column-ethiek

[sublime]

columns. naar aanleiding van - verder van huis - heleen van royen die rob oudkerk met naam en al in haar column zet en - dichter bij huis - een o zo boeiende discussie naar aanleiding van de columns van twee niet nader te benoemen forummers ) de vraag; wat mag in een column, wat niet? hoe ver mag je gaan? hoeveel vrijheid heb je, in hoeverre moet je rekening houden met anderen etc.?

kortom, welke normen en waarden gelden er voor de columnist?

Nota Bene: laten we deze discussie onpersoonlijk en rationeel voeren. dat is een leuke afwisseling van wat we gewend zijn

Alles mag van mij in colums, behalve onwaarheden.

maar in de praktijk is dat niet uitvoerbaar, helaas. Zie o.a. Rob Oudkerk.

[sublime]

en ook op alle manieren? hoef je geen rekening te houden met kwetsende aspecten et cetera?

[Reynaert]

Ik vind dat je in een column altijd respect moet blijven houden voor hetgene waar je over schrijft. Ook ben ik van mening dat een column aansluitend moet zijn bij het medium/blad waarin het verschijnt. Tenslotte vind ik dat onwaarheden, maar ook verdraaide waarheden, in een column echt niet kunnen.

Zodra je regels opstelt voor een column, zal de eerstvolgende columnist die het leest proberen die regels te doorbreken in zijn volgende column. Ik heb dus geen suggesties.

LUH-3417

[sublime]

you've got a point there ik wil ook geen vaststaand regelement aanleggen, ik ben gewoon benieuwd hoe mensen daar tegen aan kijken, waar de grenzen liggen en hoe men dat denkt te kunnen bepalen.

en mss lijdt het stellen van regels juist tot vernieuwing. altijd interessant toch?

[sublime]

absoluut, maar als het gaat om dingen als op de man spelen, groepen generaliseren of zelfs vormen van discriminatie of racisme? zeker in de laatste gevallen zijn er wel vrij universele waarden over hoe men daar mee om dient te gaan. staan een columnist hierboven en mag hij zeggen wat hij wil, moet hij hier politiek correct handelen of mag hij schrijven wat hij wil mits hij rekening houdt met zijn manier van uitdrukken en een duidelijke redenering aanvoert?

[sublime]

CharismaticBass schreef op 02-03-2004 @ 21:35:
Och Hitler gaf genoeg duidelijke redenen (in ZIJN ogen) waarom Joden enz uitschot waren Toen waren er ook velen miljoenen het met hem eens, heowel het etisch niet verantwoord is :/

in onze tijd absoluut niet, nee. in zijn tijd - alhoewel het toen ook niet goed gekeurd werd, natuurlijk - waren rassentheoriën en anti-semitisme veel meer geaccepteerd. daarom kon hij denk ik ook zo lang zijn gang gaan voor dat het doordrong wat voor wandaden hij beging

maar dit is weer een heel ander verhaal, natuurlijk om er een topic-verwante draai aan te geven; moet je rekening houden met wat in de betreffende periode leeft onder de mensen, de 'volks moraal' om het zo te noemen - hoe ver mag je daar tegen in gaan? je ziet nu wel vaak, bv in de vs, dat bepaalde standpunten niet geaccepteerd worden; voorbeeld, de filosoof noam chomsky had een heel uitgesproken mening over 9/11 > in vergelijking met de wandaden die de vs hadden begaan was het zo erg nog niet, daar kwam het op neer. hier is hij echt voor verketterd. terwijl het wel vrije meningsuiting is. is chomsky hier fout om over zo'n gevoelig punt zo'n radicale uitspraak te doen? of is de reactie op zijn standpunt fout? of is bij dit soort dingen nooit iemand fout?

Vroeger was humor en het doorbreken van taboes een manier om bepaalde noodlottige gebeurtenissen te accepteren. Er werden grappen gemaakt over de doden, over de rampen, over de mislukte oogsten. Dat was een manier om bepaalde dingen onder ogen te zien en een plaats te geven. Tegenwoordig lijkt het alsof sommige mensen niet meer geconfronteerd willen worden met het kwaad om hen heen, laat staan op een grappige manier.

