Raar verhaal (ik verveelde me) deel 1

[Internationalist]

Abdulaye was een neger. Of hij nu nog een neger is weet ik niet, want ik heb hem al meer dan een half jaar niet gezien. Ik denk nog regelmatig aan hem want in gedachten verbleken echte negers in ieder geval niet. Ik zal het kort houden: ik leerde hem kennen, en hij mij, op een dansmiddag, ergens eind november. Hij was enkele maanden eerder aangekomen, tegelijkertijd als ik dus, en wilde mij wel helpen met mijn vragen. Ik had namelijk gevraagd of er weleens concerten waren in deze neger-onvriendelijke stad, en of er nog andere ensembles waren die optredens verzorgden. Abdulaye was meteen opgestaan om mij te begroeten, en stelde mij meteen gerust (wist hij dat zelf ook?) met ¨oui, il y a beaucoup beaucoup de concerts¨. De anderen bleven zitten met hun vingers op de instrumenten tikkend, slechts half of helemaal niet geinteresseerd. Een leek in de negerkunde had er niets van begrepen. Ik was zelf een beetje nerveus aangezien dit mijn enige kans was om iets met dit soort muziek te maken te hebben: er waren geen andere ensembles in deze stad. Ik liet merken dat ik erg verheugd was hem en de groep te hebben gevonden, en dat ze zich potverdorie goed schuil hadden gehouden, maar dat laatste negeerde hij, of hij had het niet begrepen. ¨Viens avec moi¨ had hij gezegd, met zo´n accent die alleen negers kunnen nabootsen, ¨après la danse, tu vas venir à la maison¨.

De danseres, een mooie slanke negerin, was teruggekomen en de leerlingen namen weer plaats op de ´dansvloer´. Zoals gewoonlijk, bestonden zij vooral uit blanke (negers hoeven geen dansles) dames rond de dertig en hier en daar een man van eendere leeftijd. Niet zelden was het een homo (deze opmerking bedoeld zijnde voor statistici).
Ik wist dat zij uit Ivoor-Kust kwamen want dat had ik van mijn tipgever gehoord. Met kennis van fysiologie zou je daar misschien ook zelf achter kunnen komen, maar ik kan de negers uit west-Afrika niet onderscheiden. Misschien nog net een Senegalees van een Ivoriaan, maar een Burkinabe en maliaan zien er voor mij hetzelfde uit, evenals een Liberiaan of een Guineaan. De Zuid-Afrikaan pikt men er zo uit, wie niet, en de Soedanees natuurlijk ook. Dit is natuurlijk vrij logisch met de weet dat de landen die vandaag West-Afrika vormen vroeger onder het Mandingo-Reik vielen.
Ik had wel kunnen HOREN dat ze Ivoriaans waren: het ritme dat zij speelden kende ik niet, maar het was wel typisch de ivoriaanse stijl: vreemde begeleiding, drukke dumdum, en solofrases die ik eigenlijk nog nooit had gehoord. Het geheel kwam over als rommelig, maar dat was het natuurlijk niet. De maat stampend met mijn voet, een brede glimlach op de mond hupte ik mee op de muziek, meegesleurd door de magische ineenknoping van klanken, en terwijl het leek of de solist mij vette oorvijgen toedeelde, zag ik Abdulaye, die de dumdum hanteerde, lachend naar mij knikken. Natuurlijk zat er weinig vordering in dit stuk omdat er altijd wel een paar leerlingen waren die de kluts kwijtraakten waarop het orkest stopte zodat de danseres de passen weer kon uitleggen. Bovendien ging het hier om een choreografie, die van de groepsdans, waardoor echte improvisaties zowel van de dansers als van de muzikanten onmogelijk waren, enige variaties daargelaten. Ik was, gedurende die paar maanden muziekstilte, het gevoel dat deze oerklanken verschaften vergeten. Hoe heerlijk om de agressieve schelle woorden van de jembe, gemengd met de sexuele tonen van de dumdums weer eens te horen!

