[BIO] vraag

Zijn alle chromosomen van een mens aan elkaar gelijk ?

[Missy]

Het menselijk lichaam is opgebouwd uit miljarden bouwstenen: de cellen. Er bestaan verschillende typen cellen: bloedcellen, huidcellen, spiercellen, enz.. Al deze cellen hebben een kern met daarin de chromosomen. Normaal zijn de chromosomen in alle cellen gelijk. In alle cellen bevinden zich 46 chromosomen, die twee aan twee gelijk zijn: 23 paren. De paren worden genummerd van groot naar klein. De paren 1 tot en met 22 zijn voor man en vrouw gelijk. Het 23e paar zijn de geslachts-chromosomen: een vrouw heeft twee X-chromosomen, een man heeft een X- en een Y-chromosoom.

http://www.chromosomehelpstation.com/faqned.htm#what1
http://nl.wikipedia.org/wiki/Chromosoom

[ILUsion]

Wat Missy hierboven zegt klopt inderdaad, enige opmerking qua interpretatie die ik wil maken:
de mens heeft dus 23 chromosomenparen,
van 22 paren daarvan, zijn binnen het paar beide chromosomen identiek in de zin dat ze gelijkaardige informatie bevatten. Waarom ik het gelijkaardig noem en niet gewoon identiek, is omdat ze niet identiek hoeven te zijn. Als we bv. het vijfde chromosomenpaar bekijken, beide chromosomen uit dat paar bevatten dezelfde genen (als erfelijke eigenschap) : bv. (en ik zuig dit uit mijn duim) kleur van ogen, kleur van haar, ... De plaats van die welbepaalde genen liggen vastbepaald op een bepaald chromosomenpaar (hier dus het 5e), op een bepaalde plaats (locus) op het chromosoom (bv. bovenaan op het q-beentje, om maar heel vaag te zijn). Maar het ene chromosoom kan bv. zeggen 'blauwe ogen' en 'blond haar' terwijl het andere zegt 'zwart haar' en 'blauwe ogen'. Maar uiteindelijk spreken deze genen zich uit over dezelfde genetische eigenschappen.

Om daar even op voort te gaan: Wat de informatie in de genen (dit noemt men het allel, bv. het allel voor 'blauwe ogen' is de informatie dat het gen voor oogkleur bevat gelinkt aan de eigenschap 'blauwe ogen'). Van de meeste genen zijn er dus 2 allelen aanwezig, die samen het genotype vormen (dus de genetische informatie eigenlijk). Als je dan bekijkt hoe die allelen zich samen gaan gedragen (bv. dominant, recessief, co-dominant), krijg je het fenotype: hoe de informatie uit het gen zich gaat uiten. Als ik bv. veronderstel dat het voor haarkleur co-dominant is, zwart + blond, zal iets van bruin geven bv, dan is bruin je fenotype, (zwart + blond haar) is je genotype).

Dus een lichaamschromosomenpaar heeft geen twee identieke kopietjes liggen van dezelfde informatie, maar wel 2 kopietjes van informatie die zich over dezelfde eigenschappen uitspreekt (en mogelijk verschillend is). Dat is ook een van de redenen dat er wel wat diversiteit is: moest de mens echt per paar 2 kopies hebben, dan zouden je ouders maar 2 verschillende kinderen kunnen krijgen: een jongen en een meisje (vermits de rest van het genetisch materiaal dan zogezegd identiek zou zijn (wat in werkelijkheid niet zo is)). Doordat elke persoon 2 verschillende sets van genetische informatie heeft, is dat met deze simplistische redenering al verhoofd tot 8 verschillende kinderen: 2 * 2 * 2 ofwel (geslacht jongen of meisje) * (genetische info van de vader: A of B) * (idem voor moeder: A of B). In de praktijk gebeurt er nog iets interessanters: bij de meiose (delingswijze van de cel waarop geslachtscellen gevormd worden), worden beide sets genetisch materiaal eigenlijk door elkaar geklutst. In de geslachtscel zit van elk paar maar 1 exemplaar (dus ook slechts 1X of 1Y), maar dat exemplaar bevat zowel informatie uit de A-chromosomen als de B-chromosomen van de persoon. Dit proces noemt men crossing-over, en het zorgt ervoor dat de mogelijkheden zo goed als onbeperkt zijn (en niet beperkt tot 8; maar crossing-over kan dus bijvoorbeeld niet als elk paar 2 exacte kopies zijn (of, het kan wel, maar heeft geen enkel positief effect)).

Het 23'e paar, is dus XX voor de vrouwen en XY voor de mannen. Voor de mannen is het trouwens duidelijk dat het Y-chromosoom geen kopie van het X-chromosoom is (is ook veel kleiner, bv.). Dit noemt mijn ook wel eens de geslachtschromosomen.

Even een kleine voetnoot: ik gebruik hierboven de termen A/B-chromosomen, dat is geen wetenschappelijke benaming ofzo, maar slechts om het verschil duidelijk te maken (en niet steeds het ene chromosoom ... het andere chromosoom te moeten typen). Verder, ik heb hierboven enkel het principe proberen uitleggen aan de hand van voorbeelden, maar die voorbeelden zijn uit mijn duim gezogen (voor oogkleur waren er meerdere genen verantwoordelijk en waarschijnlijk zitten ze niet op chromosoom 5). En al het bovenstaande is ook maar wat ik me herinner van het middelbaar (misschien kloppen er dingen lichtjes niet aan), ik heb enkel geprobeerd om zo degelijk mogelijk de uitleg te geven. Misschien was de uitleg van Missy al genoeg, in ieder geval al veel simpeler

bedankt voor het antwoord