Ik zal proberen het kort te houden. Artistieke vrijheid, en daar valt het schrijven een column onder, gaat erg ver. Aan de manier waarop een land met zijn kritikasters omgaat, en dan met name met de artistiekelingen onder hen, kan de mate van beschaving worden afgelezen. Snoert een land de schrijvers en dichters de mond dan is het eind zoek.

De grens ligt mijns inziens dan ook bij het bewust en opzettelijk schrijven van columns, teksten of stukken die geen ander doel hebben dan het kwetsen van bepaalde mensen. Als er bepaalde actualiteiten of misstanden aan de orde worden gesteld kunnen mensen geschaad worden, maar dat hoort bij die vrijheid. Het enkele gebruik van een column om te kwetsen is echter een stap te ver naar mijn smaak. Verder valt er in algemene zin helemaal niets over te zeggen, dat hangt compleet van de omstandigheden van het geval af.

Ik wil er toch ook wat woorden aan vuil maken. Wel zo fijn en plezierig.

Aan de ene kant zou ik heel erg graag hard roepen dat alles mag en alles kan in een column. Zelf schrijf ik ook columns waarin ik pleit voor het afmaken van bejaarden en het verbieden van vrolijke mensen. Nu zijn racisme, discriminatie en al die andere zaken natuurlijk kwalijk, maar we moeten niet vergeten dat het om een column gaat.

Als ik zelf in de Metro een column lees van Theo van Gogh, de columnist die binnen de Metro volgens mij voor de meeste ophef zorg, te oordelen aan het aantal brieven dat er de dag erna altijd verschijnt, denk ik vaak "Theo, wat en ben je toch een lul. Een beetje populistisch scoren en je schrijft nog niet eens boeiend ook. Het is dat je opzettelijk ongeschoren hoofd en de sigaret (zonder zou je niet op de foto gaan) boven de column staan, anders zou je er zo uitliggen".

Maar dan denk ik tegelijk ook weer "Ja, Theo. Ik ben het niet met je eens, maar het is een column. Schop maar eens wat mensen flink voor de benen. Censuur is een slechte zaak en een eenzijdige vorm van kritiek is even slecht. Ik ben voor zoveel mogelijk diverse geluiden."

Als ik kutopmerkingen maak in een column, dan is het belang daarvan dat ik dat doe in een column. Een column zie ik dan als iets dat min of meer aangeeft dat hetgeen dat erin staat blootgesteld dient te worden aan een ironische interpretatie. Dat men er niet te zwaar aan moet tillen. Dat men geen emotionele schade op geldelijke moet proberen te verhalen op de schrijver als deze zegt dat op elf september de zon scheen.
Het interessant is daar aan ook weer dat ironie nooit zeker is. Je kan, met 'goede' ironie, nooit met zekerheid zeggen dat het ironisch is en dat je het dus naast je neer kan leggen. De twijfel tussen 'meent hij/zij het nou, of niet', is volgens mij een belangrijk element in het ophef veroorzaken van columns.

- - -

Maar aan de andere kant ben ik een mens dat onderhevig is aan taalfilosofen die mij postmodern hebben leren denken en ben ik dus de mening toebedaan dat taal niet descriptief, maar prescriptief is. Met andere woorden: taal produceert de werkelijkheid. Niet in de letterlijke zin van het woord natuurlijk, maar u begrijpt me misschien wel.

Nu vind ik denigerende moppen over vrouwen eigenlijk best grappig en een column die een bepaalde cliché over vrouwen of wat dan ook aanhaalt, kan ik ook best amusant vinden. Volgens de bovenstaande ethiek is het nog eens extra boeiend, omdat het iets zegt wat 'niet mag', maar we weten niet of het serieus bedoelt is.

Maar het aanhalen van deze cliché is het bevestigen ervan. De meeste mensen zijn te dom (naar mijn mening, te oordelen aan de ingezonden brieven, de 'Nederlander' op televisie, de discussies die ik in de tram hoor of op internet lees) om zulke te clichés te zien als datgeen wat ze zijn: constructies.

