Stoppen met roken

[Aapie]

Ik wil heel graag stoppen met roken, maar vind het heel erg moeilijk weet iemand misschien een goede methode om te stoppen?? ( geen pleisters dat werkt bij mij niet

[Flower_4_u]

Wat bij mij heel erg goed geholpen heeft:
Werchter 2004, 4 dagen supersuperveel roken, supersuperveel drinken en junkfood eten. Op de vierde dag overgeven en je superslecht voelen, dan een hele week ziek zijn. Je blijft vanzelf weg van de sigaretten!

Wat ik hiermee wil zeggen is : Bij mij werkte ook niets, ik heb me misselijk moeten roken om ermee te kunnen stoppen, en ondertussen ben ik al meer dan een jaar gestopt, dus het was de moeite waard.

[Aapie]

Ik heb ook wel eens van die dagen dat ik me heel erg misselijk voel en dat ik dan geen peuk wil op steken, maar als het eenmaal ff wat beter gaat steek ik er wel weer 1 op ik rook al 2 jaar vanaf mij 13e eerst vond ik het stoer om te doen, maar nu vind ik echt echt klote, kan niet meer stoppen, ik minder wel met sigaretten koop 1 pakje per week en daar doe ik het mee, maar het weekend word echt klote, me vriend rookt ook en dan rook ik vanzelf mee Wil echt super graag stoppen. Merk het heel erg aan me conditie en ben vaak heel erg moe!!

[Maurice]

doe het dan gewoon

[Flower_4_u]

Je wil duidelijk stoppen voor je eigen gezondheid, maar je weet dat je zeker meerookt als je vriend rookt of als je weggaat in het weekend. Vraag in het begin aan je vriend of hij niet/minder wil roken als je erbij bent (of dat hij ook stopt, nog beter natuurlijk, competitie is altijd goed bij het stoppen ), en mijd een beetje de plaatsen waar je ZEKER zou roken. Dan denk ik dat er geen probleem meer is.

[DutchGirl]

als je het écht zelf wilt, lukt het ook.

Je moet het gewoon dóen. Klinkt stom, maar 't is wel zo. Als je er zelf achter staat, kan je ook vandaag gewoon stoppen en nooit meer roken.

Mijn vader heeft vanaf zijn 12de tot zijn 50ste gerookt, hij is echt van de een op de andere dag helemaal gestopt, dat is nu twee jaar geleden. Omdat hij er compleet achter stond, is 't hem zonder problemen gelukt.

[Aapie]

Jaa ik ga het ook proberen !!! Hoop dat het me lukt!!

[Roos]

Doe je best!

En vergeet dit niet: mocht je toch 1 sigaret roken, denk dan niet "oke, mijn poging is mislukt", maar hou het dan bij die ene sigaret en rook er niet meer!
En vraag inderdaad steun uit je omgeving, vooral van je vriend.

[phensicske]

Ik ben ook bezig met een stoppoging. De laatste dagen rook ik nu minder en minder. Ik kom zo aan 3 à 4 sigaretten per dag.
Meestal maar een paar trekken of zo.

Ik heb nog geprobeerd van de ene dag op de andere te stoppen, maar dat lukt me niet. Ik loop dan verschrikkelijk nerveus en boos rond en zo. Maar nu ik aan het minderen ben, heb ik minder nicotine in mijn lichaam en denk ik dat het een minder zware 'afkick' zal zijn.

Normaalgezien stop ik volledig tegen het einde van de maand.

[CaptainCaveman]

Als ik weer naar school ga, ga ik het proberen (nee dat is fout, ik moet zeggen; 'doen'). Duim voor me

[annetjuh]

ik heb zelf nooit gerookt.
mijn vader integendeel wel en hij is nu ook officieel gestopt (aangezien het meer dan een jaar geleden is)
hij had een hoge bloeddruk, en hij heeft gewoon zijn shag weg gegooit en er nooit meer een aangeraakt, na ongeveer zijn hele leven te hebben gerookt.
Hij beweerd dat als echt wilt stoppen, je dat ook lukt zonder al die "wondermiddeltjes".

[replaygirly17]

Ik heb ook meer dan 4 jaar gerookt, en dacht die vier jaar lang: ik wil stoppen met roken, maar ergens wist ik dan wel dat het me toch niet zou lukken. Ik woonde in die tijd ook nog is boven een kroeg(discotheek) en ik stond binnen 10 seconde in de gezelligheid, en daar waren mijn gedachtes over stoppen met roken snel weer weggevaagd.