Toen de les afgelopen was kwam Abdulaye weer naar mij toe. Ik schatte hem op een jaar of 20, hoewel ik wist dat dat bij negers erg bedrieglijk was: ze zagen er altijd jonger uit dan dat ze waren. Had ik Mohammed Bangoura, de Susu-meesterdrummer uit Guinee niet geschat op eind twintig terwijl hij er al vijf en dertig had? En zijn broer Epizo, een griot, op begin dertig terwijl hij in de veertig zat? Ja, maar dat was alweer een paar jaar terug, toen ik nog maar weinig verstand van negers had.
-¨Voilà, on prend les instruments et on s´en va¨
-¨Hoe heet je eigenlijk?¨
-¨Pedro, et toi?¨
-¨Nee!¨ zei ik lachend, ¨je echte naam!¨
-¨Aaah, c´est Abdulaye, mais ici je m´appelle Pedro¨
-¨Ik ben Cyrille¨. ´Waarom in Godsnaam Pedro?´ vroeg ik mij af.
-¨Tu es français?¨
-¨Ja, maar eigenlijk nederlands¨. Ik had getwijfeld of ik die ´eigenlijk´ er bij moest zeggen want dat was altijd goed voor nadere uitleg (oh ja? vertel, hoe komt dat?). Ook vond ik het ongepast om dat stukje levensverhaal nu te vertellen want daar ging het even niet om, het ging nu om hem en de muziek, maar ook kon ik regelrecht ´ja, ik ben frans´ of ´nee, ik ben nederlands´ zeggen, omdat het gewoon niet waar was. Maar tot mijn verbazing accepteerde hij dat antwoord als vanzelfsprekend, en vroeg niet om ´uitleg´. Dat was nieuw! Opeens wilde ik het er wel over hebben, ik wilde weten waarom het hem koud liet. Begreep hij het? Begreep hij het juist niet? Interesseerde het hem niet? Of vond hij het zelf ook ongepast?

¨Aah, la Hollande!¨ ging hij door ¨j´ai des amis là-bas¨
¨O ja? ook uit Ivoor-Kust?¨ Hij knikte. Er begon zich iets in mijn geest te vermurwen. Het duurde even voordat de touwtjes binnen handbereik waren, maar uiteindelijk kon ik de bel luiden: Yamo-Yamo! Dat was het! Hij kent Yamo-Yamo!´
Voor de niet-kenners (hoe durft U), Yamo-Yamo is een ensemble dat in Den Haag gevestigd is. Zoals u waarschijnlijk ook niet weet, Den Haag zit vol met Senegalezen, en dat is jammer in de zin dat ik liever had gehad dat het Guineanen waren omdat hun muziek mij meer ligt. Hoewel, die Senegalezen, die kunnen er ook wat van (Leve de Sabar!). Yamo-Yamo was destijds uit het niets komen opdagen: plotseling verschenen er postertjes op de muren van Den-Haag centrum en iedereen die ze las was uitnodigend op de presentatie van een nieuwe band uit Ivoor-Kust! Dat wilden wij toch wel eens even zien! Het enige van ivoriaanse oorsprong dat ik tot dan toe kende (naast het optreden van oppergrootmeester Mamady Keita met ´Le Ballet Koteba´ in zijn legendarische film ´Jembefola´) was de ´Zaouli Coucouba´ oorspronkelijk een heilige maskerdans, maar later in de nationale balletten veranderd in een superlange ´break´ (een ingestudeerde plotse stop in het ritme waarin de jembes samen een vraag-en-antwoord spel speelden met de dumdums. Een zaouli kan wel een minuut of vier duren). Wat ik die avond zag was verpletterend: een muzikant achter drie vertikale dumdums, een jembe begeleiding, een solist, en twee dansers (bomen van kerels!). Het is natuurlijk altijd fijn om een nieuwe speler te ontdekken, maar toen ze een maskerdans aankondigden begon ik toch echt benieuwd te worden. De stilte in de zaal werd gesneden door het hooguit tien-koppige publiek, waarvan de helft vriendinnetjes van de artiesten waren. Toen opeens de dumdum in een uiterst tribaal ritme uitbrak met een daverend tempo, pakweg twee tellen per seconde oftewel honderd-en-twintig bpm, kwam er langzaam uit de coulissen een monster getreden.