Veel van deze clichés bestaan al eeuwen. Denk aan de vrouw als het zwakke geslacht, of als de man die gezegend is met de ratio, terwijl de vrouw het moet doen met de hysterie. Die clichés, zoals ik ze ongelukkig genoeg genoemd heb, zijn inmiddels diep geworteld in onze maatschappij en hebben de manier waarop de macht verdeeld is beïnvloed en in sommige gevallen zelfs bepaald. De meeste clichés over vrouwen hebben immers de functie om ze afhankelijk te maken van mannen.

En columns die alles mogen, ook gebruik van deze clichés, bevestigen dus op een bepaalde manier deze machtsstructuur, en kunnen op die manier de vernietiging van onze kwalijke, maatschappelijke structuren tegenwerken (kijk maar eens naar hoe groot de invloed van columns op de publieke opinie kan zijn).

- - -

P.S. Maar columns zijn natuurlijk slechts een klein deel van het enorme, onzichtbare apparatus dat bezig is met de macht te houden waar zij is en deze macht als natuurlijk, neutraal en compleet normaal te presenteren.

P.S.S. Ik hoop dat ik niet te theoretisch ben geworden en dat er nog iets van te volgen valt.

LUH-3417 - Wow... een hoofdstukindeling en twee post scripta (is dat het meervoud van scriprum?) in één post... het wordt nu toch te gek.

[Raakvlak]

Een columnist mag alles schrijven, daarvoor is hij columnist.
Bij de krant zei mijn hoofdredacteur: "jij mag over alles schrijven en vloeken wanneer je dat wilt, als ik ingrijp, moet ik je ontslaan."
Toen er na een column klachten kwamen, wreef de man in zijn handen en zei: "Hmm, nu weten we zeker dat je wordt gelezen."

Een columnist legt zelf de grenzen van zijn columns, want hij is in feite de enige verantwoordelijke. Een krant is abstract, mensen weten zelden wie de hoofdredacteur is ... de naam van de columnist onthouden ze. Hij is aanspreekbaar, waardoor hij vanzelf op zijn inhoud zal letten. Hij ervaart de consequenties van zijn eigen woorden; een natuurlijk proces.

[Charlottetje]

lotje gaat later alle reacties nog wel eens lezen, nu alleen even een korte opmerking

Een column moet een mening bevatten.
Ik weet eigenlijk (nog) niet zo goed hoe ver iemand mag gaan bij het schrijven van een column.
Daar zou ik op msn of irl eens met mensen van gedachten over moeten wisselen om daar een mening over te vormen.
Ik weet hoe ver ik zelf zou gaan (als kan ik dat niet verwoorden, kwestie van gevoel denk ik)

Charlotte

[Gus]

Ik geloof in vrije marktwerking. Schrijf wat je wil, lees wat je wil. Ik denk dat het geen nut heeft bewust iets te filteren. Je kan hoogstens zeggen "iemand beledigen is heel erg", en dan hopen dat mensen dat geloven.

Als een columnist iets heel ergs schrijft moet 'ie de consequenties maar aanvaarden. Theo van Gogh schrijft lekker wat 'ie wil, maar heeft dan ook het imago "kinderachtige ruziezoeker". 't Zou in ieder geval heel stom zijn als we zeiden "columns moeten aardige stukjes tekst zijn over wetenschappelijk bewezen onderwerpen."

"geen ander doel hebben dan het kwetsen van bepaalde mensen." Dat weet je natuurlijk nooit, Gods wegen zijn ondoorgrondelijk. Dat is precies waarom je niet zo'n strakke regelgeving kan maken voor columns. Columns zijn gewoon stukjes mening op papier. Columns kunnen een hoop ellende veroorzaken, maar niks dat niet kan worden opgelost door ófwel een grote horde mensen die allemaal roepen dat het niet mag ófwel enige educatie. Denk ik. Maar ik ben misschien naief.

Met honderd punten voor LUH, die absoluut de ingewikkeldste bizarste post van mijn dag schreef, wahaha. Wanneer komt er een "verzameld werk: de scholieren.com jaren" uit?

Bij mijn twintig-jarig moddereterschap.

