goede titel, dus als je een goed idee hebt laat het dan weten.


-------

Eenzaamheid. We hebben er allemaal in meer of mindere mate mee te maken gehad. Kleine kinderen zijn vaak eenzaam. Ze moeten zich nog ontwikkelen en zijn daarom vaak in meer of mindere mate eenzaam. Het wordt vaak erger als ze een ‘afwijking’ hebben in de ogen van andere kinderen. Het resultaat is dat ze er dan niet helemaal bij horen en gepest kunnen worden. Zo ook de 2 hoofdpersonen uit de verhalen “De zwarte keizer” en “het huis in de struiken” van Hugo Claus. Het jongentje, Wanemaker, uit “De zwarte keizer” heeft maar een oog en het meisje uit “Het huis in de struiken” wordt gepest omdat haar moeder niet in de gemeenschap past. Beide zijn buitenbeentjes.

In de zwarte keizer heeft Wanemaker zijn laatste knikker verloren aan Simon. Hij wil hem terugwinnen en zegt dat hij voor zijn geheim gaat spelen. Hij verliest en moet Simon zijn geheim vertellen. Hij neemt Simon dan mee naar een park om zijn vriend, een neger, te ontmoeten. Ze krijgen dan ruzie omdat Simon denkt dat Wanemaker gelogen heeft. Op dat moment komt de neger en daar praten ze even mee. Dan gaan ze naar huis.
Wanemaker heeft geen vader en hij mist zo’n vaderfiguur. Hij ziet in die neger een soort vader. Het is iets van hem alleen en iets bijzonders. Hij wil het ook niet delen met Simon, maar hij moest wel toen hij het spelletje verloren had. Hij wou de knikker terugwinnen omdat zijn moeder het niet leuk zou vinden als hij die knikker kwijt zou zijn.
Als Wanemaker en Simon op de neger zitten wachten schept Wanemaker op over die neger. Hij wil het interessanter doen lijken als het is naar Simon. Hij wil als het ware dat Simon hem leuker, interessanter gaat vinden dan eerst. Hij gaat die neger dan ook helemaal ophemelen en dingen zeggen die niet waar zijn. Hij vertelt Simon bijvoorbeeld dat de neger een verentooi heeft. Simon reageert daarop met de opmerking dan alleen indianen dat hebben. Hij kletst zich daar weer uit dat alle negers in die stam dat hebben. Ook weer iets om het boeiender voor Simon te maken en zichzelf interessanter.
Als lijkt dat de Neger niet komt wordt Simon boos en hij schelt Wanemaker uit voor lelijke eenoog. Dit duidt weer aan dat ze niet echt vrienden zijn en Wanemaker daardoor erg eenzaam is. Hij heeft waarschijnlijk iets aan zijn oog waardoor hij niet helemaal in de groep past. Hij is anders en dat is voor kinderen van die leeftijd voldoende om iemand buiten te sluiten. Hij is dan wel vriendjes met Simon, maak ik denk dat Simon ook niet te veel met hem wil omdat hij bang is dat hij dan ook buitengesloten zal worden.
Uiteindelijk komt de neger toch opdagen waarmee Wanemaker toch een soort bewondering van Simon krijgt. Hij vraagt Wanemaker dan ook naar die neger als ze weer samen naar huis lopen. Dingen als of Wanemaker die neger vaak ziet. Wanemaker zegt dan dat hij hem elke dag opwacht en doet dan alsof hij heel bijzonder is. Hij heeft een neger ontmoet, hij is speciaal. Dit terwijl uit de tekst blijkt dat Wanemaker en die neger geen speciale band hebben. De neger is meer een voorbijganger die regelmatig voorbij dat punt komt en dat Wanemaker hem daar heeft gezien en wel eens wat tegen de neger heeft gezegd.
Als Wanemaker aan zijn moeder vertelt dat Simon en hij een neger hebben ontmoet zegt zijn moeder niets en daar is hij toch wel een beetje teleurgesteld in. Het heeft voor hem grote betekenis en dan reageert ze niet. Hij voelt zich dan eenzaam en in de steek gelaten. Voor volwassenen is zo’n opmerking vaak een losse opmerking. Ze zien niet dat er achter zoiets iets schuil kan gaan. Misschien willen ze het niet zien of kunnen ze dat niet zien. Voor zo’n kind is het vreselijk. Het versterkt het gevoel van eenzaamheid en onbegrip.
Wanemaker probeert dus zijn eenzaamheid te laten verdwijnen door zich naar anderen als een heel interessant iemand die goed is om mee om te gaan. Dat ze hem niet meer zien als dat jongentje met dat ene oog, maar als een gelijke en hem volledig te accepteren. Helaas voor Wanemaker trappen ze er niet in. Hij zal alleen maar eenzamer hierdoor kunnen worden.

