Werkwoordelijk gezegde/naamwoordelijk gezegde

[wr_faya]

Heey hey.
Ik heb nog steeds best wel moeite met het onderscheiden van een werkwoordelijk gezegde en het naamwoordelijk gezegde.
In mijn boek staat:

Zeggen de werkwoorden in de zin iets over het onderwerp? --> Werkwoordelijk gezegde;

zoniet--> Naamwoordelijkgezegde.
In praktijk toepassen vindt ik soms best wel vaag.

Zijn er misschien andere manieren om deze 2 gezegdes te onderscheiden? (behalve naar het kijken of er een lijdendvoorwerp in de zin voorkomt of niet ).

Thnkx alvast!

[Belgarath]

Ik meen me te herinneren dat je na koppelwerkwoorden altijd een naamwoordelijk gezegde krijgt. De koppelwerkwoorden zijn zijn, worden, schijnen, blijken, enz. Als je googelt kom je onder andere bij deze sites uit:

http://www.cambiumned.nl/grammaticaoefening.htm
http://taalprof.web-log.nl/archief/21/02/2006

[thunder110]

Ja, koppelwerkwoorden hebben een naamwoordelijk gezegde, maar de negen koppelwerkwoorden die er zijn hoeven in een zin niet áltijd een koppelwerkwoord te zijn. Zodra het naamwoordelijk deel iets zegt over het onderwerp, heb je te maken met een koppelwerkwoord .

[M@rco]

Dat er negen koppelwerkwoorden zijn is een misvatting. Zijn, worden en blijven zijn in ieder geval koppelwerkwoorden, maar het is te verdedigen dat de andere zes (lijken, schijnen, heten, dunken, blijken en voorkomen) geen koppelwerkwoorden zijn, maar modale hulpwerkwoorden.

[MickeyV]

Dat klopt voor de helft, Marco.

Als je het volgende al weet, dan je m'exuse, maar misschien heeft topicstarter er ook wat aan.

HET koppelwerkwoord pur sang is natuurlijk "zijn". Dat is de essentie van een koppelwerkwoord, het verbindt slechts een predicaat aan het onderwerp. Het enige wat "zijn" dus doet is een woord dat van zichzelf niet prediceren (iets zeggen over iets) kan (in onze taal kunnen alleen werkwoorden prediceren in een welgevormde zin, bijv. nmw. en zelfst. nwm. niet) daartoe wél geschikt maken, doordat het de tijd, pers. en getal (en in andere talen ook de modus) tot uitdrukking brengt. Als het in die functie optreedt, en in de ott indicativus staat, is "zijn" dus ook vrij nutteloos, vandaar dat het in talen als het Latijn en het Russisch wegvalt ("Caesar optimus imperator" -> Caesar is de beste aanvoerder). Verandert de tijd of modus, dan moet het koppelww terug ("Caesar opt. imp. erat/erit"-> was de beste).

"Blijven" en "worden" onderscheiden zich van "zijn" slechts in het aspect. Dwz dat blijven een duratief (niet ophouden te zijn) aspect, worden een ingressief aspect (beginnen te zijn) toevoegt.

En inderdaad, "lijken, schijnen" ed. onderscheiden zich slechts van "zijn" wat betreft de modaliteit (modaliteit = de houding van de spreker ten aanzien van de waarheidswaarde van de inhoud van wat hij zegt, daarnaast: "morele" houding ten aanzien van wat hij zegt: is het goed, slecht). Mind you, in Jan lijkt op Piet is "lijken" natuurlijk gewoon een normaal werkwoord. Maar:

1. Jan lijkt gek
2. Jan schijnt gek
3. Jan is gek

Het enige verschil is, dat zin 1 over de inhoud van zin 3 zegt, dat hij de waarheid niet daadwerkelijk, maar slechts ogenschijnlijk dekt óf dat zin 3 misschien/waarschijnlijk waar is. En zin 2 zegt over zin 3, dat zin 3 niet naar de mening van de spreker, maar naar de mening van anderen waar is (men zegt, naar verluidt, is Jan gek).

