Toetsing aan de Grondwet onverwacht iets dichterbij

[Gatara]

Toetsing aan de Grondwet onverwacht iets dichterbij

Door onze redacteur Pieter van Os

De senaat stemde gisteren met één stem verschil voor een initiatiefwet die de burger het recht geeft wetten te laten toetsen aan de Grondwet.

Den Haag, 3 dec. Het was weinig parlementair, het dansje dat GroenLinks-fractieleider Femke Halsema gistermiddag ten beste gaf in de coulissen van de Tweede Kamer, toen bekend werd dat zij een succes had behaald in de Eerste Kamer. Heupwiegend, armen kronkelend in de lucht; duidelijk zichtbaar voor collega's en camera. Ze had er reden toe. Kort tevoren had Halsema aan de andere kant van het Binnenhof, in de altijd iets bedaagdere sfeer van de senaat, op keurige wijze de felicitaties in ontvangst genomen van de aanwezige senatoren. In een hoofdelijke stemming hadden die zich uitgesproken over haar initiatiefwetsvoorstel. Uitslag: 37 voor, 36 tegen.

Het voorstel van Halsema geeft burgers de mogelijkheid naar de rechter te stappen om te laten bepalen of wetten in overeenstemming zijn met de Grondwet. Nederland is het enige EU-land waar dit niet mogelijk is; de Grondwet verbiedt het zelfs expliciet. Ook na de nipte overwinning van Halsema in de Eerste Kamer is het toetsingsverbod niet geschrapt. Daarvoor is een tweederde meerderheid nodig in een volgende ronde, zowel in de Tweede als de Eerste Kamer.

Sinds 1953 mag het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg wel Nederlandse wetten toetsen aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Als Halsema's voorstel ooit wet wordt en het verbod op constitutionele toetsing uit de Grondwet verdwijnt, kunnen ook nationale rechters ingrijpen.

De Tweede Kamer had daar vier jaar geleden wel oren naar. Zij stemden destijds vóór het initiatiefwetsvoorstel. Alleen het CDA stemde tegen. Maar de Eerste Kamer was van meet af aan minder enthousiast. Het belangrijkste tegenargument: bij grondwettelijke toetsing zouden rechters te 'gepolitiseerd' raken. Ze zouden de wetgevende macht al te zeer voor de voeten lopen, terwijl die het primaat heeft in het Nederlands rechtssysteem. De onwil van de Eerste Kamer was reden voor Halsema tot dit jaar te wachten met de indiening van het wetsvoorstel. Nu achtte ze de tijd rijp. Vorige week tijdens het debat in de senaat leek dat een vergissing. Niet alleen het CDA was tegen, maar ook SGP en VVD. Ook het stemgedrag van de PvdA was onzeker. Een kleine meerderheid van tegenstanders tekende zich af.

Bovendien bleek het kabinet van gedachten veranderd; vier jaar geleden adviseerde het nog positief, nu negatief.

Maar gisteren lagen de verhoudingen weer anders. CDA, VVD, SGP stemden inderdaad tegen. De PvdA-fractie bleek te hebben besloten één lijn te trekken. Ze gingen voor stemmen. PvdA-senatorPeter Rehwinkel, al vroeg voorstander: „Ook de critici wilden dit wetsvoorstel uiteindelijk niet de kans op een tweede lezing ontnemen." Enkele senatoren van christelijke huize vermoeden een ander motief van de kritische PvdA-leden om uiteindelijk toch steun te geven aan het voorstel. Een motief was wellicht de opstelling van minister Ter Horst (Binnenlandse Zaken, PvdA), die zich in het debat weinig geïnteresseerd had getoond in de „continuïteit van het regeringsbeleid". Tot ergernis van enkele senatoren, die juist daar veel waarde aan hechten.

Omdat het bij Halsema's voorstel om een Grondwetswijziging gaat, zijn tweederde meerderheden vereist, zowel in de Eerste én Tweede Kamer. En na de vorming van een nieuw kabinet en een nieuw parlement.

Tweederde meerderheden zijn niet makkelijk te behalen, maar onmogelijk is het niet, zoals de stemming vier jaar geleden in de Tweede Kamer liet zien. Bovendien lopen pro en contra bij deze kwestie niet langs de geijkte politieke lijnen, en soms zelfs midden door partijfracties, wat de kans op succes vergroot.

Een vraag die senatoren gisteren in de wandelgangen bezighield was of de mogelijke groei van nationalistische partijen bij de komende verkiezingen een rol kan spelen in het stemgedrag over enkele jaren. „Eigen wetten eerst" is een mooie slogan voor de voorstanders van het voorstel tot het schrappen van het toetsingsverbod. Tegelijk kunnen tegenstanders wijzen op de uitzonderingspositie van ons land. Er is nauwelijks een westerse democratie met een verbod op grondwettelijke toetsing. Zoiets unieks Nederlands moet behouden blijven.

Controle op schending van grondrechten

Schendingen van grondrechten dreigen met enige regelmaat. Zowel de rechter als de volksvertegenwoordiging of het kabinet kunnen dat voorkomen.

Vorige maand waarschuwde minister Ter Horst de gemeenten dat de mosquito in strijd is met de grondwet. Dit apparaat verjaagt jongeren met hoogfrequent geluid; alleen zij horen het hinderlijke geluid. Dit is in strijd met artikel 11, het grondwettelijk recht op lichamelijke integriteit. Het zoemen voldoet aan de wettelijke definitie van geweld omdat er sprake is van een constante dwang op personen door de overheid. Zo'n grondrecht kan alleen worden ingeperkt met een wettelijke grondslag. Die is hier niet.

