Seneca

[happiegirl]

haloo, heeft er iemand de vertaling van Seneca: de ira hoofdstuk 1 voor mij?

[Sanctus]

Je hebt me gevraagd te schrijven, Novatus, over de vraag hoe men toorn moet bedaren. Het lijkt me niet onterecht dat je juist deze emotie vreest, de afschuwelijkste en onstuimigste van allemaal. Andere emoties hebben nog iets vredigst en bedaards maar deze is één en al woeste energie, ze bestaat uit een golf van wrok. Wapens wil ze zien en bloed en executies! Ze raast en tiert en heeft daarin niets van een mens. Ze vergeet zichzelf zolang het een ander maar schaadt en stort zich op haar eigen wapens, begerig naar wraak, al wordt het de ondergang van de wreker.

Sommige wijzen hebben toorn dan ook ‘een vlaag van waanzin’ genoemd: er is hetzelfde gebrek aan zelfbeheersing, even weinig aandacht voor fatsoen, even weinig respect voor relaties. Toorn blijft koppig geconcentreerd op het eenmaal gestelde doel, is niet vatbaar voor rede of raad, windt zich op over onbenulligheden, is niet in staat om te onderscheiden wat billijk en waar is. Ze heeft veel weg van een instortend gebouw: het valt te pletter op waar het eerst boven hing.

Mensen in de greep van toorn zijn niet gezond, dat besef je als ze naar hun uiterlijk kijkt. Zoals je onmiskenbare tekens van waanzin hebt - een wilde, aggressieve kop, neerslachtig fronsen, een verbeten gezicht, een onrustige pas en getrommel met de vingers, verschieten van kleur en versneld en heftig ademhalen -, zo zijn de tekens van toorn dezelfde: flitsende en rollende ogen, het gezicht helemaal rood aangelopen (bloed bruist op uit het diepst van het hart), trillende lippen, tandengeknars, haren die recht overeind staan, zwaar en piepend ademhalen, het geluid van knakkende vingers, gesteun en gekreun, uitbarsten in ongearticuleerd gepraat, voortdurend in de handen klappen en met de voeten op de grond stampen. Heel het lichaam is in rep en roer, ‘er dreigt een grote storm van toorn’: het is weerzinwekkend en afstotend, die aanblik van vervorming en opgeblazenheid - je weet niet of die ondeugd nu meer verfoeilijk is of lelijk.

Andere ondeugden kan men verbergen en diep vanbinnen voeden; toorn stelt zichzelf tentoon, treedt zichtbaar naar buiten. En hoe groter hij is, des te duidelijker breekt hij uit. Zie je niet hoe bij alle dieren meteen voortekens verschijnen als ze klaarstaan om kwaad te doen? Heel hun lijf schudt de normale bedaarde houding af en onderstreept hun eigenlijke wildheid. Everzwijnen krijgen schuim op de bek en wetten en slijpen hun tanden, stieren storen hun hoorns in de lucht en schrapen zand weg met de poten, leeuwen brullen, geïrriteerde slangen krijgen een opgeblazen nek, dolle honden zien er vreselijk uit. Geen dier zo verschrikkelijk en zo gevaarlijk van nature, dat het niet extra wild wordt zodra het door toorn wordt bevangen.

Ja, ik weet het wel, ook andere emoties laten zich nauwelijks verbergen. Lust en angst en overmoed geven signalen af en zijn op voorhand herkenbaar, en geen enkele heftige aandoening treedt in zonder veranderingen in het gezicht. Wat is dan het verschil? Andere emoties worden zichtbaar, toorn knalt[1] eruit.

En kijk verder eens naar de effecten van toorn en de schade die ervan komt: geen gesel is het mensdom zo duur komen te staan. Je ziet moord en doodslag, vergiftiging, keihard terugslaande criminelen, steden getroffen door rampen, hele volkeren die ten onder gaan, leiders openbaar verkocht als slaven, huizen in brand gestoken, en vlammen die niet stoppen bij de stadsgrens maar enorme gebieden die oplichten door vijandelijk vuur.

Bezie de roemrijkste steden, de fundamenten nog nauwelijks herkenbaar: toorn heeft ze met de grond gelijk gemaakt. Bezie de woestenijen waar vele mijlen geen bewoner meer te bekennen is: toorn heeft ze ontvolkt. Bezie al die aanvoerders die te boek staan als voorbeelden van een slecht lot: door toorn is de een in zijn eigen bed doodgestoken, de ander neergeslagen tijdens plechtige rituelen, nog een ander aan stukken gescheurd in een juridische setting, midden in de drukte van het forum. Door toorn moest de een zijn bloed vergieten doordat zijn zoon hem vermoordde, de ander zijn koningshals laten openen door slavenhand, weer een ander zijn ledematen strekken op het kruis.

En dan spreek ik nog alleen van individuele kwellingen. Wat als je de afzonderlijke slachtoffers van toorn even terzijde laat? Kijk eens naar samenscholingen verpletterd met het zwaard, massa’s afgeslacht door horden soldaten, hele volkeren veroordeeld tot genocide <...>

[Sanctus]

Heb je wel gezocht, lieverd?

[happiegirl]

Ja, dat stuk heb ik ook gevonden maar mijn tekst ziet er heel anders uit...die Novatus komt er bij mij niet in voor...het stukje dat ik moet vertalen is Seneca, De ira 1 18,2-6

[Sanctus]

Je verwart hoofdstuk 1 met boek 1. Je bedoelt waarschijnlijk hoofdstuk 18 van boek 1.

Edit: link werkt niet. Zie www.thelatinlibrary.com, dan Seneca Minor, Liber 1 v.d. De Ira, H 18.

[happiegirl]

Dat stuk van Latin Library wijkt af van de tekst die ik heb gekregen...er zit dus niks anders op dan het zelf te maken
maarja iig bedankt voor het zoeken

[Sanctus]

Np.