hbo theologie

[kliwie]

ik zat erover te denken om naast de opleiding SPH, een deeltijdopleiding theologie te doen. Dat hebben ze dus op hbo niveau en dat zit ook in die stad, dat gaat vanuit de NHL, maar wordt ook in enschede aangeboden. Maar ik vroeg me af of daar niet ontzettend de nadruk wordt gelegd op het christendom. Of is dat bij alle studies theologie in nederland zo?

ik denk dat alle godsdiensten aan bod zullen komen, maar misschien wel vooral het christendom ja, dat is ook wat we veel tegenkomen in onze geschiedenis etc etc

Jaargang 27 nr.20

Aantal priesterstudenten gelijk, HBO-theologie in de lift

door dr. José Sanders, KASKI-onderzoeker

In Nederland studeren bijna 1.300 mensen aan een katholieke theologische opleiding. Dat aantal ligt op hetzelfde niveau als vijf jaar geleden en een kwart lager dan tien jaar geleden. De daling is echter niet gelijk verdeeld over de verschillende soorten opleidingen. Het aantal priesterstudenten aan de seminaries blijft op peil, terwijl dat aan de convicten is gedaald. Theologische wetenschappelijke opleidingen trekken vooral studenten in de vrije studierichtingen en in de deeltijdopleidingen; het klassiek doctoraal theologie trekt steeds minder studenten. De theologische deeltijdopleidingen aan het HBO floreren echter weer wel.

Het blijken met name wat oudere studenten die kiezen voor zo'n HBO-deeltijdopleiding. Het aandeel vrouwelijke theologiestudenten is gestegen naar 60%. Het sociaal-wetenschappelijk onderzoeksbureau KASKI verzamelde de gegevens.

Opleidingsstatistiek

Iedere twee jaar verzorgt het KASKI een opleidingsstatistiek van de aantallen studenten van alle rooms-katholieke theologische opleidingen. Onlangs publiceerde het KASKI de gegevens over het afgelopen studiejaar. Op basis van de opeenvolgende opleidingsstatistieken kunnen ontwikkelingen in de aantallen theologie-studenten in kaart worden gebracht. In totaal studeerden in het studiejaar 1998-1999 1.285 mensen aan een theologische opleiding, tegen 1.279 twee jaar eerder. Ruim tien jaar geleden in het studiejaar 1986-1987 waren dat er nog 1.691, dat betekent een teruggang met een kwart.

Priesteropleidingen

De bisdommen hebben voor de priesteropleiding ofwel een seminarie, ofwel een convict. De priesterstudenten van de convicten volgen hun opleiding geheel of grotendeels aan één van de katholieke theologische universiteiten. Nederland kent vier instituten die de priesteropleiding geheel zélf verzorgen. Het gaat om de groot-seminaries Rolduc (bisdom Roermond) en Willibrordhuis (bisdom Haarlem), het Sint Janscentrum (bisdom Den Bosch), en de priesteropleiding Bovendonk, een parttime opleiding voor late roepingen (gelegen in het bisdom Breda, maar open voor studenten uit alle bisdommen). Momenteel tellen de vier seminaries in totaal 126 studenten. De grootste daling is op het seminarie Bovendonk. Het Willibrordhuis is een seminarie geworden in plaats van een convict; daar nam het aantal seminaristen in de afgelopen twee jaar toe. Hierdoor ook ligt het totale aantal eerstejaars priesterstudenten in het studiejaar 1998/1999 met 22 op het peil van begin jaren negentig. Ongeveer de helft van de priesterstudenten aan seminaries is jonger dan 30 jaar, behalve op Bovendonk waar de meeste studenten ouder dan 30 zijn.

Convicten

Nederland kende tot voor kort vier convicten: het Ariënskonvikt (aartsbisdom Utrecht), Vronesteyn (bisdom Rotterdam), Maria ter Engelen (bisdom Breda) en het Willibrordhuis (bisdom Haarlem). Mede doordat het Willibrordhuis nu een seminarie is geworden, daalde het totale aantal priesterstudenten van de convicten in de laatste jaren. Het aantal eerstejaarsstudenten ligt de laatste jaren rond de 10.