En op een dag stond ik op en had ik echt nergens trek in, zelfs niet in een sigaret, en dat bleef de rest van de dag ook weg, en dat was voor mij het ultieme moment om te stoppen.
Ik heb vanaf die dag ook echt geen sigaret meer aangeraakt, en er niet eens naar verlangd!
Ik ben nu al meer dan 1,5 jaar van die rotdingen af.

Ik zelf denk persoonlijk dat je het echt op een moment moet doen wanneer je echt zeker bent van jezelf dat het je gaat lukken.
Als je alleen al zegt:'' ik ga proberen te stoppen met roken '', zit je al fout.
je moet er gewoon helemaal voor gaan!

nou succes!

[Roos]

phensicske schreef op 29-07-2005 @ 16:52 :
Ik ben ook bezig met een stoppoging. De laatste dagen rook ik nu minder en minder.
Normaalgezien stop ik volledig tegen het einde van de maand.

Als je het echt wilt, hou je het vol dit keer

[Tuxs]

Hmm ben voor een tijd ook een roker geweest.... Maar dan iet voor like een half jaar ofzo... 3 maand ofzo, ik weet niet of dat dan te kort was, maar ik kon zo van de één op de andere dag stoppen... Ik moest dan wel m'n pakje leeg hebben... Anders pak ik hem toch

[Billy_bob]

Aapie schreef op 28-07-2005 @ 09:42 :
Ik wil heel graag stoppen met roken, maar vind het heel erg moeilijk weet iemand misschien een goede methode om te stoppen?? ( geen pleisters dat werkt bij mij niet

gewoon niet zeiken en die peuk uitdrukken. Heb ik ook gedaan, en het werkt prima. Gewoon sterk in je schoenen staan!

Wat de neuk. Je bent 16 en je doet alsof je zwarte, verteerde longetjes niet meer zonder kunnen. Eén pakje per week zeg. Dat is gewoon gelegenheidsroken. Stel je niet aan, komt over als aandachtstrekkerij.

[missjackie]

ut gekke is.... ik wil niet stoppen!!!!!!!! ik weet dat het slecht is,en aan de ene kant wil ik best stoppen omdat er zoveel negatieve kanten aan zitten, maar aan de andere kant heb ik de wil niet om te stoppen.. hoe krijg ik nou de wil om te stoppen?? het lijkt me tog niet dat dat er zomaar aan komt vliegen??????????xx

[pyres]

ik ben altijd gewoon cold turkey gestopt en dat werkt voor mij het beste


gewoon 1 avond super veel roken
en dan gewoon wegblijven van die peuken

[Xabzof]

Maurice schreef op 28-07-2005 @ 10:06 :
doe het dan gewoon

inderdaad
als je wil stop je gewoon

[Luna]

Xabzof schreef op 02-08-2005 @ 21:00 :
inderdaad
als je wil stop je gewoon

ja tering.

[Vanima Estel]

Ah, het fenomeen 'stoppen met roken'.

Het is veel te simpel om te stellen 'als je echt wilt lukt het'. Het is zelfs kwetsend voor hen die wel echt willen maar het niet kunnen omdat ze het nodig hebben. Het is een te simpel advies.

Stoppen met roken is het doorbreken van de gewoonte om te roken. Dat kan zijn het sigaretje bij de koffie, het sigaretje 's avonds na het eten, het sigaretje 's morgens na het eten, het sigaretje in de pauze op school of op het werk, het sigaretje bij de bushalte, enzovoorts. Ipv te roken zul je alternatieven moeten bedenken en ervoor moeten zorgen dat je er zo weinig mogelijk aan herinnert wordt.

Wat veel mensen vergeten is dat iedere roker, bewust of onbewust, nuttig of nutteloos zijn/haar dopamine-niveau reguleert. Of dacht je soms dat mensen voor de gein 2 - 5 EUR per dag over de balk gooien? Van dat gebrek aan regulatie gaat iedere ex-roker de effecten merken nadat hij/zij is gestopt. Of die dopamine-regulatie noodzakelijk is voor je wel en wee (je dagelijkse functioneren) is een interessante kwestie. Persoonlijk zou ik stellen: waarschijnlijk wel; anders zou je niet roken.