De senaat voerde op initiatief van het CDA rechterlijke controle in op de macht van de burgemeester in de wet Tijdelijk Huisverbod. Deze wet geeft burgemeesters de mogelijkheid om een burger bij huiselijk geweld tijdelijk uit zijn woning te zetten. De senaat vreesde dat daarmee de Grondwet werd geschonden. Bijvoorbeeld artikel 10, het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer. Of artikel 15: het verbod de burger zijn vrijheid te ontnemen, zonder beroep op de rechter.

De Europese rechter vond in 2006 dat een Nederlandse advocaat niet berispt had mogen worden voor uitspraken op de radio. Een officiële waarschuwing van het Hof van Discipline van de Nederlandse Orde van Advocaten was in strijd met een grondrecht: de vrijheid van meningsuiting. De regels die de Orde hanteert zijn op zichzelf in orde. Van advocaten mag geëist worden dat ze zich waardig, discreet en eerlijk gedragen. Maar in dit bijzondere geval had de vrijheid van de advocaat om zich juist fel uit te drukken niet beperkt mogen worden. Nederland is ruim 50 keer in Straatsburg veroordeeld vanwege grondrechtschendingen.
http://www.nrc.nl/binnenland/article...ets_dichterbij

---

Wat vinden jullie van deze mogelijkheid tot toetsing van de Grondwet door Nederlandse rechters op nationaal niveau?

[hookee]

Gezien de aanbrengster van het voorstel en de gegeven voorbeelden zit er een naar luchtje aan.
Voor je 't weet kun je als wethouder/minister niets meer omdat er wel ergens "iemand in z'n grondrechten aangetast voelt". Rechten hebben we genoeg/teveel in NL.
Mosquito, nou vraag ik je...

Is er een verbod op constitionele toetsing? Weg ermee.

[Mobius]

De rechterlijke macht is een lachertje. En dan moeten zíj de grondwet toetsen? Haha, laat me niet lachen.

[Gatara]

hookee schreef:

Mosquito, nou vraag ik je...

"Nederland is ruim 50 keer in Straatsburg veroordeeld vanwege grondrechtschendingen."

waarvan misschien 2 mosquito gevallen

[hookee]

Gatara schreef:

"Nederland is ruim 50 keer in Straatsburg veroordeeld vanwege grondrechtschendingen." waarvan misschien 2 mosquito gevallen

Ik verwacht een tsunami van gevalletjes van het kaliber CGB.
Als rasechte Hollander zeg ik dan "wat gaat dat wel niet kosten dan?"

[martijn1985]

tja, in de ene cursus rechten die ik gevolgd heb verbaasde ik me al over die hele bepaling. Rechters mogen wel wetten aan andere wetten én aan hogere verdragen toetsen, maar niet aan de grondwet? Met mijn weinige begrip van het juridische systeem zeg ik: prima dat dat weggaat.

[Love & Peace]

martijn1985 schreef:

tja, in de ene cursus rechten die ik gevolgd heb verbaasde ik me al over die hele bepaling. Rechters mogen wel wetten aan andere wetten én aan hogere verdragen toetsen, maar niet aan de grondwet? Met mijn weinige begrip van het juridische systeem zeg ik: prima dat dat weggaat.

Dat is idd wel vreemd.

In een tijd van doorgeslagen privacyschendingen lijkt het me bijzonder nuttig om grondwettelijke toetsing toe te staan.

[arPos]

Zolang onze grondwet geen gelijke rechten voor alle burgers waarborgt kan ik niet achter toetsing staan.

[hookee]

Als die mensen zich gelijk zouden gedragen wel ja, maar er worden niet voor niets dingen als de Mosquito uitgevonden/toegepast. Dat het alleen jongeren (op den duur) wegjaagt lijkt me de bedoeling, van bejaarden heb je niet zoveel last. Hoe zit het met de integriteit van de bewoners? Is het niet een "plicht" voor de jongeren rekening te houden met anderen?
En over gelijke rechten gesproken; als ik met m'n fiets met 35 km/u door een 30km zone rij mag dat, met de auto niet?

[Gatara]

hookee schreef:

Als die mensen zich gelijk zouden gedragen wel ja, maar er worden niet voor niets dingen als de Mosquito uitgevonden/toegepast. Dat het alleen jongeren (op den duur) wegjaagt lijkt me de bedoeling, van bejaarden heb je niet zoveel last. Hoe zit het met de integriteit van de bewoners? Is het niet een "plicht" voor de jongeren rekening te houden met anderen?

Of de lichamelijke integriteit van de bewoners door de hangjongeren aangetast wordt, is een prima vraag die dan ook behandeld kan worden.

En over gelijke rechten gesproken; als ik met m'n fiets met 35 km/u door een 30km zone rij mag dat, met de auto niet?

Je kan pas spreken van gelijke rechten als de beginselen hetzelfde zijn: een fiets is minder schadelijk voor een voetganger bij aanrijding dan een auto.

[Laisve]

Maar nu eff wat het nut hiervan is ? De klassieke grondrechten worden ruimschoots gedekt door het EVRM toch ?

[arPos]

hookee schreef:

Als die mensen zich gelijk zouden gedragen wel ja, maar er worden niet voor niets dingen als de Mosquito uitgevonden/toegepast. Dat het alleen jongeren (op den duur) wegjaagt lijkt me de bedoeling

Ik heb het dan ook niet over een kastje, alleen met problemen verplaatsen schiet je niet veel op, het onderliggende probleem zou aangepakt moeten worden, maar daar is geen wil voor.

van bejaarden heb je niet zoveel last. Hoe zit het met de integriteit van de bewoners? Is het niet een "plicht" voor de jongeren rekening te houden met anderen?

Dat is de plicht van iedereen.

En over gelijke rechten gesproken; als ik met m'n fiets met 35 km/u door een 30km zone rij mag dat, met de auto niet?

Klopt.