links, stijltypen, enz. kortom: alles over gedichten.

[ekki]

zo, hier is ie dan.
een topic waarin je alles kan posten over gedichten, soorten gedichten, stijlen, enz. de bedoeling is dat ik hier later een 'verhaaltje' over ga schrijven en verschillende soorten gedichten beschrijf.

je mag natuurlijk ook links plaatsen met goede gedichtensites met uitleg over gedichten oid.

spam wordt verwijderd, evenals nutteloze opmerkingen.


ik begin vast:

Tanka, Haiku en Senryu

In Japan heb je meerdere dichtvormen. 3 ervan:

Tanka
De tanka of kort lied is een gedicht van 5 regels die zijn verdeeld in 5-7-5-7-7 lettergrepen in een boven- en onderstrofe.
De onderstrofe heeft vaak net als een sonnet een andere toon, een soortomslag.
Het gaat bijna altijd om een diep gevoel opgeroepen door een natuurbeeld

Haiku
De haiku (vaak als haikoe geschreven) is soms ook de bovenstrofe van de tanka. Alleen gelden voor een goede haiku meer regels. De vorm van de haiku: 3 regels verdeeld in 5-7-5 lettergrepen. Het gaat altijd om een natuurobservatie waarbij moet worden meegegeven dat die observatie puur moet zijn, dus zonder dat de dichter zichzelf of zijn eigen waarden daarin mee geeft. Het gaat om de wereld. Niet om hoe de dichter die beleeft.
Daarnaast bevat de haiku volgens de japanse regels altijd een kigo (een seizoenwoord). In japan zijn dat 5 seizoenen omdat daar nieuwjaar en nieuwjaarsochtend als aparte seizoenen word gezien.
Seizoenwoorden kunnen bloesem zijn (voor lente), sneeuw (voor winter) enz. Feit is wel dat men rekening zal moeten houden met het land van herkomst vande haiku. Soms herkennen we een seizoenwoord niet omdat bij een bepaald dier zich alleen daar laat zien (in de lente bijvoorbeeld). De Nederlandse haiku wijkt regelmatig van al deze strakke regels. Als de vorm klopt en het gaat over de natuur is het al snel een haiku.

Senryu
De vorm van de Senryu is gelijk aan die van de haiku, maar beslaat alles wat de haiku overslaat. De senryu word wel vergeleken met de limerick en word vaak in kroegen geschreven wanneer men elkaar op de hakneemt. Hierbij speelt dus de mens en zijn doen en laten een grote rol.

misschien zullen een aantal dit herkennen, ik heb het uit een mail en dan wat aangepast.

maar ga je gang, ik zie het wel.

[dream]

Uhm, klinkt misschien raar, maar het is toch veel mooier om een gedicht te schrijven naar je eigen idee???? Niet volgens schema's enzow, het lijkt me dan nogal een 'gemaakt' gedicht namelijk...

[Anne]

Nee, maar er zijn mensen die helemaal niets van schema's af weten en als dichter zou dat toch handig zijn en het is sowieso ook handig dat deze informatie op een dichters forum staat. Ik zal ook eens kijken of ik iets kan vinden, maar ik zit nu op school en dat is een beetje beholpen. Misschien heb ik vanavond tijd (***mondelingen )

[ekki]

het gaat er ook niet om dat je een gedicht gaat schrijven die deze vorm heeft ofzo, maar alleen dat je kennis van zaken op kan doen.

[sientjuh]

het is misschien handig als bij de versch soorten dichtvormen e.d. ook een voorbeeldje wordt gegeven

[sientjuh]

Een stukje over rijmen, het meeste zal wel bekend klinken, maar ik voel me toch verplicht een nuttige bijdrage te leveren

Volrijm: Van de rijmende woorden klinken de beklemtoonde klinker en de daarop volgende medeklinkers hetzelfde, bijvoorbeeld: wateren-klateren, hart-start
Halfrijm: De bekendste vorm van halfrijm is assonantie (bv. bloem-goed, slecht-plek). Ook allitaratie komt veel voor (vb. Leentje leerde Lotje lopen langs de lange Lindenlaan.), ook in uitdrukkingen en gezegden hoor je dit wel eens (kant en klaar). Van Rijk rijm is er sprake als de rijmwoorden gelijk (hart-hart) of gelijkluidend (hart-hard) zijn. Deze vorm wordt vooral gebruikt als de dichter monotonie of herhaling uit wil drukken.

