links, stijltypen, enz. kortom: alles over gedichten. (2)

Op verzoek, omdat in de oude topic (links, stijltypen, enz. kortom: alles over gedichten.) een aantal dingen intussen meerdere keren genoemd staan en mensen het nooit zo fijn vinden om hun post gedelete te zien worden, hier een nieuwe topic over links, stijltypen, enz. kortom alles over gedichten.

Lees voordat je post de topic even door en post geen dingen die er al in staan (tenzij je denkt dat het een zeer nuttige aanvulling op een eerdere post is), dat maakt het alleen maar onduidelijk.

Je mag natuurlijk ook links plaatsen met goede gedichtensites met uitleg over gedichten oid.

Spam wordt verwijderd, evenals nutteloze opmerkingen.

Volrijm: Van de rijmende woorden klinken de beklemtoonde klinker en de daarop volgende medeklinkers hetzelfde, bijvoorbeeld: wateren-klateren, hart-start
Halfrijm: De bekendste vorm van halfrijm is assonantie (bv. bloem-goed, slecht-plek). Ook allitaratie komt veel voor (vb. Leentje leerde Lotje lopen langs de lange Lindenlaan.), ook in uitdrukkingen en gezegden hoor je dit wel eens (kant en klaar). Van Rijk rijm is er sprake als de rijmwoorden gelijk (hart-hart) of gelijkluidend (hart-hard) zijn. Deze vorm wordt vooral gebruikt als de dichter monotonie of herhaling uit wil drukken.

Naast de vorm van het rijm kan je ook kijken naar de plaats van het rijm.
Het bekendst is hierbij het eindrijm: de laatste woorden van de versregels rijmen op elkaar.
Veel voorkomende rijmschema's zijn het gekruiste rijm->ababcdcd<- (denk aan Sinterklaasgedichtjes), het gepaard rijm ->aabbccdd<- en het omarmend rijm ->abbacddc<-
(De woorden/zinnen die op elkaar rijmen hebben dezelfde letter.)


In Japan heb je meerdere dichtvormen. 3 ervan:

Tanka
De tanka of kort lied is een gedicht van 5 regels die zijn verdeeld in 5-7-5-7-7 lettergrepen in een boven- en onderstrofe.
De onderstrofe heeft vaak net als een sonnet een andere toon, een soortomslag.
Het gaat bijna altijd om een diep gevoel opgeroepen door een natuurbeeld

Haiku
De haiku (vaak als haikoe geschreven) is soms ook de bovenstrofe van de tanka. Alleen gelden voor een goede haiku meer regels. De vorm van de haiku: 3 regels verdeeld in 5-7-5 lettergrepen. Het gaat altijd om een natuurobservatie waarbij moet worden meegegeven dat die observatie puur moet zijn, dus zonder dat de dichter zichzelf of zijn eigen waarden daarin mee geeft. Het gaat om de wereld. Niet om hoe de dichter die beleeft.
Daarnaast bevat de haiku volgens de japanse regels altijd een kigo (een seizoenwoord). In japan zijn dat 5 seizoenen omdat daar nieuwjaar en nieuwjaarsochtend als aparte seizoenen word gezien.
Seizoenwoorden kunnen bloesem zijn (voor lente), sneeuw (voor winter) enz. Feit is wel dat men rekening zal moeten houden met het land van herkomst vande haiku. Soms herkennen we een seizoenwoord niet omdat bij een bepaald dier zich alleen daar laat zien (in de lente bijvoorbeeld). De Nederlandse haiku wijkt regelmatig van al deze strakke regels. Als de vorm klopt en het gaat over de natuur is het al snel een haiku.

Senryu
De vorm van de Senryu is gelijk aan die van de haiku, maar beslaat alles wat de haiku overslaat. De senryu word wel vergeleken met de limerick en word vaak in kroegen geschreven wanneer men elkaar op de hak neemt. Hierbij speelt dus de mens en zijn doen en laten een grote rol.[/quote]


Links
http://home.zonnet.nl/haikusite/

DICHTEN IN HET KORT

1. Rijmsoorten
2. Metrum
3. Rijmschema's en versvormen
4. Versvormen


1. Rijmsoorten

In het algemeen kunnen we rijm defineren als een opvallende overeenkomst in klank tussen twee woorden. Afhankelijk van de 'grootte' van de overeenkomst spreken we van heel, half of dubbel rijm. We kunnen de volgende rijmsoorten onderscheiden:

Assonantie. Ook wel klinkerrijm genoemd. In deze vorm bevatten de rijmwoorden identieke klinker, bijvoorbeeld drank en ramp. Assonantie wordt vaak gebruikt om de 'sfeer te versterken', aangezien de klanken van klinkers een bepaalde 'gevoelswaarde' met zich mee kunnen dragen.