Het meisje uit ‘Het huis in de struiken’ is ook erg eenzaam. Ze hoort er ook niet bij, alleen door een andere reden dan Wanemaker. Ze hoort er niet bij omdat haar moeder niet gelovig is en daarom in het dorp gezien wordt als een zonderling iemand. In het verhaal ligt ze in bed te wachten op haar moeder die met een man wat aan het doen is.
De enige waarmee ze redelijk overweg kon is haar grootvader, maar hij is net overleden. Dat zal bij haar het gevoel van eenzaamheid versterken, ook al was deze opa niet echt geweldig. Hij had namelijk een hondje doodgeslagen, maar ze mist hem op dit moment toch ook vreselijk.
Ze ligt in haar bed te denken en ze voelt zich erg eenzaam. Ze wil er ook bijhoren, ze wil dat haar opa net zo’n begrafenis krijgt als iedereen in het dorp. Dan, denkt ze, zal ze erbij horen. Ze zal dan hetzelfde zijn en niet meer worden gepest. Net als Wanemaker is ze anders. Wanemaker had maar een oog en zij hoort er niet bij omdat haar moeder niet gelovig is. Haar moeder hoort er niet bij, dus zij ook niet.
Wanemaker wil zich interessanter voordoen als hij is. Het meisje daarentegen wil alleen maar zo als de anderen zijn en wil er op die manier bijhoren. Helaas is bij haar haar moeder een groot deel verantwoordelijk voor de eenzaamheid bij het meisje. Omdat moeder niet meedoet aan de ‘regels va de gemeenschap’ horen ze er allebei niet bij. Het meisje wil gewoon zijn, ze wil dat haar opa op de goede manier wordt begraven. Als dat niet gebeurd zal ze nog eenzamer worden. Haar klasgenoten zullen dat nog een extra reden vinden om haar te pesten. Maar helaas, wat gebeurt waarschijnlijk niet.
Beide worden ook niet begrepen door hun moeder. Beide hebben geen vader. Wanemaker vertelt iets aan zijn moeder maar zij reageert daar helemaal niet op. Het meisje wil erbij horen, maar haar moeder ziet niet in dat zij een van de redenen is waarom haar dochter er niet bij hoort. Het meisje geeft haar moeder ook de schuld. Als moeder opa op de goede manier laat begraven denkt ze er weer bij te hoeren, maar haar moeder heeft lak aan de regels van de gemeenschap.

Eenzaamheid en er niet bijhoren is verschrikkelijk. Daar zijn deze verhalen een goed voorbeeld van. De kinderen proberen erbij te horen, beide op hun eigen manier, maar het lukt ze geen van beide. Het is als kind erg moeilijk als de andere kinderen hebben besloten dat jij er niet bij hoort om dan weer terug in ge groep te komen. Alles wat je probeert lukt niet. Het wordt vaak alleen maar erger. In beide verhalen zit er een oog, beide met hun eigen betekenis. In de zwarte keizer duidt het op de onvolmaaktheid van mensen. Wanemaker tekent een duif met een hondenoog. Ieder mens is onvolmaakt en dat moeten we accepteren zonder de ander als minderwaardig te gaan zien.