Naast de vorm van het rijm kan je ook kijken naar de plaats van het rijm.
Het bekendst is hierbij het eindrijm: de laatste woorden van de versregels rijmen op elkaar.
Veel voorkomende rijmschema's zijn het gekruiste rijm->ababcdcd<- (denk aan Sinterklaasgedichtjes), het gepaard rijm ->aabbccdd<- en het omarmend rijm ->abbacddc<-
(De woorden/zinnen die op elkaar rijmen hebben dezelfde letter.)

Ik heb even gezocht en vond een haiku-site.

Deze haiku was de eerste die ik las:

Soms is het beter
in stilte te aanschouwen
wat geschreven staat...



Een aantal oud Japanse haiku's kunnen zijn:

Leg neer bij de wilg
de walging van de begeerte
die is in Uw hart.

of:

De kat op het dak
zit rustig te luisteren
hoe zij hem uitscheldt

of:

Middernachtmaanlicht
in stilte vreet zich een worm
door een kastanje.

en als laatste:

Nu is het te laat
je legt geen warme deken
over een grafsteen

ik zal owk ff de link geven van de site:

http://home.zonnet.nl/haikusite/

[ratsja]

DICHTEN IN HET KORT


1. Rijmsoorten

2. Metrum

3. Rijmschema's en versvormen

4. Versvormen




1. Rijmsoorten

In het algemeen kunnen we rijm defineren als een opvallende overeenkomst in klank tussen twee woorden. Afhankelijk van de 'grootte' van de overeenkomst spreken we van heel, half of dubbel rijm. We kunnen de volgende rijmsoorten onderscheiden:

Assonantie. Ook wel klinkerrijm genoemd. In deze vorm bevatten de rijmwoorden identieke klinker, bijvoorbeeld drank en ramp. Assonantie wordt vaak gebruikt om de 'sfeer te versterken', aangezien de klanken van klinkers een bepaalde 'gevoelswaarde' met zich mee kunnen dragen.

Alliteratie. Ook wel stafrijm of beginrijm genoemd. Bij dit rijmtype berust de overeenkomst op de eerste letter(s), bijvoorbeeld 'de dronke drugsdealer'. Alliteratie wordt vaak gebruikt om een rijmzin 'lekker te laten rollen' (het sluwe slaafje sloeg de slome slager); alliteratie is veel voorkomend in (reclame)slogans (Heerlijk Helder Heineken)

Acconsonantie. Bij deze vorm berust de rijm op de slotmedeklinkers van lettergrepen, bijvoorbeeld wand en hond. Deze rijmvorm wordt in de Nederlandse poezie niet zoveel gebruikt.

Pararijm. Dit rijmtype is een combinatie van alliteratie en acconsonantie, bijvoorbeeld rook en raak. Net als acconsonantie is pararijm vrij zeldzaam in onze taal.

Rijk rijm. Deze rijmvorm is gebaseerd op volledige gelijkheid van de beklemtoonde lettergrepen, bijvoorbeeld voldaan en ontdaan. Deze rijmvorm is niet zo populair door zijn 'saaiheid'.

Assonantie en acconsonant zijn vormen van halfrijm. Combineren van de twee leidt tot volrijm ; volrijm is de meest gebruikte dichtvorm in het Nederlands.

We spreken van zuiver volrijm als aan de volgende vier voorwaarden is voldaan:
- gelijkheid van de klinkers in de laatste beklemtoonde lettergreep
- gelijkheid van alle klanken volgend op de laatste beklemtoonde lettergreep
- verschil in de medeklinkers voorafgaand aan de laatste beklemtoonde lettergreep
- vergelijkbare klemtoonstructuur
(Sinterklaas en pieterbaas voldoet aan de vier voorwaarden van volrijm)

We spreken van mannelijk rijm als de laatste beklemtoonde lettergreep tevens de laatste lettergreep van het woord is (drank en stank), van vrouwelijk rijm als er nog een lettergreep volgt na de laatste beklemtoonde lettergreep (drinken en klinken) en van onzijdig rijm als er nog twee onbeklemtoonde lettergrepen volgen (treuzelen en peuzelen).

Wanneer samengestelde woorden worden gebruikt, waarbij de klemtoon op het eerste woord valt, spreken we van schrikkelrijm (bijvoorbeeld: slagader / dader). Deze rijm combinatie is dan ook niet correct. Schrikkelwoorden rijmen onderling wel vaak, met name als de eerste woorden ook op elkaar lijken; dan is er sprake van dubbelrijm (bijvoorbeeld: meedragen en veewagen).