Je zou allereerst cold turkey kunnen proberen. Stop vlak voor het slapen gaan. De eerste 2 dagen zijn het moeilijkst. Je hartslag wordt normaal, je bloeddruk gaat omlaag, je smaak en reuk wordt verbetert. Door te roken hou je je dopamine niveau op peil (omhoog). Je dopamine niveau zal dus omlaag gaan wanneer je stopt met roken. Zorg -zeker in het begin- dat je niet in stressvolle situaties terecht komt. Na 2 weken zijn alle lichamelijke effecten voorbij muv je lichamelijke gezondhond; dat heeft tijd nodig voor herstel. Wat je dan alleen nog tegenkomt is de 'gebruiken' die je moet doorbreken. Het kan bijvoorbeeld goed zijn dat je niet meer met de roker-gang meegaat in de pauze op school/werk en daar zul je dus maatregelen tegen moeten nemen. Bijvoorbeeld nieuwe contacten zoeken met niet-rokers. Maar aangezien je al met patches hebt gewerkt zal dit je niet zo aanspreken.

Mensen die lijden aan psychische stoornissen (Schizofrenie, AD(H)D, OCD, Bolumia, Anorexia, enz) gebruiken soms het anti-depressiva Wellbutrin (Bupropion). Dit is een ander medicijn dan SSRIs (Prozac, Seroxat, Zoloft en de hele handel) maar de werking is enigzins vergelijkbaar: het is een dopamine reuptake inhibitor ipv een serotonine reuptake inhibitor. Burpropion wordt onder de naam Zyban (Bupropion) in een minder sterke variant verkocht voor hulp bij stoppen met roken. Zoiets is het overwegen waard wanneer je A) echt wilt stoppen B) andere methodes niet hebben gewerkt maar vergeet niet wat ik hier boven heb geschreven. Het kan goed zijn dat jij, zonder dat je weet, jezelf reguleert ivm een psychische stoornis. Dat is geen schande er lopen in Nederland duizenden mensen rond met psychische stoornissen zonder dat te weten. Raadpleeg daarom een arts. Het nadeel van Zyban is dat het niet vergoed wordt en vrij prijzig is (rond de 40 EUR voor 30 tabletten).

Wil je echt stoppen en heeft al het vorige gefaald en heb je geen last van een psychische stoornis of dopamine-gebrek dan is Zyban een goede manier om te stoppen wanneer je in die periode dat je Zyban gebruikt ook actief werkt aan het doorbreken van de roker-tradities. Heb je wel een psychische stoornis dan heb je grote kans dat nadat je gestopt bent met Zyban daar de effecten van gaat merken, deze dermate vervelend vindt, dat je of weer begint met roken of naar een arts gaat voor verder onderzoek. Ik hoop dat je in dat geval voor het laatste gaat.

Als je ook blowt: koop geen voorgedraaide meer. Koop van het geld dat je overhoud van het roken een pijpje, bong of waterpijp of stop ook met blowen. Hoe langer je bent gestopt met roken hoe vervelender nicotine in een joint (of wat dan ook) voor je zal zijn.

[Hulk]

ik ben ooit gestopt door het lezen van dat boek 'stoppen met roken' door allen carr.
methode werkt echt uitstekend. het is niet zo dat hij allemaal verhalen over longkanker etc verteld of vieze plaatjes laat zien. maar hij legt het roken zo uit dat je van de geestelijke verslaving af raakt.

ik ben er trouwens een jaar later weer mee begonnen, maar dat is mn eigen schuld... ik denk dat ik er ook weer heel makkelijk mee kan stoppen door gewoon weer die knop in mn hoofd om te draaien. ('zonder roken kàn ik bepaalde situaties niet leuk vinden'). want je vind het roken niet fijn, maar de ontwenningsverschijnselen vind je alleen kut...

verder schijnen mensen die een hypnotiseur of acupuncturist gebruikt hebben ook probleemloos te kunnen stoppen.