Derhalve zijn lijken, schijnen geen modale HULPwerkwoorden, maar modale KOPPELwerkwoorden, danwel modale werkwoorden sec (in: "Jan lijkt het begrepen te hebben", wat in feite betekent "het lijkt waar, dat Jan het begrepen heeft", dus als logisch onderwerp niet Jan, maar de hele zin zonder "lijken" heeft). Natuurlijk kan dat anders zijn, als je hulpwerkwoorden anders definieert. Maar onder hulpwerkwoorden verstaat men voorzover ik weet slechts die werkwoorden die dienen ter vorming van de tijden, de aspecten en de genera van het ww., en waarvoor andere talen dan ook synthetische vormen hebben (, dus zonder hulpww: ik zal zien, fr. je verrai. ik word gehoord, lat. audior). "Zullen" is dus een hulp. ww. (toek. tijd.), worden in "Jan wordt geroepen" ook (hulpww. van de genus passivum, lijdende vorm dus), hebben in "Jan heeft het begrepen" ook (hulpww. van aspect, nl. het voltooide aspect).

"Blijken" hoort in dat rijtje overigens niet thuis. Dwz, het is geen modaal werkwoord:

4. Jan blijkt gek

Deze zin onderscheidt zich van zin 3 noch in aspect noch in modaliteit, beide zinnen houden in: "Jan is gek", met dien verstande, dat zin 4 daarbij zegt, dat dit eerst nu aan het licht komt, dat men daarover voorheen dus in onwetendheid verkeerde. Een vrij uitgebreid extra predicaat dus, dat het Nederlands mooi in één woord vat. In het Duits bv. moet je naar een omschrijving grijpen, er is dus geen 1 op 1 synoniem. Bv.

Es stellt sich heraus, dass Jan verrückt ist (Jan is gek gebleken)
Es zeigt sich, dass etc
Jan erweist sich als verrückt (Jan blijkt gek).


Blijken kan ook andere betekenissen hebben, zoals "laten merken", in "hij laat daarvan niets blijken". Dan lijkt het mij ook geen koppel/hulp/modaal werkwoord.

[MickeyV]

Vrij lang weer, je m'excuse!

[thunder110]

MickeyV schreef op 21-03-2006 @ 16:33 :
Vrij lang weer, je m'excuse!

ongelofelijk,
maar bedankt voor de uitleg, hopelijk geeft het je voldoening te weten dat iig één iemand het heeft gelezen
ik vraag me af of wr_faya het nu beter begrijpt

[MickeyV]

Ik betwijfel het persoonlijk.

[OwL]

M@rco schreef op 21-03-2006 @ 15:49 :
Dat er negen koppelwerkwoorden zijn is een misvatting. Zijn, worden en blijven zijn in ieder geval koppelwerkwoorden, maar het is te verdedigen dat de andere zes (lijken, schijnen, heten, dunken, blijken en voorkomen) geen koppelwerkwoorden zijn, maar modale hulpwerkwoorden.

verder nog: als schijnen in de zin staat in de vorm van : de zon schijnt of blijven in de vorm van: ik blijf vandaag thuis, is het ook geen kww.

Ook als er meerdere werkwoorden in de zin staan is de pv nooit koppelwerkwoord.

bijv. Ik ben naar huis gegaan

ben = hulpwerkwoord.

[wr_faya]

thunder110 schreef op 21-03-2006 @ 16:46 :
ongelofelijk,
maar bedankt voor de uitleg, hopelijk geeft het je voldoening te weten dat iig één iemand het heeft gelezen
ik vraag me af of wr_faya het nu beter begrijpt

Hihii.
Na de eerste keer echt aandachtig gelezen te hebben en daarna globaal begreep ik er wat van.

Thnkx iedereen!

ok.. dus...

iets is een WG als er geen koppelwerkwoord in zit en als er een lijdend voorwerp is zit

iets is een NG als er een koppelwerkwoord en geen LV in zit?

of heb ik het nu fout?

ik snap er niets meer van

ik zla het morgen eens lezen, mickey

Lychee18 schreef op 06-12-2006 @ 19:55 :
ok.. dus...

iets is een WG als er geen koppelwerkwoord in zit en als er een lijdend voorwerp is zit

iets is een NG als er een koppelwerkwoord en geen LV in zit?

of heb ik het nu fout?

ik snap er niets meer van

Dat staat toch zeer netjes hierboven uitgelegd

Bij koppelww heb je een NG. Mocht je meer vragen hebben, open dan maar een nieuw topic.