LUH-3417

[sublime]

afleidend uit bovenstaande post geloof ik dat gezegd kan worden dat men van mening is dat columnisten veel vrijheid (en m.i. daarmee veel macht hebben) hebben binnen de kaders van hun column.

in principe ben ik het daar mee eens, ook ik vind columns een manier om - vaak op een lichte, toegankelijke manier - bepaalde verschijnselen aan de kaak te stellen, je ergens over uit te spreken, iets te veroordelen etc.

ook ben ik het eens met het idee dat in principe alles moet kunnen, zolang de columnist niet moedwillig iemand wil kwetsen. maar wat ik me dan afvraag is of je, wanneer je, ondanks dat je het niet wilt, weet dat met hetgeen je gaat schrijven je bepaalde mensen/groeperingen zult kwetsen, je dat mee moet nemen in je schrijfstijl, je manier van uitdrukken etc.


als ik iets schrijf wat gepubliceerd wordt - op welke schaal dan ook - houd ik hier rekening mee. dit gaat dus nu even niet alleen over columns, dit doe ik toch wel in alles wat ik schrijf. ik vraag me bij bijna alles af hoe het ontvangen zal worden en in hoeverre ik die reactie wil beïnvloeden.

nu heb ik net samen met een vriend voor onze 'verenigingsperiodiek' een pro/contro geschreven over zelfmoord. ik was de pro en heb heel bewust gelet op mijn woordkeuze en stijl omdat ik vond dat dit een onderwerp was waar ik met tact mee om moest gaan. ik heb hierdoor wellicht bepaalde dingen die ik aan wilde voeren achterwege gelaten. misschien is dit een slechte eigenschap voor een schrijver, omdat juist een schrijver geen blad voor de mond moet nemen.

maar die vriend van mij die de contra schreef heeft een vrij kortzichtig verhaal geschreven. hij is iemand die gekenmerkt wordt door een - af en toe overdreven - naief positivisme. in zijn verhaal schreef hij onder andere dat iemand die zelfmoord wil plegen ontoerekeningsvatbaar is en dat je het, wanneer je een gezond verstand hebt, het leven gewoon niet verschrikkelijk kúnt vinden.

behalve dit standpunt moet ook vermeld worden dat hij weinig kennis van zaken heeft. geen professionele kennis, maar ook geen ervaringen op dit gebied.

wij hebben over dit gedeelte van het artikel een ingezonden brief gekregen waarin felle kritiek op het verhaal wordt geuit die samengevat kan worden als een bezwaar op het gebrek aan kennis van die vriend van mij en zijn krampachtige houding over dit onderwerp in de zin dat hij zijn kijk hierop als de enige gerechtvaardigde zou zien. de brief eindigde met het verwijt naar de redactie toe dat het een schande is dat aan dit artikel de ruimte gegeven was.

naar aanleiding van dit verhaal; mag een columnist ook zijn mening geven over zaken waar hij minder verstand van heeft, waarbij zijn mening dus grotendeels bepaald wordt door gevoel, of is hij dan verkeerd bezig?

Ja, ik vind van wel. De belangrijkste functie van een krantencolumn is volgens mij nog altijd "een aangename afwissling op de serieuze krantenberichten". Een column mag natuurlijk wel een serieus onderwerp behandelen, maar het moet op zijn minst fijn geschreven zijn, om wat smaak in de mond te krijgen na die gortdroge, brokkelige journalistentaal.

Ik denk dat de meeste columns dan ook op basis van gevoel geschreven worden om het een menselijke tint te geven. Ik vind het juist erg leuk als een columnist duidelijk verkeerd omspringt met feiten en zo tot een bizarre en verkeerde conclusie komt.

Ik denk dat jullie stuk een kwade reactie opriep omdat het niet als column, maar als serieus betoog geschreven/gelezen werd. Als je jezelf de toon aanmeet dat je mensen ergens iets over wilt gaan vertellen wat ze vermoedelijk nog niet weten, dan moet je inderdaad oppassen dat je geen domme dingen zegt, zoals je vriend kennelijk gedaan had.