[Hulk]

Wat veel mensen vergeten is dat iedere roker, bewust of onbewust, nuttig of nutteloos zijn/haar dopamine-niveau reguleert. Of dacht je soms dat mensen voor de gein 2 - 5 EUR per dag over de balk gooien? Van dat gebrek aan regulatie gaat iedere ex-roker de effecten merken nadat hij/zij is gestopt. Of die dopamine-regulatie noodzakelijk is voor je wel en wee (je dagelijkse functioneren) is een interessante kwestie. Persoonlijk zou ik stellen: waarschijnlijk wel; anders zou je niet roken.

van de lichamelijke verslaving, dat wil zeggen dat dopamine (het gelukshormoon) zich zonder nicotine niet aan de receptoren kan hechten, ben je in 3 weken af. Het is de geestelijke verslaving, dat je je bepaalde situaties niet meer voor kunt stellen zonder sigaret, die het voor veel mensen moeilijk maakt. en bij elke situatie alleen maar aan hun sigaret kunnen denken.

Dat boek zorgt ervoor dat je het niet moeilijk vind om te stoppen, maar dat je dolgelukkig je laatste sigaret uitmaakt .

op je laatste opmerking; dat is logisch ja. moet je voor de grap maar eens 'schone' sigaretten roken zonder nicotine. dan merk je al snel dat je je tijd aan het verdoen bent.

[Evil creature]

Aapie schreef op 28-07-2005 @ 09:42 :
Ik wil heel graag stoppen met roken, maar vind het heel erg moeilijk weet iemand misschien een goede methode om te stoppen?? ( geen pleisters dat werkt bij mij niet

Ik ben ook al ruim een maand gestopt. Ik gebruik zuigtabletten en die helpen heel erg goed.
Voor de rest moet je het als een uitdaging zien. Jij bent gediciplineerder dan al die mensen die het niet lukt. Daar krijg je zelfvertrouwen van.

[Vanima Estel]

Daster schreef op 03-08-2005 @ 21:22 :
van de lichamelijke verslaving, dat wil zeggen dat dopamine (het gelukshormoon) zich zonder nicotine niet aan de receptoren kan hechten, ben je in 3 weken af. Het is de geestelijke verslaving, dat je je bepaalde situaties niet meer voor kunt stellen zonder sigaret, die het voor veel mensen moeilijk maakt. en bij elke situatie alleen maar aan hun sigaret kunnen denken.

De een zegt 2 weken lichamelijke verslaving, de ander 3. De geestelijke verslaving heeft hoe dan ook meer tijd nodig. Hoeveel verschilt van persoon tot persoon.

Denk van te voren na over je nieuwe omgevingen en je aanpassingen op je levensstijl. Vermijdt iig rokers ed. en wanneer je niet echt wilt stoppen of nog steeds op de 'proberen met stoppen' tour zit zal de geestelijke verslaving het lastigst zijn. Ook wanneer je van jezelf -zonder roken- een dopamine-tekort hebt zal dit lastig zijn. Indien je pogingen tot stoppen serieus zijn en ze mislukken telkens is het goed mogelijk dat je aan een dopamine-tekort lijdt. Het is in dat geval des te verstandiger om een arts in te schakelen alvorens je weer een poging waagt.

Wanneer je stopt met roken (met name bij cold turkey) helpt veel water drinken overigens ook. Elke keer wanneer je honger of dorst hebt doe je ipv een sigaret opsteken of iets eten water drinken. Hierdoor kom je niet aan. Wanneer je je zwak voelt, zorg dan dat je vocht + kalium binnenkrijgt. Bijv aardbeien, bepaalde zouten, bepaalde sportdrinks, bepaald mineraalwater bevatten kalium.

Jezelf waarderen omdat je gestopt bent (voorbeeld hierboven aangegeven) is ook mogelijk een push. Denk met name terug aan je prestatie wanneer je in de verleiding komt en realiseer je dat wanneer je 1 sigaret rookt -al is het maar een trekje- de kans zeer groot is dat je weer opnieuw moet beginnen omdat je weer terug valt in het oude patroon ook al geloof je dat dat niet (direct) gebeurd. Doe dat dus niet.

Afbouwen geloof ik niet zozeer in hoewel een vriendin van me een jaar lang haar rook-verslaving had afgebouwd tot steeds ongeveer 8 x 1/4 non-filter (!) sigaret per dag om haar ADHD te reguleren. Tegenwoordig gebruikt ze -succesvol- Wellbutrin.