Alliteratie. Ook wel stafrijm of beginrijm genoemd. Bij dit rijmtype berust de overeenkomst op de eerste letter(s), bijvoorbeeld 'de dronke drugsdealer'. Alliteratie wordt vaak gebruikt om een rijmzin 'lekker te laten rollen' (het sluwe slaafje sloeg de slome slager); alliteratie is veel voorkomend in (reclame)slogans (Heerlijk Helder Heineken)

Acconsonantie. Bij deze vorm berust de rijm op de slotmedeklinkers van lettergrepen, bijvoorbeeld wand en hond. Deze rijmvorm wordt in de Nederlandse poezie niet zoveel gebruikt.

Pararijm. Dit rijmtype is een combinatie van alliteratie en acconsonantie, bijvoorbeeld rook en raak. Net als acconsonantie is pararijm vrij zeldzaam in onze taal.

Rijk rijm. Deze rijmvorm is gebaseerd op volledige gelijkheid van de beklemtoonde lettergrepen, bijvoorbeeld voldaan en ontdaan. Deze rijmvorm is niet zo populair door zijn 'saaiheid'.

Assonantie en acconsonant zijn vormen van halfrijm. Combineren van de twee leidt tot volrijm ; volrijm is de meest gebruikte dichtvorm in het Nederlands.

We spreken van zuiver volrijm als aan de volgende vier voorwaarden is voldaan:
- gelijkheid van de klinkers in de laatste beklemtoonde lettergreep
- gelijkheid van alle klanken volgend op de laatste beklemtoonde lettergreep
- verschil in de medeklinkers voorafgaand aan de laatste beklemtoonde lettergreep
- vergelijkbare klemtoonstructuur
(Sinterklaas en pieterbaas voldoet aan de vier voorwaarden van volrijm)

We spreken van mannelijk rijm als de laatste beklemtoonde lettergreep tevens de laatste lettergreep van het woord is (drank en stank), van vrouwelijk rijm als er nog een lettergreep volgt na de laatste beklemtoonde lettergreep (drinken en klinken) en van onzijdig rijm als er nog twee onbeklemtoonde lettergrepen volgen (treuzelen en peuzelen).

Wanneer samengestelde woorden worden gebruikt, waarbij de klemtoon op het eerste woord valt, spreken we van schrikkelrijm (bijvoorbeeld: slagader / dader). Deze rijm combinatie is dan ook niet correct. Schrikkelwoorden rijmen onderling wel vaak, met name als de eerste woorden ook op elkaar lijken; dan is er sprake van dubbelrijm (bijvoorbeeld: meedragen en veewagen).

Overige niet correcte rijmvormen die men nog wel eens tegen komt zijn: bastaardrijm (fair en ster), schijnrijm (poes en roest), oogrijm (zij staat er, en drinkt water). Verder wordt er nog wel eens aan 'rijmkracht' ingeleverd door gebruik van rijmwoorden die te veel overeenstemmen in betekenis zoals olijk/vrolijk en weifelen/twijfelen; men spreekt dan van slap volrijm.


2. Metrum

Om een gedicht goed te laten klinken, wordt er vaak gebruik gemaakt van metrum: de cadans die onstaat door regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen. Zo'n combinatie van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen heet een versvoet. (we zullen hieronder beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen aangeven met de symbolen + en - respectievelijk) De meest voorkomende meterische patronen zijn:

jambe +- +- +- +-
trochee -+ -+ -+ -+
dactylus +-- +-- +-- +--
amfibrachys +-+ +-+ +-+ +-+
anapest --+ --+ --+ --+

De jambe is een soepel metrum dat veel variatie en grote regellengte toelaat. De trochee laat minder variatie toe, maar maakt een snellere indruk. Versregels die in driedelig metrum zijn geschreven (zoals dactylus, amfibrachys en anapest) hebben vaak een hoger tempo en de cadans is duidelijker hoorbaar dan bij de tweedelige versvoeten.


