[Wedstrijd] A Brave New Year?

[flyaway]

Als we de overheersende toon in de eindejaarsreflecties van kranten, tijdschriften en praatprogramma's moeten geloven, was 2008 niet zomaar een bewogen jaar, maar een wereldrevolutie.

Ik zal de laatste zijn om te ontkennen dat de gebeurtenissen sinds 1 januari verstrekkende gevolgen hebben. De levens van tallozen zijn ingrijpend veranderd, al kunnen Barack Obama, Geert Wilders en Nicolas Sarkozy het niet navertellen. Een kentering was het zeker, en misschien net zoals 2001 een jaar dat in de geschiedenisboeken zal belanden als een periode die de tijdgeest en wereldorde van deze eeuw bepaalde. Maar een aardverschuiving? Een nieuwe fase voor het westerse kapitalisme, een nieuw tijdperk, werkelijk? Zal 2008 ooit bezongen worden als 1969, zo symbolisch worden als 1789? Ik ben er niet van overtuigd, en het gebrek aan kritiek en scepticisme in de media baren mij zorgen.

2008 lijkt een spiritueel jaar. We dachten na over zingeving en geweten. Zonder twijfel werd deze ontwikkeling gestart door wat Joseph Jonathan Balthazar vanaf maart heeft gedaan. Dus laten we nog eens naar de feiten kijken.

De jonge CEO van 's werelds leidende tabaksbedrijf kondigt kort na zijn aantreden een totale ommezwaai in de sector aan. Niemand verwacht dan dat de jonge “Marlboro Man”, flamboyant econoom en cultuurkenner, voornemens is om in een reeks vurige televisietoespraken de hele wereld op te roepen om abrupt te stoppen met tabak. “Kun je, nu werkelijk” zei hij zijn toehoorders, “zonder knipperen je kinderen vertellen dat je rijk bent door het vergiftigen en verslaafd maken van miljoenen mensen?” Wild gebarend en met extreem charisma oreerde hij. “Kun je hun vragen eerlijk en onbezwaard beantwoorden?” Soortgelijke morele vragen volgden en mensen hingen aan zijn lippen. “Nee! Het is verkeerd!”. Met als onvoorstelbaar geacht gevolg dat niet alleen Marlboro, maar na luttele maanden élk belangrijk sigarettenmerk zijn eigen opheffing op de tabaksmarkt had aangekondigd. Zo kort geleden had niemand het geloofd, maar deze man kón het. De klant wilde het.

Balthazar bracht wereldwijd bezoeken om zijn visie te geven over markt en politiek mét geweten, en de gunstige onthalen leken een heuse zegetocht. Aanvankelijk vergeleken criticasters het media-offensief met nazi-propaganda, en enkele verstokte rokers verzetten zich gewelddadig, maar die verdronken weldra in de aanzwellende massa die Joseph Balthazar aanschouwde als een nieuwe Messias.

Sinds september komen op Balthazar-happenings wereldwijd honderdduizenden mensen om hun heilige te bewonderen en te praten over hoe hun leven en de maatschappij heringericht gaan worden. Afname van zijn populariteit is niet in zicht. Zes miljoen Nederlanders noemden zich eind november Balthazarist. Maar ondanks de betoverende stem is de boodschap niet nieuw. Ik krijg de indruk dat velen zien wat ze wíllen zien. Zijn de intenties van de industrie zo oprecht als alom klakkeloos wordt aangenomen? Voorlopig varen ze wel bij de nieuwe begeestering. Messias of demagoog? Omwenteling of oplichting? De tijd zal het leren.