Overige niet correcte rijmvormen die men nog wel eens tegen komt zijn: bastaardrijm (fair en ster), schijnrijm (poes en roest), oogrijm (zij staat er, en drinkt water). Verder wordt er nog wel eens aan 'rijmkracht' ingeleverd door gebruik van rijmwoorden die te veel overeenstemmen in betekenis zoals olijk/vrolijk en weifelen/twijfelen; men spreekt dan van slap volrijm.



2. Metrum

Om een gedicht goed te laten klinken, wordt er vaak gebruik gemaakt van metrum: de cadans die onstaat door regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen. Zo'n combinatie van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen heet een versvoet. (we zullen hieronder beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen aangeven met de symbolen + en - respectievelijk) De meest voorkomende meterische patronen zijn:

jambe +- +- +- +-
trochee -+ -+ -+ -+
dactylus -++ -++ -++ -++
amfibrachys +-+ +-+ +-+ +-+
anapest ++- ++- ++- ++-

De jambe is een soepel metrum dat veel variatie en grote regellengte toelaat. De trochee laat minder variatie toe, maar maakt een snellere indruk. Versregels die in driedelig metrum zijn geschreven (zoals dactylus, amfibrachys en anapest) hebben vaak een hoger tempo en de cadans is duidelijker hoorbaar dan bij de tweedelige versvoeten.



3. Rijmschema's

Als rijmregels aaneen worden geregen tot coupletten en gedichten, wordt er meestal gebruik gemaakt van een rijmschema. Zo'n rijmschema bepaald het dichtpatroon waarin regels elkaar opvolgen. Veel voorkomende rijmschema's zijn:

gepaard rijm: AABBCC..
gekruist rijm: ABAB..
omarmend rijm: ABBA..
gebroken rijm: ABCB..
verspringend rijm: ABCABC..
slagrijm: AAA..

Een van de bekendste rijmschema's is het AABBA schema van de limmerick:

A: twee nonnen uit Monte Video
A: Die ruilden hun Alfa Romeo
B: Laatst in voor een Daf
B: en rijden nu maf
A: als promotie-team voor de EO



4. Versvormen

Men kan de verschillende rijmschema's, maatsoorten, regellengtes en versformaten op vele manieren combineren. In de loop van de eeuwen zijn echter een aantal vaste combinaties of versvormen terug te vinden. Hier volgt een korte opsomming:

Distichon Een tweeregelig gedicht met rijmschema AA

Terza rima Gedicht met drieregelige coupletten, verbonden door middel van schakelrijm: ABA BCB CDC. Het metrum is jambisch met vijf versvoeten per regel.

Kwatrijn Een gedicht betaand uit coupletten van vier regels. Wanneer het gebruikte rijmschema AABA is, spreekt men van het Perzische kwatrijn.

Kwintijn Een gedicht bestaand uit vijf regels.

Limmerick Een populaire vijfregelige versvorm van het type AABBA. De eisen aan een goed lopende limmerick zijn nogal hoog: de rijm dient zuiver te zijn, qua inhoud dient de laatste zin verrassend te zijn of een clou te bevatten en het metrum van een limmerick let nogal nauw:

(+)(+)- ++- ++- (+)(+)
(+)(+)- ++- ++- (+)(+)
(+)(+)- ++- -(+)(+)
(+)(+)- ++- -(+)(+)
(+)(+)- ++- ++- (+)(+)

De lettergrepen tussen haakjes zijn facultatief. Meestal heeft de limmerick een humoristische of schuine inhoud (sex in alle soorten is een zeer populair onderwerp).

Rondeel Een versvorm waarbij bepaalde versregels diverse malen worden herhaald. Meestal bestaan ze uit vier- of vijfvoetige jamben. Varianten zijn het triolet, het rondelet en de rondeau.

Sonnet Een veertienregelige dichtvorm, bestaand uit twee kwatrijnen (samen het octaaf) gevolgd door twee terzetten (samen het sextet). Het metrum is tweedelig (meestal jambe) en de versregels kunnen drie tot zeven versvoeten tellen. Tussen het octaaf en het sextet hoor een wending of volta te zitten. Een goed sonnet is zeer klankrijk (waaraan het zijn naam te danken heeft).


Onafhankelijk van de versvorm bevatten sommige gedichten een Acrostichon. Dit houdt in dat de beginletters van de versregels samen een woord of een naam vormen.

[tacidvs]

ratsja schreef:
Sonnet Een veertienregelige dichtvorm, bestaand uit twee kwatrijnen (samen het octaaf) gevolgd door twee terzetten (samen het sextet). Het metrum is tweedelig (meestal jambe) en de versregels kunnen drie tot zeven versvoeten tellen. Tussen het octaaf en het sextet hoor een wending of volta te zitten. Een goed sonnet is zeer klankrijk (waaraan het zijn naam te danken heeft).