3. Rijmschema's

Als rijmregels aaneen worden geregen tot coupletten en gedichten, wordt er meestal gebruik gemaakt van een rijmschema. Zo'n rijmschema bepaald het dichtpatroon waarin regels elkaar opvolgen. Veel voorkomende rijmschema's zijn:

gepaard rijm: AABBCC..
gekruist rijm: ABAB..
omarmend rijm: ABBA..
gebroken rijm: ABCB..
verspringend rijm: ABCABC..
slagrijm: AAA..

Een van de bekendste rijmschema's is het AABBA schema van de limmerick:

A: twee nonnen uit Monte Video
A: Die ruilden hun Alfa Romeo
B: Laatst in voor een Daf
B: en rijden nu maf
A: als promotie-team voor de EO


4. Versvormen

Men kan de verschillende rijmschema's, maatsoorten, regellengtes en versformaten op vele manieren combineren. In de loop van de eeuwen zijn echter een aantal vaste combinaties of versvormen terug te vinden. Hier volgt een korte opsomming:

Distichon Een tweeregelig gedicht met rijmschema AA

Terza rima Gedicht met drieregelige coupletten, verbonden door middel van schakelrijm: ABA BCB CDC. Het metrum is jambisch met vijf versvoeten per regel.

Kwatrijn Een gedicht betaand uit coupletten van vier regels. Wanneer het gebruikte rijmschema AABA is, spreekt men van het Perzische kwatrijn.

Kwintijn Een gedicht bestaand uit vijf regels.

Limmerick Een populaire vijfregelige versvorm van het type AABBA. De eisen aan een goed lopende limmerick zijn nogal hoog: de rijm dient zuiver te zijn, qua inhoud dient de laatste zin verrassend te zijn of een clou te bevatten en het metrum van een limmerick let nogal nauw:

(+)(+)- ++- ++- (+)(+)
(+)(+)- ++- ++- (+)(+)
(+)(+)- ++- -(+)(+)
(+)(+)- ++- -(+)(+)
(+)(+)- ++- ++- (+)(+)

De lettergrepen tussen haakjes zijn facultatief. Meestal heeft de limmerick een humoristische of schuine inhoud (sex in alle soorten is een zeer populair onderwerp).

Rondeel Een versvorm waarbij bepaalde versregels diverse malen worden herhaald. Meestal bestaan ze uit vier- of vijfvoetige jamben. Varianten zijn het triolet, het rondelet en de rondeau.

Sonnet Een veertienregelige dichtvorm, bestaand uit twee kwatrijnen (samen het octaaf) gevolgd door twee terzetten (samen het sextet). Het metrum is tweedelig (meestal jambe) en de versregels kunnen drie tot zeven versvoeten tellen. Tussen het octaaf en het sextet hoor een wending of volta te zitten. Een goed sonnet is zeer klankrijk (waaraan het zijn naam te danken heeft).

Shakespeariaanse -of Shakespeare-sonnet, zoals ie in het woordenboek staat- sonnet: Drie kwatrijnen en twee slotregels, de wending zit in die laatste twee regels. Oorspronkelijke notatie was dacht ik eerst twaalf regels, regel open, laatste twee.

the Spenserian Stanza
de Spenseriaanse Strofe
De strofe bestaat uit acht regels met in elke regel vijf twee- of driegrepige woorden of woordgroepen (poten), met de klemtoon op de laatste greep van de groep(jamben, jambisch) De negende regel is een alexandrijn, twaalf grepen, jambisch. Na de derde poot van de laatste regel is het de gewoonte een rust in te bouwen, al dan niet aangegeven op de een of andere manier. De negende regel is niet noodzakelijk. Rijmschema is ababbcbcc.


Onafhankelijk van de versvorm bevatten sommige gedichten een Acrostichon. Dit houdt in dat de beginletters van de versregels samen een woord of een naam vormen.