Tenslotte, het lezen van een boek over roken is inderdaad een goede aanrader. Wanneer je begrijpt wat er met je lichaam en hersennen gebeurd door te roken of te stoppen met roken kun je daar bewuster op inspelen.

[Hulk]

en dat van die zuigtabletten is natuurlijk logisch dat het goed helpt. Je bent misschien wel van het roken af, maar niet van je nicotineverslaving... En dat is nou juist waar het om gaat.

nog een ding; als je dat boek hebt gelezen ga je eerder rokers opzoeken dan ze vermijden, zodat je met medelijden naar ze kunt kijken

[Evil creature]

Daster schreef op 04-08-2005 @ 15:59 :
en dat van die zuigtabletten is natuurlijk logisch dat het goed helpt. Je bent misschien wel van het roken af, maar niet van je nicotineverslaving... En dat is nou juist waar het om gaat.

ja, maar met zuigtabletten stoppen is makkelijker dan met roken. Bovendien zitten er in sigaretten nog heel veel andere slechte stoffen zoals acceton en bij filtersigaretten zelfs lijm.

[Hulk]

hmm dat betwijfel ik.. ik ken wel een paar mensen die geprobeerd hebben te stoppen met nicotine pleisters, maar zo gauw ze door hun pleisters heen zijn snakken ze weer naar een sigaret en vallen terug in het roken.
misschien dat je, als je het lange tijd gebruikt, gewend raakt aan bepaalde situaties zonder roken, die je je eerder zo nog niet voor kon stellen. En dat dat het uiteindelijke stoppen makkelijker maakt.

laat het maar weten als het zover is

[El Kim]

Cold Turkey.

[Dato_16]

stoppen op wilskracht, proberen niet in de verleiding te komen, proberen een beetje bij plaatsten weg te blijven waar je normaal gesproken gewent was een peukje op te steken, heb het geluk dat ik thuis nooit rook anders zou ik er ook een stuk meer moeite mee hebben.
Ben trouwens vrij plotseling gestopt van de 1 op de andere dag, rook nu al een tijdje niet meer en nog nergens last van.
Ben gestopt omdat ik flink geschrokken ben toen er lang terug een meisje hier zomaar is overleden en heeft me toch wel aan het denken gezet aangezien ze niet veel ouder als mij was...
Stom eigelijk dat je eerst geconfronteerd moet worden voordat je 't inziet.

Vriendin van mij probeert ook te stoppen met roken, ze rookt al 3 dagen niet meer, ik heb gezegd dat ik haar een week geef voor ze weer gaat roken. Ze heeft het namelijk al zo vaak geprobeerd.

Nougoed, om je niet teveel te demotiveren wens ik je veel succes. Gewoon opperste wilskracht is altijd nog het beste. Succes ermee!

Ik heb best lang gerookt en op een gegeven moment had ik er gewoon geen zin meer in. Dus ik kan je helaas geen concrete tips aan de hand doen.

[MTpower]

Ik heb al meerdere keren geprobeert te stoppen.. De langste periode dat ik het heb volgehouden was geloof ik anderhalve week...
Het wil op de een of andere manier gewoon NIET lukken, maar ach, het hoeft ook niet zo meer van mij, laat me maar lekker roken

[11568]

Ik heb het ook een paar keer geprobeerd, maar dat deed ik voor andere mensen.
Op een dag was ik het zélf zat, en heb ik mijn pakje leeggerookt en ben ik daarna voorgoed gestopt.

[Hulk]

Daster schreef op 05-08-2005 @ 04:08 :
hmm dat betwijfel ik.. ik ken wel een paar mensen die geprobeerd hebben te stoppen met nicotine pleisters, maar zo gauw ze door hun pleisters heen zijn snakken ze weer naar een sigaret en vallen terug in het roken.
misschien dat je, als je het lange tijd gebruikt, gewend raakt aan bepaalde situaties zonder roken, die je je eerder zo nog niet voor kon stellen. En dat dat het uiteindelijke stoppen makkelijker maakt.

laat het maar weten als het zover is

Ik ben trouwens weer gestopt met roken, 2 weken nu. Zonder moeite

[Nebula]

Mijn moeder stopte toen ze zwanger werd. Dus ehm... vul maar in.

[Konijn]

Mijn vader is van de ene op de andere dag gestopt (rookte al vanaf zn jeugd) toen een vriend van hem overleed aan longkanker (en altijd gerookt had).
Hij had al verscheidene pogingen gedaan die niet werkten, nu is hij er sinds die poging al 7 jaar vanaf.