Ik denk overigens dat het erg moeilijk is om een echte column te schrijven over zelfmoord waarin je niet serieus wordt als een betoog, maar toch geen boze reacties uitlokt. Ik ben zelf van mening dat een columnist best respectloos om mag gaan met een gegeven als zelfmoord, maar dat is mijn persoonlijke mening.

LUH-3417

Ik vind dat een columnist zich bewust moet zijn van zijn positie. Dat houdt voor mij in dat hij of zij geen column laat plaatsen die bedoeld is om iemand aan de schandpaal te nagelen.

Verder mag alles, ook domme danwel radicale meningen over gevoelige onderwerpen.

LUH-3417 schreef eerder:
Ik vind het juist erg leuk als een columnist duidelijk verkeerd omspringt met feiten en zo tot een bizarre en verkeerde conclusie komt.

Dat is mijn hoofdreden om columns te lezen.

[sublime]

maar door onkunde kun je ongewild iemand kwetsen.. ga je dan vrij uit?

het door mij als voorbeeld aangevoerde artikel was trouwens geen column, maar ook niet direct een betoog (vind ik) > het is een zaak van twee kanten bekeken, waar niet direct de bedoeling bij ligt de lezer te overtuigen...

sublime schreef op 03-03-2004 @ 21:33:
maar door onkunde kun je ongewild iemand kwetsen.. ga je dan vrij uit?

het door mij als voorbeeld aangevoerde artikel was trouwens geen column, maar ook niet direct een betoog (vind ik) > het is een zaak van twee kanten bekeken, waar niet direct de bedoeling bij ligt de lezer te overtuigen...

Ik heb het niet over kwetsen. Dat zou betekenen dat columnisten niet mogen schrijven dat voetbalfans een snekkie hebben en dat lees ik juist zo graag.

Zeer persoonlijke informatie publiceren waarbij je vooraf weet dat je iemands professionele leven ernstige schade toebrengt, is mijns inziens niet ethisch. Als het over het professionele leven gaat, wordt het al een ander verhaal.

Als bovenstaand door onkunde komt, biedt de fatsoenlijke columnist zijn excuses aan voor het geleden leed en haalt er een les uit voor de rest van zijn leven. Als het met opzet wordt gedaan, dien je vrolijk verder te schrijven en door het verstandige deel van de bevolking uitgekotst te worden.

- Ik was toch al niet zo gecharmeerd van de gelukkige huisvrouw.

Nu ben ik nieuwsgierig: wat is een snekkie?

Sublime, misschien zou het makkelijk zijn als je het artikel kon plaatsen, dan kunnen we kijken hoe het precies zit. Zelf zeg je dat het tussen column en betoog inzit, maar die lezer die een klacht stuurde, kon er de ironie/humor niet van inzien en las het kennelijk meer als een betoog. Is misschien wel leuk om te zien wat daar de aanleiding voor was.

LUH-3417

Iemand met een snekkie is iemand die niet helemaal spoort, meestal op seksueel gebied.

[sublime]

LUH-3417 schreef op 03-03-2004 @ 23:38:


Sublime, misschien zou het makkelijk zijn als je het artikel kon plaatsen, dan kunnen we kijken hoe het precies zit. Zelf zeg je dat het tussen column en betoog inzit, maar die lezer die een klacht stuurde, kon er de ironie/humor niet van inzien en las het kennelijk meer als een betoog. Is misschien wel leuk om te zien wat daar de aanleiding voor was.

LUH-3417

wordt aan gewerkt (ik heb de uiteindelijke versie niet op de pc staan) - ik bedoel trouwens niet met 'er tussen in zitten' dat het duidelijk ironie of humor bevat... voor mij hoeft dat namelijk niet altijd in een column ik bedoel hier alleen mee dat het nadrukkelijk een persoonlijk stuk is, niet direct bedoeld om anderen te overtuigen van het gelijk van de schrijver;

die vriend van me zei trouwens vandaag dat hij 'het allemaal niet zo serieus had genomen' echt irritant ik bedoel, hallo, we hadden het over zelfmoord.

maar goed, ik zet het binnenkort dus online, dan kun je het lezen.