Ik zou het Shakespeariaanse -of Shakespeare-sonnet, zoals ie in het woordenboek staat- sonnet toe willen voegen: Drie kwatrijnen en twee slotregels, de wending zit in die laatste twee regels. Oorspronkelijke notatie was dacht ik eerst twaalf regels, regel open, laatste twee.

[~unnamed~]

dichten is gewoon het onbekende maar tog bekende in jezelf zoeke

[Genesis]

ratsja schreef:
DICHTEN IN HET KORT

2. Metrum

Om een gedicht goed te laten klinken, wordt er vaak gebruik gemaakt van metrum: de cadans die onstaat door regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen. Zo'n combinatie van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen heet een versvoet. (we zullen hieronder beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen aangeven met de symbolen + en - respectievelijk) De meest voorkomende meterische patronen zijn:

jambe +- +- +- +-
trochee -+ -+ -+ -+
dactylus -++ -++ -++ -++
amfibrachys +-+ +-+ +-+ +-+
anapest ++- ++- ++- ++-

De jambe is een soepel metrum dat veel variatie en grote regellengte toelaat. De trochee laat minder variatie toe, maar maakt een snellere indruk. Versregels die in driedelig metrum zijn geschreven (zoals dactylus, amfibrachys en anapest) hebben vaak een hoger tempo en de cadans is duidelijker hoorbaar dan bij de tweedelige versvoeten.

kan iemand mij even een voorbeeld geven van een metrum van een gedicht?? volgens mij snap ik dit verhaal niet zo vreselijk goed..

Genesis

[Anne]

Genesis schreef:


kan iemand mij even een voorbeeld geven van een metrum van een gedicht?? volgens mij snap ik dit verhaal niet zo vreselijk goed..

Een voorbeeld? Ehm... nou, stel dat jij een gedicht voor leest, dan doe je dat in een bepaald ritme. Sommige lettergrepen spreek je kort (+) uit en sommige lang (-). Als je het over metrum hebt, heb je het dus over de manier waarop je een gedicht voorleest. Je hebt, zoals meneer ratsja al schreef, verschillende metra, maar daar hoef je je natuurlijk niet altijd aan te houden. Soms is het alleen wel handig.
Snapt ge?

[darkmark666]

Internationalist schreef:
Een dwarse poëet uit Almere,
wiens verzen men niet kon scanderen,
kreeg felle kritiek,
maar hij zei laconiek:
'Ze beseffen niet, dat ik zoveel lettergrepen nodig heb om in de laatste versregel een verrassende wending te formuleren.'

die is toch masterlijk hey!!
zelf bedacht?

[AlopiA]

ik weet dat het niet echt over gedichten in het speciaal gaat, maar ik heb me aangemeld voor een cursus freestyle write, je krijgt dan elke dag een woord, opmerking of zin en daar moet je dan een gedicht of verhaal mee maken, je kunt je aanmelden op www.ilse.nl, en dan zoeken op gedichten, op de eerste pagina zoekresultaten moet je dan de een-na-onderste hebben, op die site moet je dan op de regel gratis schrijfinspiratie klikken, daar kun je je aanmelden,

nadeel: je krijgt 30 mailtjes per dag van mensen die hun verhaal opsturen

[Crenope]

Hallo

Gepaard rijm
ABAB

Slag rijm
AABB

OMarmd rijm
ABBA

[alpha]

ga naar www.doemaardichtmaar.nl
Zie hier goede gedichten van becoming-famous-dichters-en-dichteressen. Ik heb er ook in gestaan, in jaargang 2000-2001 Onder de naam Berniek Wittendorp (mijn echte naam, vandaar.) Ook het festival is cool! Tenminste toen ik er was...

Gebroken rijm: ABCA
Voorbeeld Metrum-Trocheevorm:
Tegenwoordigheid van geest
en realisme in 't kwadraat
vieren onverstoorbaar feest
in een opgebroken straat

(jules deelers)

Beeldspraak:
Vergelijking met als
Vergelijking zonder als
Metafoor= alleen het beeld wordt genoemd
personificatie=menselijke eigenschappen toewijzen aan iets levenloos
synesthesie=zintuigen die niet bij elkaar horen samenvoegen

[Just Johan]

Wat moet je met Haiku? kun je er iets leuks in zien of... ik heb geen idee wat ik ermee moet. please explain

gegroet,

Johan