Diakenopleidingen

Voor het bezoldigd diaconaat is een volledige theologische opleiding vereist. Voor het onbezoldigd diaconaat zijn er bisdommen met een deeltijdopleiding die qua niveau vergelijkbaar is met de vierjarige HBO-deeltijdopleiding tweedegraads. Deze diakenopleidingen worden aangeboden in het aartsbisdom Utrecht en de bisdommen Roermond, 's-Hertogenbosch en Rotterdam, waarvan het laatste momenteel geen studenten heeft. De overige drie telden in het studiejaar 1998-1999 in totaal 47 studenten, dat is 10 minder dan vijf jaar geleden. Van de studenten is tweederde ouder dan 45 jaar.

Universitaire opleidingen

Nederland heeft drie wetenschappelijke opleidingen theologie: de Katholieke Theologische Universiteit te Utrecht (KTU), de Faculteit der Godgeleerdheid van de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN) en de Theologische Faculteit Tilburg (TFT). Het aantal studerenden aan wetenschappelijke theologie-opleidingen is in het afgelopen decennium van circa 1.150 in de jaren 1986-1987 naar ruim 700 op dit moment teruggelopen, een teruggang met een derde. Het jaarlijks aantal afgestudeerden daalde in deze periode eveneens met een derde van circa 75 naar ongeveer 50. De teruggang is ongelijk verdeeld over de drie opleidingen: aan de KUN daalde het aantal theologiestudenten sterker dan aan de KTU , terwijl het aantal studenten aan de TFT op hetzelfde niveau bleef. Het aandeel deeltijdstudenten theologie ligt aan deze laatste instelling met 80% aanzienlijk hoger dan aan de KTU met circa 50% deeltijdstudenten. Aan de KUN wordt religiestudies in deeltijd aangeboden, voor de klassieke opleiding theologie geldt dit vanaf het komend studiejaar 2000-2001. Naar de aard van de opleiding kan onderscheid gemaakt worden tussen de zesjarige, klassieke theologieopleiding en de vrije studierichting theologie of religiestudies die daarvan afwijkt. Het aantal studenten dat kiest voor het klassiek doctoraal neemt absoluut en relatief gezien af. In het studiejaar 1986-1987 waren er 1.150 theologiestudenten, van wie 20% een vrije studierichting volgde. Ruim tien jaar later in 1998-1999 bedroeg het totale aantal theologiestudenten 710, van wie 60% een vrije studierichting volgde. De absolute aantallen studenten die een vrije studierichting of religiestudies volgen verdubbelden in het afgelopen decennium, terwijl het absolute aantal studenten voor het klassiek doctoraal met tweederde afnam. Het aandeel vrouwen onder afgestudeerden van wetenschappelijke theologieopleidingen is in dezelfde periode gestegen van 40% naar 50%. Thans is bijna 60% van alle wetenschappelijke theologiestudenten vrouw; van de in totaal 154 eerstejaars studenten op 1 december 1998 was ruim de helft vrouw

HBO theologie

De katholieke theologische HBO-opleidingen zijn geïntegreerd in de Fontys Hogescholen met lesplaatsen te Tilburg, Heerlen, Amsterdam en Hengelo. Het doel van de verschillende opleidingen is de cursisten op te leiden tot het beroep van docent levensbeschouwing/godsdienst. De opleiding stelt hen daarnaast in staat een deskundige, levensbeschouwelijke bijdrage te leveren aan het maatschappelijk werk, de gezondheidszorg, buurt- en opbouwwerk, jeugd-, jongeren-, en vormingswerk, journalistiek of aan het pastoraat. Het aantal theologiestudenten aan het HBO stijgt. In het studiejaar 1998/1999 nam het totaal aantal studenten ten opzichte van twee jaar daarvoor toe met 23%, van 364 tot 449. In 1998 studeerden in totaal 65 studenten af, bijna twee maal het aantal afgestudeerden van twee jaar eerder.

Deeltijd

DNegen van de tien theologiestudenten in het HBO volgen een deeltijdopleiding. Meer dan 80% van de HBO-studenten is ouder dan 30 jaar. Dit hangt samen met het hoge aandeel deeltijdstudenten. Het aandeel van de eerstegraads opleiding is de laatste twee jaar gestegen van 12% naar 19%. Vier van de vijf studenten aan de Fontys Hogescholen volgen een tweedegraads opleiding. Bijna 60% van alle theologie-studenten aan het HBO is vrouw.