[Apomes]

Ik heb beloofd aan mijn vrienden dat ik zou stoppen als Kim Clijsters de US opene zou winnen! Daat heeft ze gedaan en ben nu al 2 dagen nicotine vrij .
Een andere zei weer dat het me niet zou lukken, maar dat is een eikel (geworden)

[netram]

wat ik trouwens wel merk is dat als ik een paar dagen niet gerookt heb en dan weer en sigaret op steek hij veel minder lekker smaakt dan normaal

[Dato_16]

ben nu 9 dagen rookvrij en heb nog steeds niet de behoefte gehad op eentje op te steken eigelijk.
Heb een deal gesloten met een vriendin, we stoppen beide en de gene die als eerste begint moet de ander een fles Malibu geven.
En als 1 van ons beide het echt even moeilijk heeft bellen we elkaar..
werd laatst dus al gebeld om 1 uur 's nachts

[Mindfields]

Ik ben gestopt, in de zin van; eerst rookte ik per week een pakje shag en tijdens het uitgaan een halve, en nu hou ik het op 1-2 sigaretten per week bij het uitgaan. Hoe?
Ik sprak met mezelf af: woensdag stop ik (en dan had ik dus nog een week te roken..) en woensdag ben ik ook gestopt. Als je echt impulsief a la minute stopt, dat werkt niet, dan ben je er teveel mee bezig.

[Dato_16]

Mindfields schreef op 12-09-2005 @ 18:08 :
Als je echt impulsief a la minute stopt, dat werkt niet, dan ben je er teveel mee bezig.

Dat zal dan wel verschillen per persoon want ik had er helemaal niet zo over nagedacht van te voren, kwam zo plotseling die afspraak en ben gelijk gestopt.
Ik probeer gewoon verleidelijke situaties te vermijden....

[Nienna*]

Zelf heb ik nooit gerookt, maar mijn vader wel.
Wat bij hem hielp, was dat hij het écht zelf wilde. Je kunt alles, als je het zelf maar wilt.
Wij hebben hem gesmeekt om te stoppen, wij als kinderen, omdat we niet op vroege leeftijd onze vader kwijt wilden raken.
Dat heeft geholpen, hij kreeg ineens de wilskracht om te stoppen en heeft het aan één stuk door volgehouden.
Is het dan zo dat hij echt een goede wilskracht heeft? Ik denk het niet.

[Apomes]

Ik heb het wel moeilijk, want eigenlijk wil ik niet stoppen want ik zie niet waarom! Want nu ga ik verdikken en ben net verdikt dusja

[Dato_16]

Apomes schreef op 12-09-2005 @ 21:00 :
eigenlijk wil ik niet stoppen want ik zie niet waarom!

ik zie niet waarom je nog wel zou roken.
kost tyfus veel geld en...... naja de rest weet je zelf ook wel

Sommige mensen zeggen wel: "Ik stop als ik last krijg van mijn gezondheid."
Hoe dom is dat, want dan ben je al te laat!

[11568]

Ik dacht dat je zo bezig was met je huid

[Apomes]

11568 schreef op 12-09-2005 @ 23:45 :
Ik dacht dat je zo bezig was met je huid

Aangezien ik zo bezig ben met mijn huid, kan ik me veroorloven te roken

[Apomes]

Dato_16 schreef op 12-09-2005 @ 23:22 :
ik zie niet waarom je nog wel zou roken.

Omdat ik dan ga bijkomen en dat terwijl ik al ben bijgekomen qua gewicht

[Roos]

Apomes schreef op 13-09-2005 @ 00:55 :
Omdat ik dan ga bijkomen en dat terwijl ik al ben bijgekomen qua gewicht

Je komt niet gelijk aan als je stopt met roken.

Als je stopt met roken, heb je alleen de neiging om meer te snoepen, daardoor kan je aankomen. Je moet dus gewoon zorgen dat je niet meer snoept!
(Veel stoppers gaan als een gek lolly's eten bijvoorbeeld, ja, logisch dat je aankomt).

Ennehm volgens mij ben jij hartstikke slank, dus die eventuele 2 kilo kan je makkelijk hebben, dat weet je zelf ook wel