[Frida]

Ik wil ook best een kleine bijdrage leveren:

Dichtvormen :
epos of heldendicht uitvoerig verhalend gedicht over een historisch of mythisch gebeuren met een held als middelpunt. Het voornaamste kenmerk is de monumentaliteit, die bepaald wordt door de ‘epische geest’ en de ritmische gebondenheid door het vers. Naast de avonturen van de held treft men er tal van nevenfiguren en ingelaste episoden in aan

idylle (lieflijke, dicherlijke schildering van het landelijke, eenvoudige leven) Kort gedicht waarin een gestileerde en romantiserende beschrijving van taferelen uit het leven van eenvoudige lieden wordt gegeven.( Hoofs)


In de wereld van het schrijven, dichten,.. vindt men verschillende stijlen terug. Deze kunnen dus ook voor komen in ons dichten we zien dat hier dan verschillende aspecten in voorkomen. Een vaak gebruikte is het enjambement (in de poëzie het overlopen van de zin uit de ene versregel in de volgende.)

Bv:
Nevel
Aan den gevel
der lucht niets dan
zee
niets dan die twee
(H. Gorter)

Figuren

figuren, samenvattende benaming voor niet-letterlijke of figuurlijke uitdrukkingen en bijzondere formuleringen, die worden gebruikt om de taaluiting treffender, zwieriger, plastischer of ritmischer te maken. Men vindt ze vooral in de taal van redenaars en dichters, maar ook wel daarbuiten.De bijzondere formuleringen, die in wezen een bijzondere wijze van taalgebruik zijn, zijn te onderscheiden in:

a. grammatische figuren, die een afwijkende zinsvorm hebben

b. retorische woordfiguren die in een woord uitgedrukt worden

c. retorische zinfiguren die in een woordgroep of zin uitgedrukt worden

Alle stijfiguren berusten op afwijkingen van normaal taalgebruik; zijn deze afwijkingen niet opzettelijk aangebracht of functioneren zij niet, dan spreekt men van stijlfouten. Tot de meest voorkomende daarvan behoren: de contaminatie (foutieve samentrekking), incongruentie (bijv. een onderwerp in het enkelvoud, een werkwoord in het meervoud) en foutieve inversie (zgn. tante Betje), bijv. je brief ontvangen en haast ik mij te antwoorden.

[Yellow Angel]

hmm ook iets over klankrijm en schrijfrijm?

klankrijm is rijm in de klank en uitspraak, maar niet in het schrijft

schrijfrijm is rijm in het schrift maar niet in de klank

beetje laat voor voorbeelden vrees ik

[a new noise]

www.rhymezone.com !

[GoodforNothing]

Om ook maar bij te dragen De Nederlandse Gedichten Site!!

http://www.gedicht.cjb.net


ik heb hier ook een paar gedichten van mezelf ingestuurd!

[tacidvs]

De fraas "alles over gedichten" gaat ruimer geïnterpreteerd worden. Verzoek tot opname in de hoofdtekst van:


the Spenserian Stanza
de Spenseriaanse Strofe

De strofe bestaat uit acht regels met in elke regel vijf twee- of driegrepige woorden of woordgroepen (poten), met de klemtoon op de laatste greep van de groep(jamben, jambisch) De negende regel is een alexandrijn, twaalf grepen, jambisch. Na de derde poot van de laatste regel is het de gewoonte een rust in te bouwen, al dan niet aangegeven op de een of andere manier. De negende regel is niet noodzakelijk. Rijmschema is ababbcbcc.

[Ringmaster]

Misschien zou bronvermelding niet gek zijn, aangezien dit niet zomaar uit het blote hoofd opgetrommeld kan worden.

Anders is het p-l-a-g-i-a-a-t en dan zal ik jullie allemaal STUK VOOR STUK moeten aanklagen wegens diefstal met voorbedachte en zeer verdachte rade.

[coecie]

www.rijmwoordenboek.nl

[Anne]

Lang geleden dat iemand hier iets heeft geschreven, maar ik 'heropen' dit topic weer.

Dinsdag kreeg ik hoorcollege over de gedichten van Jacques Perk en de beroemde inleiding die Willem Kloos bij deze gedichen schreef. In deze inleiding zegt hij een aantal leuke dingen over poëzie in het algemeen, die ik jullie niet wil onthouden. Het gaat dan wel niet over stijl en ik geef ook geen link, maar ik vond het toch leuk om het hierbij te zetten.