laten we het nu maar weer terug gaan naar de algemene benadering van columns

/edit: ok het staat online: lees en oordeel (ik denk trouwens dat de objectiviteit over de schrijver ook erg meespeelt; aangezien ik de schrijver ken, zie ik het heel anders. daar had hij/hadden we rekening mee moeten houden; niemand binnen onze redactie heeft daar aangedacht. *leermoment*)

Zelfmoord: pro/contra

Bof, ik ga kleine verveeldingen ook even aanstrepen. Heb je alleen maar baat bij:

"... het al dan niet toestaan van euthanasie en abortus, over hulp bij zelfmoord ..."

Ik vind dat abortus eigenlijk niet in dit rijtje hoort. hij viel mij in ieder geval op als een vreemde eend in de bijt. Maar aan de andere kant gaan het ook weer over leven en dood, maar dan nog gecompliceerder dan zelfdoding, mogelijk. Maar goed.

"Bij een bewuste keuze voor zelfdoding denk ik aan mensen die bijvoorbeeld ongeneeslijk ziek zijn en een lange lijdensweg voor zich zien liggen."

Wat is precies het verschil tussen dit en euthanasie?

"mocht er een god bestaan,"

Ook al geloof je niet in Hem, Zijn naam en alle voornaamwoorden die op Hem slaan, moeten met een hoofdletter. Daarom ziet de vorige zin er ook zo belachelijk uit.

Ik ben nu bij het stuk van E.H. en ik denk dat ik begin te begrijpen waar de schoen wringt. Na een warm, begripvol maar niet al te schokkend relaas van jou, loop ik nu tegen een domme muur van naïef positivisme op. Zijn eerste alinea van onbegrip is niet genoeg, in de tweede alinea begint hij mensen die over zelfmoord denken simpelweg uit te maken voor krankzinnigen die we tegen zichzelf moeten beschermen, in een dwangbuis moeten zetten en net zo lang volstampen met pillen en slap gelul tot ze weer 'normaal' doen. Ik kan me heel goed begrijpen dat het bij mensen in het verkeerde keelgat schiet. Ik vind het zelfs al naar om te lezen.

E.H. heeft natuurlijk het volle recht op zijn eigen mening en ik ga ook niet met hem in discussie. Ik wil wel even teruggrijpen op je bericht waar je deze tekst als eerste aankaartte. Ik kan inderdaad merken dat je niet zegt wat je op je hart hebt over deze materie en daardoor ook wat op de oppervlakte blijft. Ik heb in je tekst niets gelezen dat ik nooit eerder ergens las en dat vind ik wel jammer. Van mij had je dus best wat meer kracht achter je verhaal mogen zetten. Door je disclaimer van de eerste alinea ben je opzich gevrijwaard.
Ik vind de klacht betreffende E.H. eigenlijk terecht. Ik weet niet wat voor een blad het is, maar zijn tekst is gewoon bijzonder kortzichtig en vervelend. Ik zie het niet als een column, omdat E.H. er kennelijk volledig van overtuigd is dat hij gelijk heeft en geen enkele ruimte voor ironie overlaat en daarom vind ik het ook terecht dat er geklaagd wordt. Ik weet niet of jullie redactie verantwoordelijk is als eindbeslisser, of E.H. als auteur, maar iemand heeft er schuld aan dat er een zeer slechte, tweede helft van een stuk is geplaatst.

De bottomline is dus dat E.H. geen column schrijft, maar een betoog dat mensen kwetst. Daar is weinig mis mee, maar omdat het een rammelend en slecht betoog is zonder argumenten, maar vol van onbegrip, vind ik de klachten terecht.

LUH-3417

[sublime]

ik had nog willen voorstellen dat we dit verder buiten dit topic zouden bespreken, maar goed

morgen krijg je meer antwoord, heb het er vandaag al veel te veel op een veel te persoonlijke manier over gehad, dus het komt me momenteel enigszins de neus uit

ik wil wel vast zeggen dat ik het grotendeels met je eens ben...


ik ga me wijden aan wat ontspannende lectuur (de ontdekking van de hemel, om precies te zijn )