Bij deze.

“Poëzie is dien volleren, dieperen gemoedstoestand, welks aanleiding in alles gevonden kan worden, en die zijn uiting zoekt in lijnen, kleuren en tonen.”

“Poëzie is een gave van weinigen voor weinigen.”

“Poetry is imaginative passion (Leigh Hunt, 19e eeuwse Engelse dichter). De dichter moet het leven der wereld en de wereld van zijn gedachten in de vormen van een vaste plastiek gieten, het wisselende spel van de ziel verheffen en verlichten door de eindeloze wisselingen der verschijnselen daarbuiten.”

“Poëzie is de aller-individueelste expressie van de aller-individueelste emotie.”

“Het gedicht is een blauwdruk van het innerlijk.”

[alpha]

Ik vind toch dat deze link niet mag ontbreken: Doe Maar Dicht Maar, aangezien het grootste deel hier jongeren zijn.
Geweldig om aan mee te doen, heb ik ook twee jaar geleden gedaan en hoorde bij de beste 100! Echt niet te geloven, was mijn eerste echte gedicht die gewonnen had. Dus zeker een aanrader om even te gaan kijken of om mee te doen!

Schrijf jij gedichten en ben je tussen de twaalf en achttien jaar en/of zit je op het vmbo/mavo/havo/vwo?
Doe dan mee aan de dichtwedstrijd van Doe Maar Dicht Maar! Wie weet komt jouw gedicht dan in de dichtbundel Doe Maar Dicht Maar 2004.
Of misschien wordt jouw gedicht door de jury uitgeroepen tot een van de tien mooiste gedichten en draag je je gedicht voor tijdens het feestelijke Doe Maar Dicht Maar poëziefestival op 17 april 2004 in de Oosterpoort te Groningen!

[phensicske]

www.gedichten-freaks.nl

Ik heb er enkele staan, maar héél veel reactie moet je niet verwachten. Het is wel héél interessant om andermans gedichten te kunnen lezen. Je leert er enorm uit.

[Not for Sale]

Beeldspraak

Beeldspraak is een taalmiddel waarbij iets of iemand (het verbeelde) wordt vergeleken met iets of iemand anders (het beeld); beeldspraak berust altijd op een bepaalde overeenkomst tussen twee zaken: 'Die kerel is als een boom' vergelijking tussen 'kerel' (verbeelde) en 'boom' (beeld); de overeenkomst is dat beide groot zijn.

Metonymia
Bij deze vorm van beeldspraak is geen sprake van een vergelijking en van een overeenkomst; veelal is er wel een bepaalde betrekking tussen het beeld en het verbeelde:

... Wil je nog een kopje? (bedoeld is de inhoud van het kopje)

... Nederland won gisteren met 3-0! (bedoeld is het team van Nederlandse spelers).


Er zijn zes soorten metonymia:
1. Producent i.p.v. product;
2. Deel i.p.v. geheel;
3. Geheel i.p.v. deel;
4. Verpakking i.p.v. inhoud;
5. Plaats van herkomst i.p.v. product;
6. Materiaal i.p.v. voorwerp.

Personificatie
Bijzonder metafoor. Je geeft iets levenloos eigenschappen of karaktertrekken van een levend wezen.

... Zij lijken op elkaar als twee druppels water.

... Die mening is zo oud als de weg naar Rome.



Metafoor
Je geeft iets rechtstreeks de naam van iets anders, omdat er overeenkomst is. In de zin staat nu alleen het beeld.

... De beesten richtten grote schade aan. (metafoor).

Uitdrukkingen en scheldwoorden zijn vaak een metafoor:

- Na die mislukking zat hij met de handen in het haar.

- Smeerlap !

Vergelijking met als
'Hij voelde zich als een vis in het water'
(schematisch weergegeven: V - als - B) i.p.v. als gebruikt men ook vaak synoniemen: zoals, evenals, gelijk. Voorbeeld:

'Zoals de ouden zongen, piepen de jongen'

De zon gaat onder als een gouden bal

Vergelijking zonder als
Bij deze vergelijking worden beeld en verbeelde niet met elkaar verbonden door als

... Johan, een angstige wezel, ....

... Tibet, het dak van de wereld, ......



Van vergelijking
Voorbeeld:

Een boom van een kerel

(van achteren naar voren lezen: die kerel is een boom).

Homerische vergelijking
Een lang uitgesponnen vergelijking. Voorbeeld:

zoals de zon in mei,
de warme zomerdag in juni,
en de stranddag in juli,
zo heb ik graag een vrije dag.

Allegorie
Is een lange metafoor / personificatie, de hele tekst volgehouden.

(N.B.: Het verschil tussen een homerische vergelijking en allegorie is dus: de homerische vergelijking is een vergelijking, de allegorie een metafoor in engere zin;
de homerische vergelijking is een deel van het kunstwerk, de allegorie is het gehele kunstwerk.)

Synesthesie
Synesthesie berust op het verbonden zijn van de indruk van een bepaald zintuig met die van een ander zintuig, b.v. gehoor met zicht, gevoel met gehoor. In de plaats van een woord dat b.v. een gezichtsindruk moet weergeven, wordt een woord gebruikt dat een gehoorindruk weergeeft.

- Knalrood (zo rood, de rode kleur maakt zo'n indruk alsof je een knal hoort). (gehoor - visueel)
- bittere woorden (smaak - gehoor)
- schreeuwende kleuren (gehoor - visueel)

[lovetear]

Top, deze info had er eigenlijk allang bij moeten staan, bedankt voor de bijdrage .

[Woodstock]

ook iets wat mensen in hun achterhoofd zouden moeten houden:

Een gedicht
is niet zomaar
een tekst, willekeurig
in stukken geknipt om
het een poëtisch
uiterlijk te geven.

je moet er echt aan scháven. de zinnen moeten apart op zichzelf goed zijn, en een mooi poëtisch geheel vormen. je mág wel knippen, maar er moeten mooie stukjes bij zitten.

[KleineTomaat]

Ik mis de Alexandrijnen (zes opeenvolgende jambes). Werd erg veel gebruikt door dichters uit de renaissance, zoals Shakespeare en Vondel en meer van die geile oude literaire helden. .

Dus, een alexandrijn; zes opeenvolgende jambes, kijk boven maar even wat een jambe is.

[KleineTomaat]

Woodstock schreef op 14-04-2004 @ 23:07 :
ook iets wat mensen in hun achterhoofd zouden moeten houden:

Een gedicht
is niet zomaar
een tekst, willekeurig
in stukken geknipt om
het een poëtisch
uiterlijk te geven.

je moet er echt aan scháven. de zinnen moeten apart op zichzelf goed zijn, en een mooi poëtisch geheel vormen. je mág wel knippen, maar er moeten mooie stukjes bij zitten.

De beste toevoeging die ik tot nu toe heb gelezen. .

[marrel]

k weet niet of het hier mag heur maar, kan iemand mij wat uitleggen over interpunctie, iemand zei dat ik daar nog wat aan moest veranderen maar eerlijk gezegt kwam er toen bij mij een heel groot

[lovetear]

marrel schreef op 27-10-2004 @ 10:33 :
k weet niet of het hier mag heur maar, kan iemand mij wat uitleggen over interpunctie, iemand zei dat ik daar nog wat aan moest veranderen maar eerlijk gezegt kwam er toen bij mij een heel groot

. Interpunctie is gewoon je gebruik van leestekens, punten en komma's enzo. Dit is jouw post met interpunctie:

Ik weet niet of het hier mag heur, maar kan iemand mij wat uitleggen over interpunctie? Iemand zei dat ik daar nog wat aan moest veranderen, maar eerlijk gezegt kwam er toen bij mij een heel groot .

[marrel]

lovetear schreef op 28-10-2004 @ 20:27 :
. Interpunctie is gewoon je gebruik van leestekens, punten en komma's enzo. Dit is jouw post met interpunctie:

Ik weet niet of het hier mag heur, maar kan iemand mij wat uitleggen over interpunctie? Iemand zei dat ik daar nog wat aan moest veranderen, maar eerlijk gezegt kwam er toen bij mij een heel groot .

*vaag iets herinnert van de nederlandse les* is dat alles

[Diary of Dreams]

Wat is jullie favo stijl ?